فروپاشی سازمان تروریستی داعش در کشورهای عراق و سوریه، ظرفیت مهمی از بحران سازی را از دست آمریکا و کشورهای عربی وابسته به آن در منطقه خارج کرده و در شرایط کنونی دولت آمریکا به ریاست دونالد ترامپ، به دنبال چینش دوباره مهره های خود در منطقه است تا شاید بار دیگر آن ها را در مقابل جمهوری اسلامی ایران و جبهه مقاومت به بازی بگیرد. طی هفته های اخیر اخبار مختلفی از مناسبات آمریکا با همپیمانان عربی اش منتشر شد که جای توجه دارد.
اواخر هفته قبل رئیس جمهور آمریکا، دونالد ترامپ در گفتگوی تلفنی با محمد بن سلمان ولی‌عهد سعودی و شیخ محمد بن زاید ولی‌عهد ابوظبی درباره مسائلی نظیر ایران و آنچه که اقدامات بی ثبات کننده ایران در منطقه خواند، رایزنی کرد. طبق بیانیه کاخ سفید، ترامپ از دو ولی‌عهد عربستان و امارات به خاطر نقش برجسته آن ها در رهبری شورای همکاری خلیج فارس برای مقابله با اقدامات بی ثبات کننده ایران و همچنین مبارزه با تروریسم و افراط گرایی (!) تشکر و قدردانی کرد.
در همین جهت قرار است مقامات ارشد عربستان، امارات و قطر ظرف دو ماه آینده با رئیس‌جمهور آمریکا دیدار کنند. آمریکایی ها گفته‌اند برگزاری نشست شورای همکاری خلیج فارس، طرح سازش میان اسرائیل و فلسطین و مسائل مربوط به ایران از جمله مواردی خواهند بود که در این دیدارها درباره آن‌ها بحث خواهد شد.
از سوی دیگر، شب گذشته کاخ سفید در بیانیه‌ای از گفت‌وگوی تلفنی ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا با عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر، درباره مسائل مختلف خبر داد. در این بیانیه آمده است: سران دو کشور درباره حمایت غیرمسئولانه ایران و روسیه از حملات بی‌رحمانه رژیم سوریه علیه شهروندان بی‌گناه رایزنی کردند. کاخ سفید می‌افزاید: ترامپ و السیسی توافق کردند برای پایان دادن به بحران انسانی در سوریه و دستیابی به اتحاد در میان اعراب و امنیت در منطقه همکاری کنند.
در کنار این اخبار، موضوع تلاش عربستان برای دستیابی به انرژی هسته ای که چندین ماه قبل مطرح شد، بار دیگر به صدر اخبار بازگشته است. در هفته قبل، مقامات آمریکایی از آغاز گفت‌وگوهای واشنگتن با ریاض برای توسعه برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز عربستان ذیل قراردادهای گزاف چندمیلیارد دلاری خبر دادند. به گزارش العالم، به نقل از روزنامه واشنگتن پست، ریک پری، وزیر انرژی آمریکا، همراه با هیأتی بین سازمانی، با مقامات سعودی در لندن دیدار و درباره ساخت نیروگاه برای غنی‌سازی بدون محدودیت اورانیوم بحث خواهند کرد. آن گونه که اندیشکده آمریکایی واشنگتن اگزمینر گزارش داده است، این قرارداد مولتی میلیاردی که ساخت دو راکتور هسته ای در عربستان را مد نظر دارد، یک قرارداد وسوسه برانگیز برای ترامپ است و او مشکل خاصی برای تغییر قانون فدرال آمریکا جهت دستیابی به این قرارداد ندارد، هرچند در این راه آمریکا چالش هایی را با امارات، بر سر موافقتنامه 123، خواهد داشت.
این رایزنی های آمریکا با اعراب منطقه همواره وجود داشته است، اما در روزهای بعد از فروپاشی داعش، وضعیت دیگری بر این مناسبات حاکم است. ترامپ، رئیس جمهوری کاسبکار است که علاقه زیادی به قراردادهای تسلیحاتی دارد و چند ماه قبل که موفق شد قرارداد 110 میلیاردی فروش تسلیحات به عربستان را امضا کند، ابراز خوشحالی خود از آن را پنهان نکرد. او نمی تواند وضعیت آرامی را برای غرب آسیا تصور کند و به نظر می رسد، اکنون قصد دارد بار دیگر مهره های خود در غرب آسیا را به خط کند تا با کوبدن بر طبل ایران هراسی، زمینه را برای طرحی دیگر از ایجاد ناآرامی در منطقه و تداوم دوشیدن اعراب وابسته فراهم سازد.
