کمیته تخصصی مشترک برای نظارت بر سکوهای فروش طلا تشکیل شده است

در سال‌های اخیر، خرید و فروش طلا با مبالغ اندک در فضای مجازی رشد چشمگیری داشته است. این روند به‌واسطه گسترش سکو‌های دیجیتال و تبلیغات گسترده در رسانه‌های اجتماعی، افراد بسیاری را به سرمایه‌گذاری در این حوزه ترغیب کرده است. با این حال، نگرانی‌هایی درباره مجوز فعالیت این سکو‌ها و امنیت سرمایه‌گذاری در آنها وجود دارد. در این گزارش، با «عباس محمدیان» مدیرکل تبلیغات و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، درباره تأثیر تبلیغات بر افزایش این نوع معاملات، اقدامات نظارتی وزارت ارشاد و توصیه‌های ایشان به کاربران گفت‌و‌گو می‌کنیم.

رشد قارچ‌گونه سکو‌های فروش طلا در فضای مجازی
پیشرفت فناوری و افزایش دسترسی به اینترنت، زمینه‌ساز تغییرات گسترده‌ای در شیوه‌های سرمایه‌گذاری شده است. یکی از این تغییرات، امکان خرید و فروش طلا با مبالغ اندک از طریق سکو‌های دیجیتال و رسانه‌های اجتماعی است. این سکو‌ها با ارائه خدمات متنوع، این امکان را فراهم می‎کنند تا افراد با سرمایه‌های کوچک، در بازار طلا سرمایه‌گذاری کنند.
عباس محمدیان، مدیرکل تبلیغات و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در این باره می‌گوید: «گسترش پلتفرم‌های دیجیتال و تبلیغات هدفمند در رسانه‌های اجتماعی، نقش بسزایی در جذب مخاطبان به سرمایه‌گذاری در طلا با مبالغ اندک داشته است. این امر نشان‌دهنده تغییر الگو‌های سرمایه‌گذاری و تمایل افراد به استفاده از فرصت‌های نوین در فضای مجازی است.»
ظهور پلتفرم‌های دیجیتال خرید و فروش طلا، پاسخی به نیاز سرمایه‌گذاران خرد برای دسترسی آسان‌تر به بازار طلا بوده است. این سکو‌ها با ارائه امکاناتی، مانند خرید طلا با مبالغ کم، حذف واسطه‌ها و تسهیل فرآیند معامله، توانسته‌اند در مدت زمان کوتاهی محبوبیت بسیاری کسب کنند.
با این حال، رشد سریع و بدون نظارت کافی این سکوها، نگرانی‌هایی را در میان مسئولان و کارشناسان به وجود آورده است. بر اساس گزارش‌ها، در حال حاضر حدود ۵۰۰ تارنما و سکو در این حوزه فعالیت می‌کنند که بسیاری از آنها فاقد مجوز‌های لازم هستند. این موضوع می‌تواند زمینه‌ساز بروز تخلفات و کلاهبرداری‌هایی، مانند «خالی‌فروشی» شود؛ به این معنا که سکو‌ها پول را از مشتری دریافت می‌کنند، اما طلای واقعی در اختیار ندارند.

نقش تبلیغات در افزایش معاملات طلا در فضای مجازی
«تبلیغات» به‌ویژه در رسانه‌های اجتماعی، تأثیر قابل‌توجهی در ترویج خرید و فروش طلا با مبالغ اندک داشته است. سکو‌های مختلف با استفاده از تبلیغات هدفمند، تلاش می‌کنند مخاطبان بیشتری را جذب کنند.
محمدیان در این خصوص اظهار می‌دارد: «تبلیغات در فضای مجازی، به‌ویژه در شبکه‌های اجتماعی ابزاری قدرتمند برای جذب سرمایه‌گذاران خرد است. با این حال، ضروری است که این تبلیغات با شفافیت کامل و ارائه اطلاعات دقیق به مخاطبان انجام شود تا از بروز هرگونه سوءتفاهم یا کلاهبرداری جلوگیری شود.
این مسئله زمانی پیچیده‌تر می‌شود که تبلیغاتی که به طور گسترده در فضای مجازی پخش می‌شوند، به سرمایه‌گذاران وعده‌هایی همچون بازدهی سریع و بدون ریسک را می‌دهند. چنین وعده‌هایی نه تنها غیرواقعی هستند، بلکه می‌توانند مخاطبان را به سرمایه‌گذاری در پلتفرم‌های بدون مجوز و غیرمعتبر ترغیب کنند.»

