تحقیر خانواده در شبکه نمایش خانگی

سریال «آبان»، به کارگردانی «رضا دادویی» و تهیه‌کنندگی «مجید مولایی»، در گونه درام ساخته شده و به مشکلات اجتماعی، اقتصادی و روان‌شناختی گروهی از نخبه‌های ایرانی توجه دارد؛ اما این سریال، افزون بر موضوعاتی که به آن اشاره می‌کند، به شکلی نامحسوس، بنیان خانواده را هدف حمله‌ای گسترده قرار می‌دهد. 
اولین موضوعی که در سریال «آبان» به وضوح به چشم می‌آید، نادیده گرفتن یا حتی حمله به ارزش‌های خانوادگی است. در ابتدای داستان، شخصیت اصلی مرد خانواده، «امیر»، با پرداخت بدهی‌های سنگین، ذلت و خواری را تجربه می‌کند؛ اما این ذلت تنها آغاز ماجراست. در روند داستان، ارتباطات خانوادگی به شدت تحت فشار قرار می‌گیرند. جدایی میان «آبان» و همسرش «امیر»، در واقع به مثابه یک تصمیم ناگزیر و در نتیجه فشار اجتماعی ـ اقتصادی به تصویر کشیده می‌شود. این جدایی در کمال ناباوری، در اولین قسمت سریال به وقوع می‌پیوندد و گویی سازندگان سریال در تلاشند تا تمام اصول و ارزش‌های پایدار در خانواده را به چالش بکشند.
یکی از نکات برجسته در این زمینه، کمرنگ شدن اهمیت ازدواج و ارزش‌های مشترک خانوادگی است. در سریال «آبان»، ازدواج نه تنها به منزله یک ارزش فرهنگی و دینی، بلکه به مثابه یک مفهوم ساده و پیش‌پاافتاده به نمایش گذاشته می‌شود. این سریال در تلاش است نهاد مقدس خانواده را تحقیر کند، به گونه‎ای که تمام ارزش‌های مرتبط با آن به صورت خوار و بی‌احترامی به نمایش درمی‌آید. برای نمونه، تقاضای جدایی آبان از همسرش و در ادامه، درخواست غیرمعمول عروس برای ازدواج با مرد دیگری به جای برادرش، از جمله مواردی هستند که در هیچ‌یک از فرهنگ‌ها و جوامع، حتی در بدترین وضعیت اجتماعی پذیرفته نمی‌شوند. این نکات در سریال «آبان» به گونه‌ای مطرح می‌شود که گویی خانواده چیزی نیست جز یک ساختار اجتماعی بی‌اهمیت و شکننده که می‌توان به راحتی آن را شکست.
 شخصیت‌پردازی‌های غیرمنطقی
یکی دیگر از مشکلات اساسی سریال «آبان»، شخصیت‌پردازی‌های غیرمنطقی و اغراق‌آمیز آن است. برای نمونه، شخصیت «امیر»، همسر آبان، به طور عمدی به شکلی تحقیرآمیز و ضعیف به تصویر کشیده می‌شود. این تصویر از یک مرد بی‌اراده و خوار، به حدی اغراق‌آمیز است که بیننده تنها می‌تواند از خود بپرسد که چگونه چنین فردی تصمیم به ازدواج با شخصیتی، مانند آبان گرفته است. این گونه شخصیت‌پردازی، نه تنها اعتبار داستان را کاهش می‎دهد، بلکه تصویری معکوس و نادرست از خانواده ارائه می‌دهد که به دنبال تضعیف نقش پدر در خانواده است.
در همین راستا، شخصیت‌های دیگر سریال، به ویژه شخصیت‌های زنان، به گونه‌ای به تصویر کشیده می‌شوند که گویی از نظر اجتماعی و اخلاقی در حال مبارزه برای بقای خود هستند. آبان که یک زن مستقل و نخبه به نمایش درآمده، در موقعیت‌هایی قرار می‌گیرد که مجبور می‎شود تصمیماتی بگیرد که ارزش‌های خانوادگی و اخلاقی را زیر سؤال می‌برد. این تضاد‌ها به جای ایجاد یک درام عمیق و تفکر برانگیز، به داستانی سطحی و غیرمنطقی تبدیل می‌شود که تنها بر مشکلات خانوادگی و اجتماعی متمرکز است.
 تحقیر خانواده به مثابه یک ابزار سرگرمی
سریال «آبان» در کنار مسائل اقتصادی و اجتماعی، به طور فزاینده‌ای به خانواده و ارزش‌های آن حمله می‌کند. این حملات به گونه‌ای است که می‌تواند نوعی بازنمایی ضعیف و وقیح از بنیان خانواده تلقی شود. در فضایی که خانواده باید نقش اصلی را در حفاظت از اعضای خود در برابر بحران‌ها و مشکلات زندگی ایفا کند، «آبان» به یک ابزار سرگرمی تبدیل می‌شود که هدفی جز تضعیف بنیان‌های اخلاقی و اجتماعی ندارد. این موضوع در بسیاری از آثار غربی که به خانواده حمله می‌کنند، مشاهده می‌شود، اما در «آبان»، این حمله نه تنها به شکل سطحی و غیرمنطقی است؛ بلکه در یک فضای کاملاً تجاری و برای جذب مخاطب بیشتر گسترش یافته است.
 تأثیرات منفی دیدگاه آبان در جامعه
این نوع بازنمایی از خانواده در آثار نمایشی تأثیرات منفی بسیاری بر جامعه دارد؛ به ویژه در کشور‌هایی که هنوز خانواده یکی از نهاد‌های اصلی اجتماعی به شمار می‎آید، نادیده گرفتن یا تحقیر آن موجب تضعیف ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی خواهد شد. در سریال «آبان»، سازندگان به وضوح با دستمایه قرار دادن مشکلات اقتصادی و اجتماعی، بنیان خانواده را به ابزاری برای سرگرمی تبدیل کرده‌اند. این نگرش در بلندمدت می‌تواند خطر‌های بسیاری به همراه داشته باشد؛ از جمله گسترش ناهنجاری‌های اجتماعی و کاهش اعتماد به نهاد‌های اجتماعی، مانند خانواده.
سریال «آبان» با به چالش کشیدن مفاهیم مهم و ارزشمند خانواده و از بین بردن احترام به نهاد‌های خانوادگی، به شکلی ناخوشایند به مخاطب نشان می‌دهد که در دنیای امروز، خانواده دیگر آن جایگاه و اهمیت گذشته را ندارد. این سریال با شخصیت‌پردازی‌های غیرمنطقی و موقعیت‌های اغراق‌آمیز، عملاً به یک اثر ضدخانواده تبدیل می‌شود که تأثیرات منفی بسیاری بر جامعه و بینندگان آن دارد. آنچه در این سریال فراموش شده، توجه به اهمیت خانواده به منزله یکی از ارکان اساسی جامعه است.