سفر به چین

در تقویم تاریخی انقلاب اسلامی در تاریخ ۲۰ شهریور ۱۳۶۲، «دکتر علی‌اکبر ولایتی» وزیر امور خارجه وقت به همراه عده‌ای دیگر از مسئولان وزارت خارجه کشورمان به چین سفر کردند. یکی از اعضای هیئت همراه «دکتر جواد منصوری»، معاون فرهنگی وزارت بود. ایشان در گزارشی توضیحاتی را درباره سفر به چین در کتاب «خاطرات یک دیپلمات» درج کرده است، به نکات جالبی اشاره می‌کند که در این مختصر به بخش‌هایی از آن درباره اوضاع چین اشاره می‌کنیم.

۱ـ چین جمعیت فراوانی دارد و از نظر سیاسی نیز جزء کشور‌های استعماری و سلطه‌جو به شمار نمی‌آید. ضمن اینکه در این کشور حدود هفتاد میلیون مسلمان وجود دارد. تمام این موارد به روابط ما با چین به لحاظ مسائل اقتصادی، سیاسی و فرهنگی اهمیت فوق‌العاده می‌بخشد.

۲ ـ مسلمانان چین که جمعیت آن به چند ده میلیون می‌رسد، تشکیلاتی با عنوان «انجمن اسلامی مسلمانان چین» دارند. این تشکیلات کاملاً زیر نظر دولت است. مسلمانان در زمان انقلاب فرهنگی چین وضعیت نامساعدی داشتند و تحت فشار دولت مرکزی بودند و در سال‌های اخیر به تدریج و پس از حرکت چین به سمت اقتصاد بازار آزاد و سرمایه حدی کنترل شده، وضعیت مسلمان‌ها اندکی بهتر شده است، ما دیداری از انجمن اسلامی مسلمانان چین و مسجد آنها داشتیم. در حیات این مسجد پیکر سه نفر از علمای برجسته ایرانی که برای تبلیغ اسلام به آن منطقه رفته بودند، به خاک سپرده شده بود. روی یکی از سنگ قبر‌ها کلماتی به زبان فارسی نوشته شده بود با این مضمون که او از شهر قزوین آمده و نام و فامیلش هم قزوینی بوده است. مواردی از این قبیل نشان می‌دهد که در گذشته روابط فرهنگی بین ایران و چین گسترده بوده است. 

۳ ـ وضعیت زندگی و امکانات رفاهی مردم چین را در آن سفر بسیار نابسامان و فقیرانه دیدیم. لباس‌های مشابه و متحدالشکل که با کوپن توزیع می‌شد، بر تن همه دیده می‌شد. دوچرخه‌های کهنه و فرسوده اصلی‌ترین وسیله حمل‌ونقل بود. در خیابان‌های پکن تعدادی اتوبوس و کامیون بسیار فرسوده و تعدادی خودرو سواری متعلق به مقامات و اتباع خارجی دیده می‌شد.

۴ ـ در پکن تنها یک فروشگاه بود که کالا‌های مناسب و با کیفیتی را در قبال دریافت پولی متفاوت از پول رایج کشور فقط به خارجی‌ها عرضه می‌کرد. دیدن وضعیت اسفناک یکی از بزرگ‌ترین کانون‌های کمونیسم در جهان برای ما دور از انتظار بود.

۶ ـ دیدن دیوار بزرگ چین و چند اثر تاریخی مهم دیگر این کشور هم لطف خاص خود را داشت. در یکی از این محل‌ها ۲۰ متر زیرزمین قبرستان بزرگی دیدیم که برای اعضای چند خاندان سلطنتی بنا شده بود تا دشمن به قبر‌ها و مردگان آنها دسترسی نداشته باشد. «فاعتبروا یا اولی الابصار»