نحوه مواجهه با اشرار

مقابله با انسان‌های شرور و نیرنگ‌باز یکی از چالش‌های مهم در زندگی فردی و اجتماعی است. قرآن کریم به منزله مهم‌ترین منبع دینی مسلمانان، راهکار‌ها و توصیه‌های متعددی را برای مواجهه با این افراد و گروه‌ها، که کارشان شرارت ورزیدن است، ارائه می‌دهد. یکی از توصیه‌های قرآن کریم به انسان‌ها این است که دسیسه‌ها، نیرنگ‌ها و اهداف انسان‌های شرور را بشناسند و هوشیاری خود را حفظ کنند؛ زیرا یکی از اصول ابتدایی در مواجهه با شرور، حفظ هوشیاری و مراقبت است. خداوند در قرآن می‌فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا خُذُوا حِذْرَکُمْ»؛ اى کسانى‌که ایمان آورده‌اید، سلاح برگیرید و هوشیارانه، فوج فوج یا یکباره، به جنگ روید. (نساء/۷۱) یکی دیگر از مهم‌ترین راهکار‌های مقابله با انسان‌های شرور، استفاده از حکمت و تدبیر است. قرآن در آیه‌ای دیگر می‌فرماید: «ادْفَعْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ السَّیِّئَةَ» (مؤمنون/۹۶). این آیه به مؤمنان توصیه می‌کند که بدی‌ها را با نیکی دفع کنند؛ البته این «احسن» را باید بهترین تدبیر و روش و مقابله با دشمن معنا کنیم؛ یعنی طوری با آنان مقابله کنیم که حالت بازدارندگی هم داشته باشد. به عبارتی، این روش نیکو در پاسخ دادن باید متناسب با شرایط باشد که شناخت شرایط هم به آگاهی و علم و بررسی نیاز دارد. خالی کردن جامعه از بصیرت و آگاهی هم از نیرنگ‌های دشمنان است؛ در حالی که آیات متعددی در قرآن مسلمانان را به علم، آگاهی، بصیرت، عاقبت‌اندیشی، عبرت‌آموزی و... توصیه می‌کند. خداوند در قرآن می‌فرماید: «بگو این راه من است که با بصیرت به‌سوی خدا دعوت می‌کنم.» (یوسف/۱۰۸). این نشان می‌دهد، برای مقاومت در برابر شرارت‌ها باید آگاه باشیم و دشمن را بشناسیم. بصیرت به ما کمک می‌کند تا در وضعیت دشوار، تصمیم‌های صحیح‌تری بگیریم و فریب نخوریم. اینکه دشمن را دست کم بگیریم، سعی کنیم با او کنار بیاییم، وعده‌ها و قرار‌های او را باور کنیم و...؛ یعنی ما نتوانستیم دشمن را بشناسیم.

توکل به خداوند یکی از اصول اساسی در مواجهه با شرارت‌هاست. قرآن کریم در آیه‌ای می‌فرماید: «وَمَن یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ»(طلاق/3). این آیه به مؤمنان یادآوری می‌کند که باید بر خداوند توکل کنند و از او یاری بخواهند. توکل به خداوند در مواجهه با چالش‌ها و تهدیدها به ما قوت قلب داده و ما را از ناامیدی نجات می‌دهد. استقامت و پایداری در برابر مشکلات نیز از دیگر توصیه‌های مهم قرآن برای مقابله با شرارت‌هاست. در آیه‌ای از سوره هود آمده است: «فَاسْتَقِمْ کَمَا أُمِرْتَ»(هود/112). این آیه به ما یادآوری می‌کند که باید در برابر مشکلات و نیرنگ‌های شرورانه ایستاد و از اصول خود دفاع کرد. استقامت به ما این امکان را می‌دهد که در برابر فشارها و سختی‌ها مقاومت کنیم و از اصول خود دست نکشیم. افشای ماهیت شرور نیز یکی از راهکارهای قرآن برای مقابله با نیرنگ‌هاست. قرآن کریم به مؤمنان یادآوری می‌کند که باید به دیگران آگاهی دهند و از خطرهایی که دشمنان به وجود می‌آورند، صحبت کنند.. مؤمنان باید برای معرفی اشرار و بصیرت‌افزایی و آگاهی جامعه اطراف خود با تمام توان تلاش کنند؛ زیرا اگر لحظه‌ای غفلت کنند، دشمنان مردم را در شناخت حقیقت و ماهیت خود به گمراهی می‌کشانند.