چالش جدی برای اردوغان/ شوک ائتلاف شش ضلعی به حزب عدالت و توسعه

سرانجام در یک تصمیم مشترک سیاسی و حزبی، ائتلاف شش حزب مخالف دولت ترکیه، کمال قلیچ‌داراوغلو رهبر حزب جمهوری خلق را به عنوان نامزد خود در انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه معرفی کرد. انتخابات قرار است چهاردهم مه (۲۴ اردیبهشت) برگزار شود و حتی پیش از اعلام این نامزدی هم با توجه به تاثیرات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی زلزله ویرانگر اخیر در ترکیه، انتظار می‌رود رجب طیب اردوغان برای پیروزی مجدد در انتخابات با مشکلات جدی روبرو شود. فراتر از آن، معضلات اقتصادی در ترکیه و کاهش شدید ارزش لیر می‌تواند پیروزی اردوغان در دور اول انتخابات ریاست‌جمهوری را تحت تاثیر قرار دهد!

 قلیچدار اوغلو رقیب اردوغان می‌شود
 درحالی که از اکرم امام اوغلو شهردار استانبول تا چند ماه قبل به عنوان رقیب انتخاباتی اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری آتی یاد می‌شد، اما صدور حکم دادگاه ترکیه علیه وی منجر به محرومیتش از شرکت در انتخابات گردید. در چنین شرایطی تلاش احزاب مخالف اردوغان برای حمایت از یک نامزد انتخاباتی دیگر (که قدرت جذب آرای عمومی را داشته باشد) برای رقابت با رئیس جمهور فعلی ترکیه منتج به معرفی رهبر حزب جمهوریخواه خلق به عنوان نامزد نهایی این جریان شد. کمال قلیچداراوغلو، اقتصاددان و سیاستمدار کهنه کار ترکیه، رهبر حزب جمهوری خواه خلق، اصلی‌ترین حزب مخالف دولت است. برخی تحلیلگران معتقدند که اعلام نام کمال قلیچدار اوغلو به عنوان نامزد احزاب مخالف دولت - که اثتلاف میان آن‌ها به ندرت اتفاق می‌افتد- می‌تواند رای‌دهندگان مخالف رجب طیب اردوغان را امیدوار کند که در دو ماه آینده با متحد شدن شانس بالایی برای شکست اردوغان خواهند داشت.

 دو قطبی شدید در آنکارا
 همزمان نظرسنجی‌ها یک رقابت نزدیک میان اردوغان و مخالفانش را پیش‌بینی می‌کنند و بسیاری معتقدند پس از حدود ۲۰ سال بر مسند قدرت بودن، اردوغان در انتخابات اواخر اردیبهشت برای ماندن در قدرت با چالش جدی مشروعیت و جامعه به شدت دو قطبی شده روبرو خواهد بود. بر اساس گزارش بی بی سی، بحران اقتصادی و تورم بی‌سابقه در ترکیه در کنار اهمال و نقصان در جریان زلزله ویرانگر ماه گذشته در ترکیه، موقعیت حزب عدالت و توسعه را بیش از هر زمانی متزلزل کرده است. با این حال اردوغان امیدوار بود با توجه به عدم اجماع مخالفانش بر روی یک نامزد انتخاباتی خاص، بتواند موجبات پیروزی دوباره حزب عدالت و توسعه در انتخابات ریاست جمهوری را فراهم سازد و حدقل شش سال دیگر در مسند ریاست جمهوری کشورش باقی بماند.

