جدال دقیقه نودی در آنکارا

 این روزها رقابت میان «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه و رقیب وی «کمال قلیچداراوغلو» به نقطه اوج خود رسیده است. طبق قوانین انتخاباتی ترکیه، مؤسسات نظرسنجی در این کشور از حدود دوهفته باقی‌مانده تا انتخابات، از نظرسنجی عمومی در زمینه وضعیت رقبا منع می‌شوند. همین مسئله، پیش‌بینی نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه را تا حدودی دشوار ساخته است. نظرسنجی‌های قبلی نشان‌دهنده برابری آرای طرفین و حتی در مواردی پیشتازی کمال قلیچداراوغلو نامزد ائتلاف مخالف اردوغان بوده است. با این حال هنوز تکلیف حدود 10 درصد از آرای شهروندان ترکیه‌ای که در حقیقت پیروز انتخابات را مشخص می‌کند، تعیین نشده است! اگر نظرسنجی‌های انتخاباتی به صورت آزادانه و گسترده در ترکیه صورت می‌گرفت،مشخص می‌شد که این آرای خاکستری به سوی کدام سبد رأی تمایل پیدا کرده است!

 کمال قلیچداراوغلو، مهم‌ترین رقیب رجب طیب اردوغان در انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه معتقد است که زمان تغییر در کشورش فرا رسیده است.بیشتر نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که  قلیچداراوغلو این شانس را دارد که در دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه در ماه می ۲۰۲۳ قدرتمندترین سیاستمدار این کشور در دو دهه اخیر را شکست دهد.احتمال پیروزی قلیچداراوغلو، سیاستمدار و اقتصاددان ۷۴ ساله در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه در حالی قوت گرفته است که افزایش هزینه‌های زندگی در این کشور به کاهش محبوبیت رجب طیب  اردوغان منجر شده است. قلیچداراوغلو، رهبر حزب «جمهوری‌خواه خلق» است که در طیف میانه متمایل به چپ در صحنه سیاست ترکیه قرار دارد.نکته مهم‌تر اینکه کناره‌گیری محرم اینجه، یکی از نامزدهای دیگر انتخابات ریاست جمهوری از صحنه رقابت‌ها، حتی احتمال پیروزی قلیچدار اوغلو در دور اول را نیز تقویت کرده است؛ موضوعی که قطعاً منجر به نگرانی اردوغان شده است.

 شعار تغییر!

 در این میان، با توجه به حضور مستمر و بیست ساله اردوغان در رأس معادلات سیاسی و اجرایی آنکارا، مخالفان وی با شعار تغییر وارد معادلات انتخاباتی شده‌اند؛ تغییری که بنا بر ادعای قلیچداراوغلو و همراهانش، قرار است پس از دو دهه رخ دهد و برخی راهبردها و تاکتیک‌های سیاسی، امنیتی و اقتصادی ترکیه را تغییر دهد. در مقابل، اردوغان در اکثر سخنرانی‌های خود، کلیت پیشرفت‌های اقتصادی در کشورش را نسبت به قبل از سال 2002 میلادی(زمانی که به تازگی در مسند قدرت قرار گرفته بود) مورد توجه قرار می‌دهد؛ اما منتقدان اردوغان از جمله برخی هم‌حزبی‌های سابق وی مانند عبدالله گل، احمد داوود اوغلو و علی باباجان معتقدند، اساساً نمی‌توان تحولات سال 2023 میلادی را با 21 سال قبل مورد مقایسه قرار داد و در مقابل، نسبت به برخی بحران‌سازی‌های دولت ترکیه در عرصه‌های منطقه‌ای، سیاسی و اقتصادی طی سال‌های اخیر بی‌توجه بود! اوضاع اقتصادی نا به سامان ترکیه که یکی از مصادیق آن کاهش ارزش لیر است، ممکن است در انتخابات امسال به پاشنه آشیل اردوغان و حزب عدالت و توسعه تبدیل شود.

 چشم‌اندازی که مبهم است

 قلیچداراوغلو که وعده بازگشت به دموکراسی پارلمانی و شکوفایی اقتصادی در ترکیه را داده است، هفته گذشته در یک گردهمایی گفت: «من می‌دانم که مردم برای تأمین زندگی خود تلاش می‌کنند. من از هزینه‌های زندگی و ناامیدی جوانان اطلاع دارم.زمان تغییر فرا رسیده است. روحیه و درک جدید لازم است.»

