درست در حالی که در برهه پس از جنگ تحمیلی ۱۲ روزه با تداوم تهدیدهای سران رژیم صهیونیستی و آمریکا علیه ایران مواجه هستیم و طرف مقابل هنوز تصور میکند که میتواند به ایران ضربه بزند و در این میان، برخی مسئولان در داخل کشور نیز با اتخاذ برخی مواضع، آگاهانه یا غیرآگاهانه، پیامهای ضعفی به طرف مقابل ارسال میکنند. رهبر معظم انقلاب با اتخاذ مواضع حکیمانه و عزتمندانه، بر تصورات دشمن در قبال ایران خط بطلان کشیده و پیام قدرت و صلابت به طرف مقابل ارسال میکنند. در این زمینه، میتوان به سخنان ایشان به مناسبت ۱۳ آبان اشاره کرد که در آن، برخلاف تصورات طرف مقابل، از موضع رهبر یک کشور قدرتمند و با صلابت ظاهر شده و حتی شروطی را برای مذاکره با آمریکا تعیین کردند. در تجزیه و تحلیل متن و فرامتن مواضع معظمله در این مناسبت باید گفت، ایشان به موازات تلاش برای مدیریت عرصهها و صحنههای عملیاتی، در تلاش هستند در حوزه روایتگری از قدرت و موقعیت نظام نیز کنشگری فعال داشته باشند. به عبارت دقیقتر، ایشان با دقت در ارائه روایت متقن از قدرت کشور و ایستادگی بر مواضع مستحکم نظام در تلاش هستند تا ضمن ارسال پیام قدرت به دنیای خارج، محاسبات غلط شکل گرفته در اذهان دشمنان در قبال دولت و ملت ایران را اصلاح کنند.
کلان روایت پیروزی در کلام رهبر معظم انقلاب
جالب آنکه هنر و مهارت معظمله در این زمینه از نگاه تحلیلگران نکتهسنج خارجی دور نمانده است که برای نمونه میتوان به مقاله تحلیلی «پاتریک کلاوسون» پژوهشگر ارشد در «انستیتوی واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک» اشاره کرد که به نشانههای جدید در سخنان رهبر معظم انقلاب پرداخته است. نکته محوری که کلاوسن در تحلیل بیانات معظمله بر آن تأکید کرده است، آن است که تصریح دارد: «ایران مانند کشوری که نیازمند دفاع فوری است، رفتار نمیکند، بلکه به وضعیت راهبردی خود اطمینان دارد». جالبتر آنکه وی در ادامه افزوده است: «تحلیل ایران از جنگ اخیر، برخلاف روایتهای متداول آمریکایی است. در حالی که واشنگتن شکستهای ایران را برجسته میکند، (آیتالله) خامنهای از پیروزی و بازدارندگی سخن میگوید.»
آنگونه که از تحلیل محتوای سخنان کلاوسون برمیآید، به نظر میرسد امام خامنهای (مدظلهالعالی) به خوبی توانسته است در برابر روایت آمریکایی از ضعف ایران، پادروایتی مبتنی بر اقتدار و عظمت ایران به جهانیان ارائه کند و در این میان، موفق شده تا نشانههای لازم به خوبی به معناهای مورد نظر خود نزدیک سازد؛ یعنی در معناسازی برای واقعیت قدرت ایران موفق عمل کرده است. به عبارت دیگر، میتوان گفت ایشان در برابر کلان روایت آمریکایی از تصویرسازی غلط از ایران، تنها با یک سخنرانی هم روایت آمریکاییها از واقعیتهای ایران را واژگونه کردند و هم توانستند روایت متقن خود از فتح و اقتدار را به خوبی به جهانیان ارائه کنند.
شرطگذاری قدرتپایه برای مذاکره
نکته مهم در این زمینه آن است که معظمله با این اقدام، افزون بر بازدارندگی در حوزه میدان و عملیات یا توان سخت نظامی، به بازدارندگی در حوزه نرم و شناختی نیز توجه جدی دارند و اتفاقاً در این حوزه نیز هم پای حوزه سخت، موفق عمل میکنند. به ویژه آنکه درست در زمانی که آمریکاییها تصور میکنند با حمله به تأسیسات هستهای و نابودی آنها، ایران را در موقعیتی قرار دادهاند که چارهای جز مذاکره با آمریکا و پذیرش شرایط اسارت بار آن ندارد، تأکید ایشان بر سه شرط اساسی برای هر گونه ورود به مذاکرات و تفاهم با آمریکا گویای آن است که برخلاف تصورات آمریکاییها، ایران نه تنها در موقعیت ضعف قرار نگرفته، بلکه به مثابه یک قدرت نوظهور و تعیینکننده، برای مذاکره با آمریکا شرط میگذارد. میتوان گفت ایشان با این موضع تلاش کرد به طرف مقابل بفهماند که ایران بازیگری نیست که در میز مذاکره از موضع ضعف ظاهر شود؛ بلکه به منزله یک بازیگر قدرتمند، این ایران است که برای آغاز مذاکرات با شما شرط میگذارد.
با توجه به آنچه گفته شد، باید اعتراف کرد که در جنگ ترکیبی رسانه و شناخت پایه امروزی، کیفیت مواضع مسئولان باید به گونهای باشد که ضمن حمله به محاسبات طرف مقابل، یعنی جبهه دشمنان ایران اسلامی، پیام اقتدار و عزت را به آنها مخابره کند. از این رو، الگوی مواجهه و مواضع ایشان در برابر دشمنان باید سرمشق و الگویی تام برای همه مسئولان باشد.
سخن پایانی
در یک تعبیر، سیاست را به درستی به کنترل طرف مقابل از طریق ارسال پیامهای لازم تعبیر کردهاند؛ به این ترتیب که گاه در سیاست برای پیشبرد امری الزاماً به اتخاذ اقدام عملی خاصی نیازی نیست، بلکه تنها با کنشهای کلامی میتوان پیام لازم را به طرف مقابل ارسال کرد تا او را به انجام کاری واداشت یا از انجام کاری منع کرد. بنابراین، صرف کنشهای کلامی و پیامی که در خلال آنها به طرف مقابل منتقل میشود، گاه میتواند سبب جنگ شود و گاه میتواند مانع از آن شود. بنابراین، در برهه کنونی که جبهه دشمنان ملت ایران به سرکردگی آمریکا و رژیم صهیونیستی درصدد هستند تا به هر شیوه ممکنی به ارکان اقتدار و حیات ایران ضربه بزنند، دقت در مواضع و پیامهایی که مسئولان به طرفهای متعدد ارسال میکنند، نیازمند دقت و مراقبت جدی است. در این زمینه، همانا مواضع حکیمانه و مقتدرانه رهبر معظم انقلاب میتواند به مثابه مانیفستی جامع و همهجانبهنگر، چراغ راهی باشد برای افراد گوناگون تا با محور قرار دادن خطوط اصلی این مواضع، ضمن حمله به محاسبات دشمنان ملت ایران، واقعیت قدرت و اقتدار ایران به درستی به جهانیان منتقل شود و به جای تصویر برساخته دشمنان از ایران و ایرانیان، تصویری واقعی از آنها که توأم با امید، عزت، اقتدار و صلابت است، به جهانیان منعکس شود. به راستی که توازن روانی و رسانهای در برابر دشمنان، دست کمی از توازن نظامی و امنیتی ندارد و در این زمینه باید دقت و مراقبت لازم صورت گیرد.