وظایف اصلی مسلمانی

سلامت دین و وظایف مسلمانی، از‎جمله موضوعات بنیادین در آموزه‌های اهل بیت (ع) است که در روایات شیعه به‌طور گسترده مورد توجه قرار گرفته‌اند. در این متون نورانی، هم اصل «سلامت دین» به‌‎منزله هدفی والا معرفی شده و هم راه‌های تحقق آن از طریق عمل به وظایف مسلمان مورد تأکید قرار گرفته است. روایات، سلامت دین را در گرو سلامت عقیده، عمل، نیت، ولایت، تقوا، عبادت و اخلاق می‌دانند. سلامت دین نعمتی است که انسان باید در حفظ آن بکوشد. در این‌مورد گفته‌اند: «الدِّینُ هُوَ الْحَیَاةُ، وَ لَا دِینَ لِمَنْ لَا حَیَاةَ لَهُ»؛ دین همان زندگی است و کسی که دین ندارد، زندگی ندارد. این بیان نشان می‌دهد که دین نه فقط مجموعه‌ای از دستورات عبادی، بلکه جان و حیات انسان است. از همین رو، حفظ سلامت دین، همان حفظ سلامت حیات واقعی انسان است. روایات بسیاری با این مطلع وارد شده است که می‌فرماید: «دین ندارد کسی که این خصوصیات را داشته باشد.» برای نمونه امام رضا (ع) می‌فرمایند: «دین ندارد کسى که ورع ندارد...» (مشکاةالأنوار، ج۱، ص۴۲) همچنین امام صادق (ع) می‌فرمایند: «هر که پیمان شکن است دین ندارد و هر که امین نیست ایمان ندارد و هر که زکات مالش را نپردازد نمازش بى‌اثر است و هر که پرهیزگار و خویشتن‌دار نباشد زکاتش اثر ندارد.» (مشکاة‌الأنوار، ج ۱، ص ۸۱) تأکید اهل بیت (ع) بر این است که مسلمانان باید خود را از رفتار‌هایی که دین آنان را زایل می‌کند، دور کنند. در زندگی دینی از هر رفتاری که به سلامت دین ما ضربه می‌زند باید پرهیز کنیم. سلامت دین همچنین با تواضع، صدق و راست‌گویی، رعایت حقوق مردم و توجه به عبادات، سنجیده می‌شود. یکی دیگر از عوامل مسلمانی و اسبابی که می‌توان با آن از مسلمانی خود مراقبت و محافظت داشته باشیم، دغدغه مسلمانان و در کل مخلوقات خدا را داشتن است. در کتاب «کافی» مرحوم کلینی، بخشی با عنوان «بابُ الاهْتِمامِ بِأُمورِ الْمُسْلمین» آمده است. اولین روایت این باب، نقلی است از امام صادق (ع) از پیامبر اسلام (ص) که فرمودند: «هر کسی که، صبح کند و اهتمامی به امور مسلمانان نداشته باشد، مسلمان نیست.» (اصول‌کافی، ج ۲، ص ۱۶۳) همچنین روایت چهارم این باب از امام صادق (ع) و با تفاوت بسیار اندکی در تعبیر؛ همین معنا را می‌رساند. در روایت پنجم این باب از امام صادق (ع) از پیامبر (ص) نیز همین معنا نقل شده است، جز آنکه در ادامه آن چنین آمده است: «هر مسلمانی که ندای مسلمانی را بشنود که از او کمک می‌خواهد و پاسخ او را ندهد مسلمان نیست.» (همان، ص ۱۶۴) در مجموع، سلامت دین در آموزه‌های شیعه، تنها با عبادت فردی حاصل نمی‌شود، بلکه در گرو مجموعه‌ای از وظایف عملی، اخلاقی، اعتقادی، اجتماعی و حتی سیاسی است که باید با معرفت، ولایت‌پذیری، تقوا، صدق، زهد، تواضع و اقدام عملی همراه باشد. اگر این وظایف انجام نشود، دین در معرض آسیب قرار می‌گیرد. مسلمانان بر‎اساس قرآن و سنت، وظایف مهمی نسبت به یکدیگر دارند که پایه‌گذار رشد، پیشرفت و توسعه اسلام و انسانیت در جامعه اسلامی است. حفظ حرمت جان، مال و آبروی مسلمانان از اصول اساسی دین است.