تحلیلی بر والفجر مقدماتی

در تقویم تاریخی انقلاب اسلامی، درباره عملیات والفجر مقدماتی تا مدت‌ها در بین رزمندگان بحث و گفت‌و‌گو بوده و هست، به ویژه در اواخر بهمن و اسفندماه سال ۱۳۶۱ پرسش‌های بسیاری مطرح و موجب پیدایش برخی چالش‌ها شد تا جایی که فرماندهان یگان‌های رزمی هم وارد این بحث و تحلیل‌ها شدند. در یادداشت‌های به جا مانده «شهید غلامرضا صالحی» که با عنوان «راه خون» منتشر شده؛ ذیل گزارش روزانه با عنوان «اما ضعف‌هایی که می‌توان در عملیات مورد بررسی قرار داد» نکات ارزشمندی در این باره آمده است:

۱ـ به جنگ جنبه سیاسی دادن و پیروزی را با دید سیاسی نگریستن، نه یک وظیفه و تکلیف و شعار و اینکه ما باید پیروز شویم تا در دنیا و نشست‎ها و فلان و فلان قدرت سخن گفتن داشته باشیم و دنیا از ما حساب ببرد، همین باعث شد همانطور که در عملیات رمضان با دید سیاسی و اهداف سیاسی عملیات را آغاز کردیم و با شکست مواجه شدیم، حال نیز [عملیات والفجر مقدماتی]چنین بود.

۲ـ آموزش ندیدن نیرو‌های بسیج و اینکه چگونه و به چه شیوه‌ای باید با دشمن مقابله کرد، حتی به شیوه‌ای با آنان عمل شود که نیرو‌ها اعتماد به نفس نداشته، اختیار تصمیم‌گیری نداشته و حتی احساس کنند که با خطر روبه‌رو هستند.

۳ـ عدم اجرای دقیق طرح عملیات و اینکه پس از مدت‌ها موقعی که قرار می‌شود به شیوه‌ای خاص با دشمن درگیر شویم تا بتوانیم به اهداف خود برسیم، دیده می‌شود که در دو محور برنامه اجرا نمی‌شود. 

۴ـ نباید سعی بر این باشد که با فشار و [..]و عدم رعایت اخلاق اسلامی عده‌ای وادار شوند تا مأموریت خود را اجرا کنند.

۵ـ با موقعیتی که داشتیم به چند دلیل می‌توان وارد کردن نیرو‌های زرهی در عملیات را رد کرد. 

۶ـ ضعف فرماندهی نیروی درگیر، توجیه نشدن نیرو به منطقه که از کجا گذشته و به چه طریق به اهداف خود نزدیک شود و کسی نباشد که نیرو‌ها را به سمت هدف هدایت کنند و... این باعث تلف شدن وقت می‌شود. 

۷ـ پس از اینکه به این نتیجه می‌رسند که ممکن است نتوان موفقیت به دست آورد و نیرو‌ها به دست دشمن کشته و اسیر شوند، به علت اجرای غلط عملیات، یک باره و با عجله و بدون رعایت تاکتیک‌های لازم به همه نیرو‌ها دستور عقب‌نشینی داده می‌شود و تا پانزده کیلومتر راه طی شده را در بین دشمنی که آشکارا متوجه عقب‌نشینی ما شده به طرف عقب برمی‎گردیم و سبب می‎شود بدون دلیل اسیر، زخمی و شهید بدهیم. 

۸ـ عدم اجرای دقیق مسئولیت‌ها و تداخل در کار یکدیگر از طرف مسئولان دیده می‌شد و قرارگاه کربلا به خوبی به مسئولیت خود که هماهنگی مابین لشکر‌ها و سپاه‌ها است عمل نکرد و... همین [ناهماهنگی‌ها]باعث شد تیمی که باید به موانع دشمن نفوذ کرده و آن را منهدم کند... تا ساعت ۳ نیمه‌شب حرکت مثبتی از خود نشان نداده و همین باعث تزلزل در اجرای عملیات شد.