نگاه آماری به انتخابات خبرگان رهبری؛ از مجلس اول تا انتخابات ششم

تبلیغات ششمین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری از امروز ۲۵ بهمن ماه ۱۴۰۲ آغاز شد. تبلیغات برای مدت ۱۵ روز ادامه خواهد داشت و در روز ۹ اسفند پایان می‌یابد. در این نوشتار به اختصار نگاهی آماری به ۵ دوره قبلی انتخابات و همچنین انتخابات پیش رو خواهیم داشت.

مجلس خبرگان رهبری عمری ۴۱ ساله در ساختار نظام جمهوری اسلامی ایران دارد. اعضای مجلس خبرگان رهبری برای مدت ۸ سال انتخاب خواهند شد. اصل ۱۰۷ یکی از مهم‌ترین اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است. مطابق این اصل، انتخاب رهبری وظیفه مجلس خبرگان است. بر اساس اصل ۹۹ قانون اساسی، نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان بر عهده شورای نگهبان است و شورای نگهبان نیز این وظیفه را از دومین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری بر عهده گرفته است.

تاکنون ۵ دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری برگزار شد. بیشترین نامزد‌های تائید صلاحیت شده این انتخابات برای مجلس سوم و کمترین نیز برای مجلس دوم بود. بیشترین میزان نامزد‌های تائید صلاحیت نشده نیز مربوط به پنجمین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری است. مطابق آمار وزارت کشور، بیشترین میزان مشارکت برای مجلس اول خبرگان با ۷۷.۳۸ درصد و کمترین میزان مشارکت هم برای مجلس دوم با ۳۷.۰۹ درصد بود.

نخستین انتخابات خبرگان رهبری ۱۹ آذر ۱۳۶۱ برگزار شد. در این انتخابات ۱۵۶ نفر تائید صلاحیت و ۱۲ نفر هم رد صلاحیت شدند. ۷۶ نماینده در دور نخست و ۷ نماینده هم در دور دوم انتخاب شدند. میزان مشارکت در این انتخابات ۷۷.۳۸ درصد بود. می‌توان نخستین مجلس خبرگان رهبری را مهم‌ترین مجلس نیز عنوان کرد، زیرا این مجلس پس از رحلت امام خمینی (ره) وظیفه انتخاب رهبر جدید را انجام داد و در روز ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای را به‌عنوان رهبری نظام جمهوری اسلامی انتخاب کردند.

دومین انتخابات مجلس خبرگان رهبری روز ۱۶ مهر ۱۳۶۹ برای انتخاب ۸۳ نماینده از ۱۰۹ نامزد تائید صلاحیت شده برگزار شد. در این دوره ۱۸۰ نامزد ثبت‌نام کرده بودند و ۶۲ نفر توسط شورای نگهبان رد صلاحیت شدند. میزان مشارکت در این دوره ۳۷.۰۹ درصد بود.

انتخابات سوم اول آبان ۱۳۷۷ برای تعیین ۸۶ نماینده از ۱۶۷ نامزد تائید صلاحیت شده برگزار شد. در این دوره ۳۹۶ نفر ثبت‌نام کردند، ۲۱۴ نفر رد صلاحیت شده و بقیه انصراف دادند. میزان مشارکت در این دوره نیز ۴۶.۳۲ درصد بود.

چهارمین انتخابات مجلس خبرگان رهبری نیز ۲۴ آذر ۱۳۸۵ برای تعیین ۸۸ نماینده از ۱۶۱ نامزد تائید صلاحیت شده برگزار شد. در این دوره ۴۹۳ نفر ثبت‌نام کردند و ۳۱۱ نفر رد صلاحیت شدند. این انتخابات همزمان با انتخابات شورای شهر و روستا برگزار شد و میزان مشارکت هم ۶۱ درصد بود.

پنجمین انتخابات ۷ اسفند ۱۳۹۴ برای تعیین ۸۸ نماینده از ۱۶۱ نامزد تائید صلاحیت شده برگزار شد. در این انتخابات ۷۹۶ نفر ازجمله ۱۶ زن نامزد شدند که صلاحیت ۶۴۰ نفر تائید نشد. این انتخابات نیز همزمان با دهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی برگزار شد و میزان مشارکت در آن نیز ۶۰.۹۷ درصد بود.

ششمین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری در شرایطی برگزار خواهد شد که در این دوره ۱۴۴ نامزد در ۳۱ استان برای ۸۸ کرسی رقابت خواهند کرد. در این دوره نیز ۵۱۰ نفر ثبت‌نام کردند. در این دوره نیز انتخابات مجلس خبرگان رهبری همزمان با دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی برگزار خواهد شد.

نکته دیگر درباره مجلس خبرگان رهبری این است که این مجلس تاکنون ۵ رئیس داشته است که آیت‌الله مشکینی با ۲۴ سال و ۱۱ ماه بیشترین دوره ریاست و آیت‌الله یزدی با یک سال و ۳ ماه کمترین دوره ریاست را در اختیار داشتند. روسای مجلس خبرگان رهبری از سال ۱۳۶۲ تاکنون به ترتیب عبارتند از:
- آیت‌الله مشکینی از سال ۱۳۶۲ تا سال ۱۳۸۶ به مدت ۲۴ سال و ۱۱ ماه
- آیت‌الله هاشمی رفسنجانی از سال ۱۳۸۶ تا ۱۳۸۹ به مدت ۳ سال و ۶ ماه
- آیت‌الله مهدوی کنی از سال ۱۳۸۹ تا مهر ۱۳۹۳ به مدت ۳ سال و ۷ ماه
- آیت‌الله محمد یزدی از اسفند ۱۳۹۳ تا خرداد ۱۳۹۵ به مدت یک سال و ۳ ماه
- آیت‌الله احمد جنتی از سال ۱۳۹۵ تاکنون به مدت ۷ سال و ۸ ماه.
با توجه به اینکه آیت‌الله جنتی برای ششمین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری ثبت‌نام نکردند، رئیس بعدی این مجلس تغییر خواهد کرد.