گارد کاخ سفید در این نبرد، بستهتر از حد تصور دولت آلمان است. نکته اساسی اینجاست که واشنگتن حتی در مذاکرات آتشبس در جنگ اوکراین، سه کشور اصلی عضو پیمان آتلانتیک شمالی یعنی آلمان، فرانسه و انگلیس را نیز کنار گذاشته و به نوعی، اجازه حضور آنها پای میز مذاکره را نداده است.
تماس تلفنی اخیر رئیسجمهور آمریکا و فردریش مرتز صدراعظم آلمان، مولد گمانهزنیها و تحلیلهایی در خصوص روابط برلین-واشنگتن بوده است. برخی تحلیلگران مسائل امنیتی و اقتصادی، معتقدند با وجود عضویت هر دو کشور در پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، میان طرح آتشبس پیشنهادی ترامپ و رویکرد ژرمنها در قبال جنگ اوکراین تعارضی جدی وجود دارد. فراتر از آن، ترامپ به سادگی قصد عقبنشینی در برابر برلین در جنگ تجاری را ندارد و همچنان در نگاه کلان خود، آلمان را کماکان به مثابه یک "رقیب تجاری" مورد شناسایی و تحلیل قرار میدهد. به عبارتی بهتر، ترامپ و ایلان ماسک معتقدند مهار اقتصادی آلمان، اصلیترین گزینه برای آنها در راستای محدودسازی قدرت مانور اقتصادی حوزه یورو و اتحادیه اروپا به شمار میآید. انهدام منظومه اقتصادی اروپا و فروپاشی حوزه یورو، هدف کلانی است که ترامپ آن را در مانیفست خود و همراهانش تثبیت کرده و همین مسئله، مانع از نگاه خوشبینانه مقامات اروپایی نسبت به انعطافپذیری واقعی و عملیاتی رئیسجمهور جدید آمریکا در این آوردگاه اقتصادی و تعرفهای کلان شده است.
ماجرای یک تماس تلفنی
فریدریش مرتس صدراعظم جدید آلمان، دو روز پس از آغاز به کار خود در این سمت، برای نخستین بار با دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده آمریکا تلفنی گفتوگو کرد. مطابق آنچه شبکه آلمانی دویچهوله به نقل از دفتر صدراعظم آلمان نقل کرده، دو طرف در این گفتوگو بر حل و فصل سریع اختلافات تجاری تاکید کردهاند. با این حال چنین روایتگری و ادعایی با توجه به رویکرد کلان ترامپ در تقابل اقتصادی با اتحادیه اروپا بسیار خوشبینانه به نظر میرسد! صورت مسئله این است که جنگ تعرفهای کاخ سفید با بیشترین تاثیر بر صد کشوری که دارای بیشترین مراودات تجاری با آمریکا هستند در حالی آغاز شده است که آلمان نیز از آن در امان نمانده است. کاهش موقت تعرفهها به ۱۰ درصد، به معنای پایان این نبرد تجاری نبوده و بیشتر، پیش در آمدی برای برداشته شدن گامهای تکمیلی در این روند به شمار میآید.
ایلان ماسک و ایده مهار همهجانبه برلین
در این معادله، نباید از نقش و جایگاه ایلان ماسک به سادگی عبور کرد. دولت کنونی آلمان متشکل از دو حزب سنتی (سوسیال دموکرات و دموکرات مسیحی) است. این در حالیست که ایلان ماسک و ترامپ هر دو خواستار پیروزی حزب جایگزینی برای آلمان (AFD) و حضور آن در راس معادلات قدرت در برلین بوده و هستند. در چنین شرایطی هرگز آمریکا اقدامی در مسیر کاهش تنشهای اقتصادی با برلین صورت نخواهد داد. ماسک و ترامپ هر دو معتقدند که آلمان به عنوان قلب اقتصادی حوزه یورو، باید به صورت مستمر و دائمی با تنشهای تعرفهای ایجاد شده از سوی کاخ سفید دست و پنجه نرم کند، زیرا بازگشت به نقطه صفر (قبل از آغاز جنگ تعرفهای) به معنای انهدام نقشه راه کلانی است که کاخ سفید در مواجهه با موجودیت اقتصادی اروپا طراحی کرده و قرار نیست تحت هیچ شرایطی از آن عقبنشینی کند. در این میان، ژرمنها تصور میکنند همراهی آنها با واشنگتن در پروندههایی مانند نحوه پایان دادن به جنگ اوکراین میتواند مولد استثنائات و امتیازاتی برای آنها جهت مهار جنگ اقتصادی واشنگتن شود، اما چنین دیدگاهی حداقل در ذهن ایلان ماسک و ترامپ محلی از اعراب ندارد!