اقدامات نظارتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
با توجه به رشد سریع سکو‌های فروش طلا در فضای مجازی، نظارت بر فعالیت آنها اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به منزله یکی از نهاد‌های مسئول، اقداماتی را در این زمینه انجام داده است.
مدیرکل تبلیغات و اطلاع‌رسانی وزارت ارشاد در این باره گفت: «ما با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت)، کمیته‌ای تخصصی برای نظارت بر تبلیغات پلتفرم‌های فروش طلا در فضای مجازی تشکیل داده‌ایم. این کمیته با تدوین مقررات و دستورالعمل‌های مشخص، به ساماندهی و نظارت بر این حوزه می‌پردازد تا از فعالیت پلتفرم‌های فاقد مجوز و تبلیغات گمراه‌کننده جلوگیری شود.
با این حال، نظارت بر فعالیت این پلتفرم‌ها کار پیچیده‌ای است، زیرا بسیاری از آنها با استفاده از کانال‌های برخط، از جمله شبکه‌های اجتماعی و تبلیغات دیجیتال، مخاطب جذب می‎کنند. این مسئله چالش‌های زیادی را برای مسئولان ایجاد کرده است، چراکه اغلب این پلتفرم‌ها به سرعت تغییر مکان می‌دهند یا به شکل پنهانی فعالیت می‌کنند.»

تشکیل کمیته تخصصی برای نظارت بر تبلیغات
تشکیل کمیته تخصصی مشترک بین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت صمت، گامی مؤثر در جهت ساماندهی تبلیغات و فعالیت سکو‌های فروش طلا در فضای مجازی است. این کمیته با بررسی دقیق تبلیغات و محتوای منتشر شده، سعی در ایجاد شفافیت و اعتماد در بازار دارد.
مدیرکل تبلیغات و رسانه وزارت ارشاد در این خصوص گفت: «تشکیل این کمیته تخصصی، نشان‌دهنده عزم جدی دولت در نظارت بر تبلیغات و فعالیت پلتفرم‌های فروش طلا در فضای مجازی است. ما با همکاری نزدیک با وزارت صمت، سعی داریم با تدوین و اجرای مقررات مناسب، از فعالیت پلتفرم‌های غیرمجاز جلوگیری کرده و محیطی امن برای سرمایه‌گذاران فراهم کنیم.»

خطر تبدیل‌شدن پلتفرم‌های فاقد مجوز به معضلی مشابه مؤسسه‎های مالی غیرمجاز
رشد قارچ‌گونه سکو‌های فروش طلا در فضای مجازی، بدون نظارت و مجوز‌های لازم، ممکن است به بروز مشکلات جدی در آینده منجر شود. تجربه مؤسسه‎های مالی و اعتباری غیرمجاز در گذشته، هشداری برای مسئولان و سرمایه‌گذاران است.
مدیرکل تبلیغات و اطلاع‌رسانی وزارت ارشاد در این باره هشدار می‌دهد: «اگر رشد بی‌رویه و بدون نظارت پلتفرم‌های فروش طلا در فضای مجازی ادامه یابد، ممکن است با معضلاتی مشابه مؤسسات مالی و اعتباری غیرمجاز مواجه شویم. این پلتفرم‌ها می‌توانند با جذب سرمایه‌های خرد، در صورت عدم توانایی در پاسخگویی به تعهدات خود، بحران‌های مالی و اجتماعی ایجاد کنند.»

تأثیر سکو‌های فروش طلا بر افزایش قیمت طلا
فعالیت گسترده سکو‌های فروش طلا در فضای مجازی و تبلیغات گسترده آنها، می‌تواند تأثیر مستقیمی بر قیمت طلا در بازار داشته باشد. افزایش تقاضا از سوی سرمایه‌گذاران خرد، ممکن است به نوسانات قیمتی در بازار طلا بینجامد.
این پژوهشگر رسانه‌ای در این باره گفت: «تبلیغات گسترده و فعالیت پلتفرم‌های فروش طلا در فضای مجازی، با جذب سرمایه‌های خرد، می‌تواند تقاضا را در بازار افزایش داده و در نتیجه، بر قیمت طلا تأثیرگذار باشد. این موضوع نیازمند نظارت دقیق و برنامه‌ریزی مناسب است تا از نوسانات شدید قیمتی جلوگیری شود.»

