ماموریتِ شاهدخت سعودی برای نجات شاهزاده اره به دست

ملک سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان طی فرمانی پادشاهی شاهزاده «خالد بن سلمان» پسر خود و سفیر عربستان در واشنگتن را به عنوان وزیر معاون دفاع با رتبه وزیر تعیین کرد. ملک سلمان در دستور پادشاهی دیگری شاهزاده خانم «ریما بنت بندر بن سلطان بن عبدالعزیز آل سعود» را به عنوان سفیر عربستان در آمریکا با رتبه وزیر تعیین کرد. انتخاب ریما بنت بندر بن سلطان به عنوان سفیر عربستان در آمریکا نخستین اتفاق در نوع خود در تاریخ عربستان به شمار می رود. خالد بن سلمان، پسر پادشاه سعودی از ۲۲ آوریل ۲۰۱۷ سفیر ریاض در آمریکا بوده است. اما علت اصلی انتخاب این نخستین سفیر زن از سوی عربستان چیست؟

تلاش بن سلمان برای فرار از انزوا

برخلاف آنچه تبلیغ می شود محمد بن سلمان ولیعهد سعودی نه تنها شاهزاده ای با افکار اصلاح گرایانه نیست بلکه به شدت روحیه دیکتاتور و اقتدار طلبی دارد. اما مقتضیات زمان باعث شده است که وی برای رسیدن به تخت پادشاهی شعارهای اصلاح طلبانه را به عنوان ابزار خود در جهت موفقیت انتخاب کند. اما روزهای خوب بن سلمان به زودی پایان یافت و دوران فرود ولیعهد جوان سعودی شروع شد. قتل جمال خاشقجی رونامه نگار سعودی در استانبول تیر خلاصی به اصلاحات و نقاب بن سلمان بود.

ولیعهد سعودی که پیس از این قتل سفرهای اروپایی زیادی داشته و سعی کرد خود را در نگاه جامعه غربی به عنوان بنیانگذار عربستان نوین مطرح کند اکنون در انزوایی شدید گرفتار شده است. وی برای رهایی از این انزوا در درجه اول تور عربی خود را با سفر به کشورهای مهمی مانند تونس و مصر شروع کرد که در این سفر ها با مخالفت قاطع مردم مواجه شد و حتی وی را ولیعهد اره به دست (اشاره به قتل خاشقجی با اره) خطاب کردند. پس از این ناکامی وی به نشست جی 20 در آرژانتین رفت اما در آنجا نیز عمق انزوای خود را بیشتر حس کرد. 

سرانجام وی تور آسیایی خود را با سفر به پاکستان آغاز کرد و در ادامه به هند و چین رفت. حتی شدت اعتراضات مردمی باعث شد وی سفر به اندونزی و مالزی را لغو کند. در واقع بن سلمان اکنون هم در انزوا قرار گرفته و هم از طرف غربی ها به عنوان قاتل خاشقجی مطرح است. حتی کنگره آمریکا نیز خواستار تحریم تسلیحاتی عربستان به دلیل این قتل شده است. بنابراین اقدامات بن سلمان در دوران پساخاشقجی بیشتر منفعلانه و واکنشی بوده است و سعی دارد تا بار دیگر بتواند خود را به عنوان شاهزاده محبوب غربی ها تبدیل کند. از این رو وی دست به تابو شکنی زده و ریما بنت بندر را به عنوان نخستین سفیر در تاریخ عربستان انتخاب کرده است. در واقع ماموریت اصلی ریما بنت بندر این است تا چهره ترسیم شده از بن سلمان را در آمریکا و غرب ترمیم کند. ریما به خوش زبانی و تسلط به زبان انگلیسی مطرح است و بررسی چند نشست خبری وی این مسئله را تایید می کند.

ترمیم روابط عربستان و آمریکا

یکی از مهم ترین دلایل سردی روابط عربستان و آمریکا در برهه کنونی این است که خالد بن سلمان سفیر سابق عربستان را یکی از عوامل اصلی قتل خاشقجی می دانند. روزنامه 'واشنگتن پست' پیشتر فاش کرد که خالد چند روز قبل از به قتل رسیدن خاشقجی با او تماس تلفنی داشته و از او خواسته که به کنسولگری عربستان در استانبول مراجعه کند. شک و تردید درباره دخالت او در این جنایت بعد از آن بیشتر شد که خالد دقیقا یک روز بعد از به قتل رسیدن خاشقچی محل ماموریت خود در واشنگتن را ترک کرد و هرگز به این کشور بازنگشت . یک روزنامه قطری هم فاش کرد، او از بیم دستگیری، خاک آمریکا را ترک کرده است . در این شرایط ملک سلمان با برکناری پسر خو از سفارت در عربستان سعی کرده است تا پیامی مهم به آمریکا دهد. این پیام هم این است که عامل این سردی روابط برکنار شده است و جانشین وی نیز دقیقا همراستا با سیاست های واشنگتن است. خانم ریما بنت بندر بن سلطان بیشتر سال های عمر خود را در فضای سیاسی آمریکا سپری کرده به طوری که دختر دیپلماتیک کهنه کاری است که به «پدر خوانده روابط عربستان و آمریکا» ملقب است چون طولانی ترین مدت خدمت در واشنگتن را دارا است.

