قرآن چه کسی را قهرمان می‌داند؟

وقتی از ما سؤال می‌کنند که در قرآن، یک قهرمان چه ویژگی‌هایی دارد مطمئناً به‌سراغ ویژگی‌های معنوی و اخلاقی آنها می‌رویم، زیرا در روایات دیده و شنیده‌ایم که رسول اللَّه (ص) فرموده‌اند: «قوی آن نیست که در کشتی پیروز شود، بلکه قوی آنست که هنگام هیجان غضب، آن‌را مالک گردد.» (روضة‌الواعظین، ج۲، ص۳۸۰) اینکه انسان‌ها وقتی بر نفس خود چیره می‌شوند هم قهرمان هستند و هم پیروز و اینکه مجاهدان راه حق ابتدا بر نفس خود پیروز شده‌اند و بعد در میدان نبرد هیچ شکی نیست، اما سیری که یک مؤمن را به مقام قهرمانی می‌رساند، شخصت اوست. خداوند در قرآن کریم به افرادی اشاره فرموده که در تمام ابعاد شخصیتی رشد کرده‌اند و از همه نظر خود را قوی کرده‌اند تا بتوانند بر نفس خود چیره شوند یا در میدان نبرد بر دشمن پیروز شوند.

شخصیت‌پردازی در قرآن به ابعاد گوناگونی توجه دارد که به‌طور کلی می‌توان آنها را به چهار دسته تقسیم کرد: بعد معنوی، اخلاقی، جسمی و مادی. بعد معنوی شخصیت‌ها در قرآن به ایمان، تقوا و ارتباط با خداوند اشاره دارد. اما اشاراتی به قدرت‌های مادی ایشان هم شده است. پیامبران از جمله شخصیت‌های محوری در قرآن هستند که به‌طور ویژه مورد توجه قرار گرفته‌اند. هر یک از آنها ویژگی‌های خاصی دارند که در قرآن آمده است. حضرت رسول اکرم (ص) به‌عنوان «رحمة‌للعالمین» معرفی می‌شود. قرآن کریم در سوره احزاب آیه ۲۱ می‌فرماید: «لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ»؛ یعنی در زندگی پیامبر (ص) برای شما الگوی نیکویی است. حضرت ابراهیم (ع) نیز به‌عنوان الگوی توحید و صداقت در ایمان شناخته می‌شود. ایشان با تفکر عمیق و عقلانی، به توحید و پرستش خداوند رسید و در برابر چالش‌های بزرگ ایستادگی کرد. همچنین، حضرت موسی (ع) به‌منزله نماد رهایی و مبارزه با ظلم و ستم مطرح می‌شود. در سوره «طه» به داستان حضرت موسی (ع) و مبارزه او با فرعون پرداخته و ایستادگی او در برابر ظلم را به‌منزله الگویی برای دیگران معرفی می‌کند. 

قرآن با توجه به ابعاد گوناگون این شخصیت‌ها، از جمله معنوی، اخلاقی، به ما کمک می‌کند تا درک بهتری از ارزش‌ها و اصول الهی داشته باشیم. 
با بررسی‌های کامل‌تر می‌بینیم قهرمانان یاد شده در قرآن کریم ابزار‌ها و امکانات مادی هم داشتند و با تمام توان معنوی و مادی خود به‌سراغ دعوت یا جنگ با کفار می‌رفتند.
نوع شخصیت‌پردازی قرآنی به ما یادآوری می‌کند که هر انسانی که می‌خواهد در زندگی با چالش‌ها و مشکلات مواجه شود باید دارای جمیع فضائل و محسنات باشد، در حد توان؛ شخصیتی مانند حضرت داوود (ع) به‌عنوان پادشاه و فرمانروای عادل دارای قدرت ساخت سلاح بود و هم‌رزمان خود را به جدیدترین ابزار نظامی روز مجهز فرمود. همچنین حضرت یوسف (ع) که با مدیریت خود و همراه کردن مردم با خود برای کنترل اوضاع در شرایط خوب و بد مصر از دیگر نمونه‌های قرآنی است که شخصیتی کامل و جامع دارد.