از طلیعه آزادی تا شکوه پیروزی

هوای تهران در ۱۶ و ۱۷ بهمن ۵۷، سرد و زمستانی بود، اما گویی آتش شور انقلاب، سوز سرمای هوا را به کلی فراموش کرده بود. روز‌هایی که تاریخ انقلاب اسلامی ایران را برای همیشه رقم زدند و نقطه عطفی در مسیر پیروزی انقلاب محسوب می‌شوند. در این دو روز، مردم تهران، با شجاعتی بی‌نظیر و اتحادی استثنایی، به مقابله با دیکتاتوری پهلوی برخاستند و طوفانی از آزادی را به پا کردند.

انتخاب مهندس مهدی بازرگان توسط شورای انقلاب و تنفیذ حکم او از سوی امام خمینی و واکنش شاپور بختیار آخرین نخست‌وزیر رژیم پهلوی به آن به سرخط خبر‌های سیاسی خبرگزاری‌ها و رادیو و تلویزیون‌های جهان در تاریخ ۱۶ بهمن ۱۳۵۷ تبدیل شده بود.

مراسم معارفه مهندس بازرگان در آمفی تئاتر مدرسه علوی برگزار و حکم نخست‌وزیری دولت موقت او رسما اعلام شد.

حضرت امام در بیاناتی با اشاره به آشفتگی حاکم بر کشور بر لزوم غلبه بر این آشفتگی‌ها تاکید کردند و با اشاره به عدالت امام علی (ع) فرمودند «ما می‌خواهیم یک همچو حکومت عدلی ایجاد کنیم.»

حضرت امام در حکم نخست‌وزیری دولت موقت، مهندس بازرگان را موظف به انجام رفراندوم تغییر نظام به جمهوری اسلامی، تشکیل مجلس مؤسسان (خبرگان) برای تصویب قانون اساسی، برگزاری انتخابات مجلس شورا طبق قانون اساسی جدید و انتخاب هیأت وزیران بدون در نظر گرفتن روابط حزبی کردند.

در بخشی از این حکم آمد «بنا به پیشنهاد شورای انقلاب، بر حسب حق شرعی و قانونی ناشی از آراء اکثریت قاطع قریب به اتفاق ملت ایران که طی اجتماعات عظیم نسبت به رهبری جنبش ابراز شده است ... جنابعالی را مأمور تشکیل دولت موقت می‌نمایم.»

حضرت امام در سخنانی از مردم خواستند تا با تظاهرات آرام و از طریق مطبوعات نظر خود را درباره دولت بازرگان اعلام کنند.

شاپور بختیار آخرین نخست‌وزیر رژیم پهلوی در واکنش به انتخاب مهندس بازرگان گفت: «در ایران تنها یک حکومت وجود خواهد داشت.»

مهندس مهدی بازرگان، در رابطه با تهدید بختیار در مورد نخست‌وزیری دولت موقت، گفت: «از این اخطار نمی‌ترسیم.»

انتصاب بازرگان برای کشور‌های همسایه به قدری مهم بود که رادیو مسکو برای اعلام نخست وزیری بازرگان، برنامه خود را قطع کرد. در همین روز ۲۸ نماینده مجلس استعفا دادند.

آیت‌الله گلپایگانی با صدور پیامی خطاب به ارتش، از فرماندهان نظامی خواست تا از رویارویی و مقابله با انقلاب اسلامی بپرهیزند.

چند چند وزارتخانه، از جمله وزارت آموزش و پرورش، امور اقتصاد و دارائی، بهداری و دادگستری توسط ارتش اشغال شد.

**اعضای شورای انقلاب، آیت‌الله دکتر محمد بهشتی، آیت‌الله مرتضی مطهری و مهندس مهدی بازرگان با تماس‌های‌شان با فرماندهان ارتش سعی کردند ارتش را بدون خونریزی با مردم متحد کنند.

ارتش برادر ماست

مردم با گل و اشک و شعار‌های انقلابی و برادرانه به استقبال ارتشیان رفتند.

خیابان‌ها، میدان‌ها، و کوچه‌ها مملو از مردم شادمانی بودند که با فریاد‌های "الله‌اکبر" و "خمینی درود" به استقبال پیروزی نزدیک می‌رفتند. اما رژیم پهلوی، با رعایت ظاهر آرامش، در سعی برای کنترل اوضاع و خاموش کردن شعله‌های انقلاب بود. نیرو‌های نظامی و ارتش در خیابان‌ها مستقر بودند، اما مقابله با انبوه مردم معترض، کار آسانی نبود. در گیری‌ها و مقاومت‌های پراکنده، گواه بر مقاومت مردم بود و این نقطه عطف، نشان از ضعف روزافزون حکومت شاه داشت.

۱۷ بهمن ۵۷ مردم سراسر کشور در تایید دولت بازرگان، راهپیمایی کردند.

امام خمینی هم در ۱۷ بهمن در سخنانی اعلام کردند: کار عاقلانه و مفید به حال کشور این است که بختیار و ارتش در مقابل انقلاب اسلامی، عکس‌العملی مثبت داشته باشند.

حمایت از دولت جدید

جامعه روحانیت مبارز تهران در اطلاعیه‌ای مردم را دعوت کرد تا روز نوزدهم بهمن ماه، با شرکت در تظاهراتی گسترده حمایت خود را از مهندس بازرگان اعلام کنند. تشکل‌های سیاسی دیگر نیز در اطلاعیه‌هایی با این مضمون به ضرورت شرکت مردم در تظاهرات نوزدهم بهمن ماه تاکید کردند.

تظاهرات مردم زاهدان، به پشتیبانی دولت مهندس بازرگان، مورد هجوم قرار گرفت. در این حادثه حدود شصت و دو نفر کشته یا زخمی شدند.

ارتش مردمی

ارتش که به عنوان آخرین ستون قدرت شاه به شمار می‌رفت، به تدریج در حال فروپاشی بود و امید به سرکوب مردم، هر لحظه کمرنگ‌تر می‌شد. روز هفدهم بهمن، با قدرت بیشتری به عنوان روز نبرد بین انقلاب و رژیم ظاهر شد. اعتصابات عمومی، بسته شدن مغازه‌ها و موسسات دولتی، و حضور انبوه مردم در خیابان‌ها، نشان از حمایت جامع مردم از انقلاب داشت. حمله به پایگاه‌های نظامی و مأموران رژیم، به‌طور فزاینده‌ای افزایش یافت و مقاومت نیرو‌های دولتی به طور چشمگیری کاهش پیدا کرد. این روز با تصرف پایگاه‌های نظامی کلیدی در تهران همراه بود و ارتش عملاً کنترل خود را بر اوضاع از دست داد.

بهمن ۵۷ با همه مشکلات و تنش‌ها، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی از اتحاد ملت ایران در راه آزادی و استقلال به شمار می‌آید؛ روز‌هایی به یاد ماندنی که خاطره‌ی آن تا ابد در ذهن و قلب ملت ایران باقی خواهد ماند.