 نظرسنجی‌هایی که با یکدیگر متناقض است
 در این میان، بار دیگر شاهد انتشار نتایج نظرسنجی‌هایی هستیم که خروجی آن‌ها بعضا در تعارض ۱۸۰ درجه‌ای با یکدیگر قرار دارد. نتایج نظرسنجی موسسه پیمایش افکار عمومی «اوپتیمار» نشان می‌دهد که اردوغان و قلیچدار اوغلو نسبت به سایر رقبای سیاسی، شانس بیشتری در انتخابات ریاست جمهوری بهار سال آینده ترکیه دارند. از پاسخگویان سوال شده که اگر انتخابات برگزار شود، به کدام حزب رای خواهید داد، ۴۰ درصد پاسخگویان اعلام کردند که به حزب حاکم عدالت و توسعه که اردوغان را به عنوان نامزد معرفی کرده رای خواهند داد و ۷.۱ درصد از پاسخگویان نیز حزب ائتلافی آن یعنی حزب حرکت ملی را انتخاب کردند. بر این اساس، مجموعا ۴۷.۱ درصد از پاسخگویان این نظرسنجی، دو حزب حاکم عدالت و توسعه و حزب حرکت ملی را انتخاب کرده‌اند که اردوغان به عنوان نامزد نهایی این دو حزب معرفی شده است. به عبارت بهتر، اگر نظرسنجی موسسه پیمایش "اوپتیمار"را مبنی قرار دهیم، شاهد کشیدن شدن انتخابات سراسری ترکیه به دوردوم خواهیم بود. در این نظرسنجی، ۲۵.۷ درصد از پاسخگویان حزب جمهوری خواه خلق ترکیه، ۱۰.۱ درصد از پاسخگویان حزب نیک (خوب)، ۹.۵ درصد از پاسخگویان حزب دموکراتیک خلق‌‎ها و ۱.۲ درصد از پاسخگویان هم حزب سعادت را انتخاب کرده‌اند. به عبارت بهتر، ائتلاف مخالفان اردوغان در این انتخابات ۴۶.۵ درصد آرا را کسب کرده اند. همین مسئله از رقابت سخت اردوغان و قلیچدار اوغلو خبر می‌دهد. در این میان، حدود ۵ درصد آرای بلاتکلیف (خاکستری) نیز وجود دارد که قطعا هر یک از نامزد‌ها برای کسب آن تلاش خواهند کرد. گردش این آرای خاکستری و نامعلوم به سود یکی از نامزد‌ها یا ائتلافها، می‌تواند تضمین‌کننده پیروزی یا شکست آن‌ها در انتخابات پیش رو باشد.

 اما نکته اصلی اینجاست که رسانه‌ها و موسسات وابسته به حزب عدالت و توسعه پیروزی اردوغان را تقریبا قطعی قلمداد می‌کنند و در مقابل، موسسات و رسانه‌های وابسته به حزب جمهوریخواه خلق نیز بر این باورند که در رقابت پیش رو، به ۲۰ سال حکمرانی اردوغان در آنکارا پایان داده خواهد شد! روزنامه «سوزجو» از رسانه‌های نزدیک به اپوزیسیون ترکیه نیز با انتشار نتایج آخرین نظرسنجی موسسه تحقیقاتی «الف»، از کاهش شدید آرای حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه خبر داد و اعلام کرد که رای ائتلاف جمهور (ائتلافی که از اردوغان حمایت می‌کند)، ۳۵.۱ درصد و رای ائتلاف ملت (ائتلافی که از قلیچدار اوغلو حمایت می‌کند) نیز ۴۷.۶ درصد است. اما روزنامه «ینی شفق» از رسانه‌های نزدیک به حزب و هیات حاکمه کنونی ترکیه به استناد نتایج نظرسنجی موسسه «آرِدا» اعلام کرد که ۳۸.۵ درصد از پاسخگویان حزب عدالت و توسعه و ۱۰.۴ درصد از پاسخگویان نیز حزب حرکت ملی را (در مجموع ۴۸.۹ درصد) انتخاب خواهند کرد که اردوغان را به عنوان نامزد خود معرفی کرده‌اند.

 وعده‌های قلیچدار اوغلو
 نامزد رقیب اردوغان وعده داده است که در صورت به قدرت رسیدن ساختار حکومت در ترکیه را به نظام پارلمانی بازگرداند. رجب طیب اردوغان پس از پیروزی در انتخابات سال ۲۰۱۸ و اصلاحات سیاسی، ساختار حکومت در ترکیه را به سوی تمرکز قدرت در قوه مجریه و ریاست جمهوری سوق داد. پس از دو زلزله ویرانگر ماه فوریه که به جان باختن ۴۵ هزار نفر و بی‌خانمان شدن حدود یک و نیم میلیون نفر در ترکیه انجامید، قلیچدار اوغلو با اشاره به فساد دولتی منجر به رعایت نشدن کد‌های ساختمان‌سازی، انتقاد‌های تندی از دولت اردوغان مطرح کرده که منجر به کاهش آرای حزب عدالت و توسعه در نظرسنجی‌ها شده است. در هر حال، با توجه به نهایی شدن نامزد ائتلاف شش‌گانه مخالف اردوغان، رقابت جنجالی و سختی را در انتخابات ریاست جمهوری اردیبهشت ماه در ترکیه پیش روخواهیم بود.