راه اروپا از آمریکا جدا می‌شود؟

نشست امنیتی مونیخ و سخنرانی «جی دی ونس» معاون ترامپ در آن تکلیف آمریکا و اروپا را تا حدود زیادی مشخص کرد. ونس در سخنرانی خود گفت: «کشور‌های اروپایی مانند گوسفند هستند و آمریکا چوپان آنهاست. تاکنون آمریکا گوسفند‌ها را تغذیه می‌کرد؛ ولی در حال حاضر چوپان گرسنه است.» این سخنان در واقع نگاه ترامپ به اروپا و ناتوست. ترامپ به صورت کلی به دنبال کاهش هزینه‌های آمریکاست تا این هزینه‌ها را ابتدا در داخل کشور برای تقویت زیرساخت‌ها استفاده کند و از این طریق توان رقابت آمریکا با چین را افزایش بدهد. بر همین اساس، ترامپ رویکرد انتقادی همراه با فشار مستقیم برای تقسیم عادلانه هزینه‎ها را در ناتو دارد و به همین دلیل به کشور‌های اروپایی فشار آورده است که باید سهم خود را از تولید ناخالص ملی برای ناتو به پنج درصد افزایش دهد و در غیر صورت آمریکا از ناتو خارج خواهد شد. «مرشایمر» استاد روابط بین‌الملل می‌گوید چرخش به سوی شرق آسیا موجب رویگردانی ترامپ از اروپا شده است و تلاش آمریکا برای برقراری صلح میان اوکراین و روسیه در همین راستاست. در کنار سخنان مرشایمر باید به این موضوع هم اشاره کرد که ترامپ اتحادیه اروپا را هم برای خود یک رقیب می‌داند و خیلی هم از فروپاشی اتحادیه اروپا ناراضی نیست. ترامپ از برخی جنبش‌های جدایی‌طلب در اروپا مانند برگزیت که همان خروج بریتانیا از اتحادیه اروپاست، حمایت کرد. او برگزیت را به عنوان یک تصمیم دموکراتیک و مثبت ستود و حتی پیش‌بینی کرد که سایر کشور‌ها نیز ممکن است از اتحادیه اروپا خارج شوند. ترامپ بار‌ها از اتحادیه اروپا به دلیل سیاست‌های تجاری و اقتصادی آن انتقاد کرده است. او معتقد است، اتحادیه اروپا به نفع ایالات متحده عمل نمی‌کند و از سیاست‌های حمایتی این اتحادیه در زمینه تجارت ناراضی است. ترامپ از ایده اول آمریکا حمایت می‌کند و از کشور‌های اروپایی می‌خواهد که بیشتر به منافع ملی خود توجه کنند. این رویکرد با ایده‌های همگرایی و وحدت اروپا در تضاد است و ترامپ از رهبران اروپایی، مانند «ویکتور اوربان» نخست‌وزیر مجارستان که دیدگاه‌های راستگرایانه دارد، حمایت می‌کند. حمایت از این رهبران باعث تنش و بی‌ثباتی روابط بین کشور‌های اروپایی شده است؛ در مقابل کشور‌های اروپایی که در رأس آنها آلمان و فرانسه قرار دارند، به دنبال این هستند که وابستگی نظامی خود را به آمریکا کاهش دهند؛ البته اروپا هنوز از شوک کنفرانس مونیخ خارج نشده است. «اکونومیست» می‌نویسد: «در حالی که ترامپ و پوتین نظم پس از جنگ جهانی دوم را در هم می‌کوبند پاسخ آمریکا چگونه خواهد بود.» و در ادامه می‌نویسد: «اروپا غم‌افزاترین هفته خود در تاریخ پس از فرو ریختن دیوار برلین را گذراند و هنوز پیامد‌های آن به درستی برایش درک نشده است.» البته بعد از این مقاله اکونومیست، مکرون در سخنانی گفت: «اظهار ضعف در برابر پوتین تعامل با چین و ایران را دشوار خواهد کرد.» شاید از این سخن چنین برداشت می‌توان کرد که ممکن است در برخورد با چین و ایران، اروپا در کنار آمریکا نباشد. شاید اولین شاهد آن موضع‌گیری یکسان ایران و اروپا درباره طرح ترامپ مبنی بر اخراج فلسطینیان از غزه باشد که هم ایران و هم اروپا این طرح را محکوم کردند. در ادامه هم اگر فشار‌های آمریکا بر اروپا افزایش یابد، ممکن است کشور‌های اروپایی حاضر به استفاده از مکانیسم ماشه علیه ایران نشوند و به نوعی آمریکا را در مقابل ایران تنها بگذارند.