در واقع ریما بنت بندر در شرایط کنونی به دنبال همان نقشی است که پدرش ایفا کرد. پس از حملات 11 سپتامبر عربستان به عنوان عامل این حملات متهم شد. این مسئله باعث تنش در روابط واشنگتن و ریاض شد. بندر بن سلطان سفیر سعودی برای حمایت از موضع عربستان و بهبود وجهه این کشور در نزد متحد آمریکایی تلاش فراوان کرد. بندر رابطه قوی و تاریخی با دولت آمریکا بویژه رابطه بسیار قوی با خانواده جرج بوش دارد و حتی به دلیل چنین رابطه ای «بندر بوش» هم لقب گرفته است. در شرایط کنونی دختر بندر می تواند اعتماد مجدد آمریکا به عربستان را جلب کرده و روابط دو کشور را ترمیم کند.

فرار از پیامدهای سرکوب زنان

محمد بن سلمان هرچند در دوران ولیعهد خود به ظاهر آزادی های زیادی به زنان عربستان داده است اما موج فرار زنان از عربستان شدت بیشتری گرفته است. دستگیری زنان و حتی تهدید به اعدام باعث شده است تا حتی زنان سعودی نیز بن سلمان را چندان جدی نگیرند. از این رو انتخاب ریما بنت بندر به نوعی واکنشی به این شرایط است. ریما بنت بندر یک شاهدخت اصلاح طلب و لیبرال است. ریما پیش از این پست ریاست اداره زنان سازمان ورزش عربستان را به عهده داشت و دختر شاهزاده خانم«هیفا الفیصل» دختر «فیصل بن عبدالعزیز» پادشاه اسبق عربستان است و بیش از دو دهه در آمریکا در دوره ای که پدرش شاهزاده بندر سفیر کشورش در واشنگتن بود زندگی کرد. 

همچنین شاهزاده «سعود الفیصل» وزیر خارجه سابق عربستان دایی وی به شمار می رود. ریما پیش‌تر در بخش خصوصی کار می‌کرد و سپس به اداره ورزش عربستان پیوست. او از جمله حامیان افزایش حضور زنان در میدان‌های ورزشی و بهبود حقوق زنان در این کشور است. بنابراین انتخاب چنین شخصیتی را می توان به معنای تلاشی از سوی بن سلمان در جهت فرار از پیامدهای سرکوب زنان دانست.

بدون شک انتخاب ریما بنت بندر به عنوان نخستین سفیر زن یک انتخاب کارشناسانه نبوده است. چرا که قطعا زنان بیشتری در عربستان حضور دارند که هم سابقه فعالیت سیاسی دارند و هم تحصیلات مرتبط تری با پست سفارت عربستان در آمریکا دارند. ریما بنت بندر بدون سابقه هرگونه فعالیت سیاسی چه در داخل و چه در خارج ماموریتی سخت یافته تا بن سلمان را از انزوای کنونی نجات دهد و روابط بین عربستان و آمریکا را بار دیگر عادی کند. چرا که قتل خاشقجی باعث ایجاد نوعی شکاف بین کنگره و عربستان شده است و این می تواند در نوع روابط دو کشور بسیار تاثیر گذار باشد. البته ترامپ بدون توجه به قتل خاشقجی اعلام کرده که دلارهای سعودی برای وی مقدم بر هر چیزی است اما کنگره می تواند فشارهای زیادی بر عربستان وارد کند که انتخاب ریما بنت بندر برای رهایی از این فشار است. ریما بنت بندر دختر بندر بن سلطان است که به بندر بوش معروف بوده و روابط بسیار خوبی با آمریکا دارد چرا که بین سال های 1983 تا 2005 سفیر عربستان در آمریکا بوده است و به عنوان نجات دهنده روابط عربستان و آمریکا پس از 11 سپتامبر معروف است. اکنون این نقش را دختر وی قرار است ایفا کند.