تجربه جهانی و مقایسه با سایر کشور‌ها
محمدیان با اشاره به بازار‌های جهانی طلا، گفت: «پلتفرم‌های خرید و فروش طلا در فضای مجازی مختص ایران نیستند و در بسیاری از کشور‌های جهان نیز این روند مشاهده می‌شود. کشور‌های آسیایی، به ویژه هند و چین، از پیشگامان این حوزه هستند و پلتفرم‌های متعددی در این کشور‌ها وجود دارد که به کاربران این امکان را می‌دهند که طلا را به صورت برخط خریداری کنند.
در چین سکوهایی، مانند «Jinfu» و «Alipay» به کاربران این امکان را می‌دهند که از طریق اینترنت طلا خریداری کرده و آن را در قالب «واحد‌های طلا» به‌طور مجازی نگهداری کنند. این نوع پلتفرم‌ها، که به افراد این امکان را می‌دهند که طلا را به‌طور دیجیتال خریداری کنند، به سرعت در چین محبوبیت پیدا کرده‌اند.
در هند نیز سکوهایی، مانند «Zaveri Bazaar» و «Goldmoney» در حال گسترش هستند. این سکو‌ها نه‌تنها امکان خرید طلا را فراهم می‌کنند، بلکه به کاربران این اجازه را می‌دهند که طلا را به صورت مجازی ذخیره کرده و از آن برای سرمایه‌گذاری بلندمدت استفاده کنند.

ضرورت کنترل تبلیغات از سوی سلبریتی‌ها
تبلیغات سلبریتی‌ها و افراد مشهور در فضای مجازی، تأثیر قابل‌توجهی بر جذب مخاطبان دارد. این افراد با استفاده از شهرت و نفوذ خود، می‌توانند اعتماد مخاطبان را جلب کرده و آنها را به سرمایه‌گذاری در این سکو‌ها ترغیب کنند. با این حال، نبود نظارت کافی بر این نوع تبلیغات می‌تواند به گمراهی مخاطبان و افزایش فعالیت سکو‌های غیرمجاز منجر شود. 
عباس محمدیان، مدیرکل تبلیغات و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در این باره می‌گوید: «تبلیغات در فضای مجازی، به‌ویژه توسط سلبریتی‌ها، باید تحت نظارت دقیق قرار گیرد تا از بروز تخلفات و گمراهی مخاطبان جلوگیری شود. ما در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، با همکاری نهاد‌های ذی‌ربط، در حال تدوین مقرراتی هستیم تا تبلیغات در فضای مجازی به‌صورت ضابطه‌مند و با مجوز‌های لازم انجام شود.»

هزینه‌های بالای تبلیغات و منابع تأمین آنها
بررسی‌ها نشان می‌دهد، برخی از سکو‌های فروش طلای برخط، ماهانه بیش از ۲۰ میلیارد تومان برای تبلیغات خود هزینه می‌کنند. این میزان هزینه، سؤالاتی را درباره منابع تأمین آنها و سلامت مالی این سکو‌ها به وجود آورده است.
محمدیان افزود: «هزینه‌های بالای تبلیغات توسط برخی پلتفرم‌ها، بدون شفافیت در منابع تأمین آنها، می‌تواند نشانه‌ای از فعالیت‌های غیرقانونی یا ناپایدار باشد. ضروری است که این پلتفرم‌ها شفافیت مالی داشته باشند و منابع تأمین هزینه‌های خود را به‌صورت عمومی اعلام کنند.»
این پژوهشگر و استاد دانشگاه، بر اهمیت همکاری مؤثر دولت و دستگاه قضا برای مقابله با تخلفات در حوزه سکو‌های خرید و فروش طلا در فضای مجازی تأکید کرد.
وی با اشاره به برنامه‌های منسجم و نظارت دقیق از سوی نهاد‌های مسئول گفت: «این نهاد‌ها می‌توانند از گسترش پلتفرم‌های غیرمجاز جلوگیری کنند.»
محمدیان گفت: «دولت باید در این زمینه برنامه‌هایی شفاف و مستمر را برای نظارت بر تبلیغات و فعالیت‌های پلتفرم‌ها تدوین کند. در این راستا، دستگاه قضا نیز باید با برخورد قاطع و سریع با تخلفات، اعتبار بازار طلا را حفظ کند. اقدامات نظارتی ما در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌ویژه در زمینه تبلیغات و اطلاع‌رسانی، به‌منظور جلوگیری از گمراه‌سازی کاربران صورت می‌گیرد. برنامه‌های نظارتی باید به‌گونه‌ای باشد که نه تنها پلتفرم‌های غیرمجاز، بلکه تبلیغات غیرشفاف و گمراه‌کننده نیز مورد پیگیری قرار گیرد.»
مدیرکل تبلیغات وزارت ارشاد در ادامه به تأثیرگذاری تبلیغات در فضای مجازی اشاره و تأکید کرد، مردم باید هوشیار باشند و از وعده‌های فریبنده در فضای مجازی پرهیز کنند. محمدیان گفت: «جذب سرمایه‌گذاران خرد به‌واسطه وعده‌های سود سریع و بدون ریسک، یکی از شیوه‌های متداول پلتفرم‌های غیرمجاز است که باعث می‌شود افراد بسیاری بدون بررسی دقیق به سرمایه‌گذاری در این فضا‌ها اقدام کنند. مردم باید آگاه باشند که هیچ سرمایه‌گذاری به‌ویژه در بازار طلا، نمی‌تواند بدون ریسک و با سود تضمینی باشد. بنابراین، توجه به شفافیت و اعتبار پلتفرم‌ها، اولین گام برای جلوگیری از ضرر‌های مالی است.» وی گفت: «تنها با همکاری مؤثر دولت، دستگاه قضا و مردم، می‌توان از بروز مشکلات جدی در بازار طلا جلوگیری کرد.»