تعارفات دیپلماتیک و واقعیات موجود!
فردریش مرتس نیز به ترامپ اطمینان داده که ایالات متحده با گذشت ۸۰ سال پس از پایان جنگ جهانی دوم، همچنان "دوست و شریکی غیرقابل جایگزین برای آلمان" باقی میماند. این همان رویکردی است که آنگلا مرکل صدراعظم دموکرات مسیحی اسبق آلمان نیز در دور نخست ریاستجمهوری ترامپ دنبال کرد و البته در پایان، چندان موفقیتآمیز نبود! اکنون برلین با دو معضل واقعی مواجه است: نخست اینکه دولت ائتلافی کنونی در برلین به مراتب از دولت مرکل (در دور اول ریاست جمهوری ترامپ) حداقلیتر و ضعیفتر است. همانگونه که اشاره شد، ایلان ماسک نیز به صورتی کاملا آشکار از جایگزینی این دو حزب ائتلافی با حزب جایگزینی برای آلمان (حزب ملیگرای افراطی طرفدار ترامپ در آلمان) حمایت میکند. در چنین شرایطی ترامپ هرگز قصد ندارد به دولتی ضعیف که نسبت به حضور آن در برلین نیز دید مثبتی ندارد، امتیاز دهد.
مرتس واقعا امیدوار نیست!
از سوی دیگر، شدت و عمق جنگ تعرفهای آمریکا علیه آلمان و دیگر کشورهای اروپایی نیز به مراتب نسبت به دور اول ریاست جمهوری ترامپ بیشتر است. سطح و گستره اعمال این تعرفهها به گونهایست که بسیاری از مناسبات کلان تجاری و صنعتی در خاک اروپا را هدف قرار داده است. در چنین شرایطی، واقعبینانهترین گزینه در تشریح روابط دولت جدید آلمان و کاخ سفید، "مهار تنشهای اقتصادی" است نه از بین بردن آنها! صدراعظم جدید آلمان در این تماس تلفنی خواستار آن شده که اتحادیه اروپا و ایالات متحده بر سر حذف کامل تعرفهها به توافق برسند، اما به نظر میرسد ترامپ به چنین درخواستی تن نمیدهد. ژرمنها از دولت ترامپ خواستهاند که دو کشور، بیش از پیش استانداردهای فناورانه یکدیگر را به رسمیت بشناسند و این فرآیند، به منظور تسهیل فنی و مقرراتی مبادله کالاها بین دو کشور گسترش یابد. با این حال رئیسجمهور آمریکا نشان داده که چندان برای پیشنهادات جایگزین جنگ تعرفهای (آن هم در چنین سطحی) ارزش و اعتبار قائل نیست. کاملا گویاست که مرتس، قصد دارد با تقویت اصل وابستگی دو سوی آتلانتیک (آمریکا-اروپا) به یکدیگر، فضایی برای تنفس اقتصادی برلین در بحبوجه جنگ تجاری جدید واشنگتن باز کند، اما گارد کاخ سفید در این نبرد، بستهتر از حد تصور دولت آلمان است. نکته اساسی اینجاست که واشنگتن حتی در مذاکرات آتشبس در جنگ اوکراین، سه کشور اصلی عضو پیمان آتلانتیک شمالی یعنی آلمان، فرانسه و انگلیس را نیز کنار گذاشته و به نوعی، اجازه حضور آنها پای میز مذاکره را نداده است. پیادهروی ترامپ و ایلان ماسک بر روی اعصاب ژرمنها قرار نیست حداقل در برهه کنونی به پایان برسد.