سؤال مهم اما این که این طرح و بازی جدید چه می تواند باشد و آیا زمینه ای برای اجرای آن وجود دارد؟وضعیت ظاهر نشان می دهد آمریکا تمایل زیادی دارد که بازی جدیدی را علیه جمهوری اسلامی ایران و کشورهای محور مقاومت، یعنی عراق و سوریه، آغاز کند و مهره های خود را در آرایش جدیدی مقابل جمهوری اسلامی ایران قرار دهد، اما موانع مهمی پیش روی کاخ سفید قرار دارد. مهم ترین مانع این که زمینه های بحران ساز، به نسبت سال های قبل ضعیف تر شده اند و دست آمریکا، رژیم صهیونیستی، عربستان و امارات خالی تر از قبل است.
اکنون سازمان های تروریستی منطقه، یعنی پیاده نظام عربستان و آمریکا دچار فروپاشی شده اند؛ نیروهای مقاومت مردمی در عراق، سوریه و یمن، ابتکار عمل را در دست دارند و دولت های عراق و سوریه، بر اوضاع کشورشان مسلط هستند و سفر اخیر وزیر خارجه امریکا به لبنان هم تلاش بیروت برای خارج شدن از سیطره واشنگتن را نشان داد؛ جنگ یمن همچنان نتیجه ای برای عربستان نداشته و اوضاع میدانی به ضرر آل سعود در جریان است، هرچند همچنان ظرفیت فروش تسلیحات آمریکایی به عربستان را دارد؛ اختلافات میان بازیگران همسو با آمریکا افزایش یافته است، قطر چندماه است در مقابل عربستان قرار گرفته و دست کم سعی می کند سیاستی مستقل از ریاض داشته باشد و حتی میان عربستان و امارات رقابت های پنهانی دیده می شود و مهم تر از همه، ترکیه هرچند با زیاده خواهی در منطقه، اما دیگر احترامی برای کاخ سفید قائل نیست و در تعظیم های رئیس جمهور مصر به آمریکا هم عایدی برای ترامپ وجود ندارد، چون مصر گرسنه تر از هر زمانی است و وظیفه اول السیسی، پُر کردن کاسه گدایی است.
در چنین شرایطی تنها دو عرصه بازیگری برای کاخ سفید و متحدانش در منطقه عربی باقی مانده است و آن مداخله سیاسی در عراق، لبنان و سوریه و طرح انتقال سفارت آمریکا به قدس و افزایش تعاملات اعراب وابسته با اسرائیل و البته این حوزه ها، سبب بحرانی که نیاز اعراب به قراردادهای جدید تسلیحاتی را برانگیزد، نخواهند شد و بنابراین کاسبی ترامپ را رونق نخواهند داد. در این میان شاید خیز عربستان برای دستیابی به انرژی هسته ای، برای ترامپ وسوسه برانگیز باشد، اما این راه ساده ای نخواهد بود و از مخالفت های داخلی در آمریکا تا مخالفت دیگر کشورهای منطقه همچون امارات، پیش روی آن وجود دارد و در مجموع کارشناسان اجرایی شدن این پروژه در کوتاه مدت را بسیار بعید می دانند. زمینه دیگر البته پروژه آمریکا مبنی بر انتقال داعش به افغانستان است که خود بحث مجزایی را می طلبد و در اینجا حوزه عربی خاورمیانه مد نظر است.
بنابراین آمریکا، رژیم صهیونیستی و دولت های عربی وابسته به آن ها، با افول زمینه های بحران سازِ سخت در حوزه عربی خاورمیانه مواجه هستند و هرچند سودای بحران آفرینی دوباره را دارند، اما به نظر می رسد این بحران آفرینی در این روزها بیشتر در قالب دامن زدن به منازعات سیاسی خواهد بود، با این حال بحران سازی نرم و آن هم در حوزه سیاسی، موضوعی است که نباید به سادگی با آن مواجه شد. بحران های سخت ریشه در منازعات سیاسی دارند و روزهای پیش رو، دوره ای دیگر از طرح ریزی های جدید آمریکا در منطقه است که سرآغاز آن مداخلات سیاسی است، اما نتیجه و آینده را هوشیاری مردم کشورهای منطقه، به ویژه مردم عراق تعیین می کنند و انتخابات ماه های آینده در عراق از این جهت اهمیت بسیاری مهمی دارد./