چگونه می‌توان از خطر‌های این سکو‌ها جلوگیری کرد؟
با توجه به رشد سریع این سکوها، ضروری است کاربران اطلاعات دقیقی از نحوه عملکرد و امنیت این سکو‌ها داشته باشند. یکی از مهم‌ترین نکاتی که کاربران باید به آن توجه کنند، بررسی مجوز‌های قانونی و نماد اعتماد الکترونیکی است که هر سکو باید داشته باشد.
افزون بر این، کاربران باید همواره از سکو‌هایی استفاده کنند که از نظر امنیت مالی معتبر و مورد تأیید باشند. این سکو‌ها باید به‌طور شفاف گزارش‌هایی از عملکرد خود و تاریخچه تراکنش‌ها ارائه دهند. از طرفی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز با همکاری دیگر نهاد‌های نظارتی در حال تلاش برای ایجاد چارچوب‌های قانونی است که این سکو‌ها را به رعایت اصول شفافیت و امنیت ملزم کند.

هشدار به خریداران درباره پلتفرم‌های غیرمجاز
فعالیت سکو‌های غیرمجاز در حوزه خرید و فروش طلا، خطر‌های جدی برای خریداران به همراه دارد. نبود شفافیت، احتمال کلاهبرداری و مشکلات در تحویل فیزیکی طلا، از جمله این مخاطرات است.
محمدیان گفت: «خریداران باید از معتبر بودن پلتفرم‌ها اطمینان حاصل کنند و از پلتفرم‌هایی که دارای مجوز‌های قانونی و نماد اعتماد الکترونیکی هستند، استفاده کنند. همچنین، توصیه می‌شود که در صورت امکان، خرید طلا به‌صورت حضوری و از فروشگاه‌های معتبر انجام شود.»

نتیجه‌گیری
رشد سریع سکو‌های خرید و فروش طلا در فضای مجازی، با وجود فرصت‌هایی که برای سرمایه‌گذاران خرد فراهم کرده، چالش‌ها و نگرانی‌های متعددی را نیز به همراه داشته است. نقش تبلیغات، به‌ویژه از سوی سلبریتی‌ها، در گسترش این پلتفرم‌ها بسیار پررنگ است و نیازمند نظارت دقیق و تدوین مقررات مشخصی است.
همکاری بین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت صمت، می‌تواند به ساماندهی و نظارت بهتر بر این حوزه کمک کند. همچنین، افزایش آگاهی عمومی و توصیه به خریداران برای دقت در انتخاب سکو‌های معتبر، می‌تواند از بروز تخلفات و کلاهبرداری‌ها جلوگیری کند.
در نهایت، شفافیت مالی سکوها، نظارت بر تبلیغات و همکاری بین نهاد‌های ذی‌ربط، از جمله اقداماتی است که به بهبود وضعیت بازار خرید و فروش طلای برخط و حفظ اعتماد عمومی کمک خواهد کرد.