اما این ادعای قلیچداراوغلو نیز از سوی طرفداران اردوغان به چالش کشیده شده است. بر اساس گزارش شبکه یورونیوز، مخالفان قلیچداراوغلو بر این نظرند که او فاقد قدرت رقیب خود برای جذب مخاطبان است و نمی‌تواند چشم‌انداز روشنی برای دوران پس از اردوغان ارائه دهد؛ اما حامیانش بر «صداقت و اخلاق‌مداری» قلیچداراوغلو تأکید دارند. قلیچداراوغلو پس از آنکه در سال ۲۰۱۰ به ریاست حزب جمهوری‌خواه خلق درآمد، در رقابت‌های انتخاباتی با حزب عدالت و توسعه شکست ‌خورده است.

اما اینک حمایت شش حزب مهم ترکیه از آقای قلیچداراوغلو یکی از مهم‌ترین ابزارهای پیروزی او در انتخابات ماه می است. البته پیش‌بینی می‌شود که قلیچداراوغلو در صورت پیروزی در انتخابات پیش روی ترکیه، برای حفظ ائتلاف اپوزیسیون با چالش‌هایی مواجه شود. انتخاب او به عنوان نامزد مشترک اپوزیسیون برای رقابت با آقای اردوغان پس از یک مشاجره ۷۲ ساعته انجام شد.

یکی از ابهاماتی که برخی رأی‌دهندگان(خصوصاً رأی‌دهندگان مردد) درباره انتخاب قلیچداراوغلو دارند، ناظر بر آینده شکل‌گیری دولت ائتلافی وی در آنکاراست! میان شش حزب مخالف اردوغان که اکنون با یکدیگر ائتلاف کرده‌اند، اختلافات مبنایی و عمیقی در برخی تصمیم‌سازی‌های کلان اقتصادی ـ اجتماعی وجود دارد که قطعاً به تصمیم‌سازی‌های سیاسی نیز تسری پیدا خواهد کرد.

 رقابتی که در دقیقه 90 تشدید می‌شود

 در هر حال نظرسنجی‌های قبلی، از رقابت فشرده در انتخابات ریاست جمهوری و مجلس ترکیه حکایت دارند؛ انتخاباتی که نه تنها رهبر آینده این کشور را مشخص می‌کند؛ بلکه در مورد نقش آنکارا در جنگ اوکراین، منطقه غرب آسیا هم تصمیم خواهد گرفت.مخالفان دولت کنونی ترکیه بر این نظرند که اصرار اردوغان برای پایین نگاه داشتن نرخ بهره، عامل نرخ بالای تورم در این کشور بوده است. قلیچداراوغلو پیش از ورود به سیاست، در وزارت دارایی ترکیه کار می‌کرد و سال‌ها ریاست تأمین اجتماعی این کشور را بر عهده داشت.او در سال ۲۰۰۲ و زمانی که حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان برای نخستین بار به قدرت رسید، با حمایت حزب «جمهوری‌خواه خلق» به عنوان یکی از نمایندگان استانبول وارد مجلس ترکیه شد. قلیچداراوغلو که به عنوان یکی از چهره‌های برجسته مبارزه با فساد در ترکیه شناخته می‌شود، در سال ۲۰۱۰ و یک سال پس از شکست در رقابت شهرداری استانبول با رسوایی اخلاقی «دنیز بایکال» رئیس وقت حزب جمهوری‌خواه خلق، به ریاست این حزب انتخاب شد.انتخاب قلیچداراوغلو به عنوان رئیس جدید حزب جمهوری‌خواه خلق اگرچه به افزایش امیدها برای شروعی جدید منجر شد؛ اما این حزب از آن زمان تاکنون نتوانسته است بیش از ۲۵ درصد آرا را از آن خود کند. حزب عدالت و توسعه در آخرین انتخابات پارلمانی در سال ۲۰۱۸ میلادی، ۴۳ درصد آرا را از آن خود کرد.با این حال برخی بر این نظرند که قلیچداراوغلو بدون سر و صدا با کنار گذاشتن «کمالیست‌های افراطی» از حزب جمهوری‌خواه خلق، حضور اعضایی را که با سوسیال دموکرات‌های اروپا همسو هستند، تقویت کرده است.هفته گذشته هزاران نفر در شهر عمدتاً کردنشین «وان» ترکیه در حمایت از قلیچداراوغلو تظاهرات کردند.