راه‌های سلامت روح در فضای مجازی

گسترش زندگی شهری و آپارتمان‌نشینی و همچنین هجوم سرسام‎آور رسانه‌های جدید به جامعه امروز، تغییراتی را در روش گذران اوقات فراغت و تفریحات نسل ما به وجود آورده است. این روز‌ها اغلب مردم در ساختمان‌های درهم‎تنیده و به هم چسبیده و خانه‌های کوچک و محدود زندگی می‌کنند. بیشتر ما صبح از خانه بیرون می‌رویم و گاهی برای تأمین مخارج زندگی مجبور هستیم دو یا سه جا کار کنیم و شب وقتی به منزل برمی‌گردیم، دیگر حال و حوصله چندانی برای گفتگو و صحبت با اعضای خانواده‌مان را نداریم. از طرفی هم اصلی‌ترین تفریح و منبع کسب اطلاع ما شده است همین گوشی‎های تلفن همراه و فضای مجازی! گوشی را باز می‎کنیم و در صفحات مختلف شبکه‎های اجتماعی سیر می‎کنیم؛ اما به جای اینکه سرمان گرم شود و به آرامش برسیم، آنقدر محتویات و اخبار و تصاویر مغشوش و در هم‌جوش می‌بینیم و می‌خوانیم که ذهن و ذهنیت‎مان بیشتر مغشوش و پریشان می‌شود. فضای مجازی مانند باتلاق می‌ماند؛ هر چه در آن دست و پا بزنیم، بیشتر در آن غرق می‌شویم. گاهی حال‎مان از این باتلاق به هم می‌خورد؛ اما مانند معتادان، باز هم سراغش می‌رویم و ما را بیشتر در خودش فرو می‌برد! 

اما این مسائل به معنای استفاده نکردن یا مسدودسازی مطلق فضای مجازی و شبکه‎های اجتماعی نیست. می‎دانیم که همه ما کم یا زیاد، بخشی از امورمان از طریق این رسانه‌ها قابل پیگیری و انجام است. ما حق داریم که از اخبار آگاهی یابیم و به اطلاعات روز دسترسی بیابیم؛ اما باید همان قدر هم به خودمان حق دهیم که از روح و روان و ذهن‎مان در مقابل آسیب‌های فضای مجازی محافظت کنیم. یکی از مباحث اولیه در این زمینه، این است که آگاهی خودمان را از کارکرد‌ها و روش‎های فریب مخاطب در صفحات و رسانه‎ها بالا ببریم. خیلی وقت‎ها دلیل اعصاب خوردی و به هم ریختگی ما هدف بمباران قرار گرفتن از سوی اخبار جعلی و ساختگی و به اصطلاح فیک نیوزهاست. 

اما قدم دیگر این است که باید برای حضور و پرسه زدن‎مان‎ در فضای مجازی، برنامه و حد و مرز داشته شویم؛ یعنی برای کار یا تحقیق خاصی به آنها وارد شویم و نه برای گذران وقت! عمر ما بسیار کوتاه است و حیف است که اندک زمان خالی خودمان را به دیدن مطالب بیهوده و بی‌فایده در شبکه‎های اجتماعی بگذرانیم. 

یکی از کار‌هایی که به اصلاح سبک زندگی ما در عرصه رسانه کمک می‌کند، این است که هر بار برای وقت گذرانی سراغ فضای مجازی می‌رویم، به خودمان یادآوری کنیم که این وقت می‌تواند صرف مطالعه یک کتاب خوب یا تماشای یک فیلم یا مستند برتر یا گفتگو با همسر و فرزند و پدر و مادر و خواهر و برادرمان یا ورزش اختصاص یابد. این گونه بعد از مدتی خواهیم دید که نه تنها از عوارض و سیگنال‌های اعصاب خرد کن رسانه‌ها در امان خواهیم ماند، بلکه چه لحظات خوب و آرامش‎بخشی را برای خودمان ثبت کرده یا چه مطالب و نکات مفیدی را آموخته‌ایم.