تشدید تنش در عراق

مقتدی صدر در ادامه کارشکنی های خود در روند سیاسی عراق اعلام کرده که از کار سیاسی کناره گیری کرده و در عین حال به طرفداران خود نسبت به اعتراضات و شورش های جدید خیابانی چراغ سبز نشان داده است.در حالی که عراق کما کان دچار انسداد سیاسی و تداوم اختلاف بین جریان های سیاسی این کشور است؛ مقتدی صدر، رهبر جریان صدر روز دوشنبه 7 شهریور 1401 در بیانیه‌ ای اعلام کرد به صورت نهایی از فعالیت سیاسی کناره ‌گیری کرده است.
وی همچنین از بستن تمامی دفاتر و نهادهای وابسته به جریان صدر خبر داد. با این حال موسسه مرقد شریف (شهید صدر)، نهاد فرهنگی شهید صدر و موزه شهید صدر را مستثنا کرده است.

این اقدام صدر در واکنش به صدور بیانیه آیت ‌الله سید کاظم حائری، از مراجع تقلید برای کناره گیری از مرجعیت صورت گرفت. حائری در متن این بیانیه علت کناره گیری خود را بیماری، ضعف جسمانی و کهولت عنوان کرده و پیروانش را به پیروی از حضرت آیت ‌الله خامنه‌ ای فراخوانده است.

آیت الله حائری که در واقع مرجع تقلید و رهبر معنوی جریان صدر محسوب می شود، در بیانیه خود بدون ذکر نام مقتدی صدر تاکید کرده است که بر فرزندان دو شهید صدر (سید محمدباقر صدر و سید محمدصادق صدر) که رحمت خدا بر آن دو باد، لازم است که بدانند که دوستی آن دو شهید اگر با ایمان به روش آن دو در عمل صالح و با پیروی واقعی از اهداف آن دو (که به خاطر همین اهداف شهید شدند) همراه نباشد، کفایت نخواهد کرد و بدانند که مجرد ادعا یا نسبت خویشاوندی به آن دو شهید کفایت نمی کند و هر کس تلاش کند به نام آن دو شهید بین فرزندان امت و مذهب تفرقه بیاندازد یا به نام آن دو رهبری را بر عهده گیرد در حالی که فاقد اجتهاد یا دیگر شرایط مشروط در رهبری شرعی است، در واقع صدری نخواهد بود هرچند چنین ادعایی کند یا نسبتی داشته باشد..

صدر در واکنش به بیانیه آیت الله حائری ادعا کرد که اعلام کناره ‌گیری و بیانیه این مرجع تقلید به اراده خود وی نبوده است. ظاهرا اشاره او به جمهوری اسلامی ایران است که صدر مدعی دخالت و نفوذ آن در عراق است.
مقتدی صدر در بیانیه ‌اش تاکید کرده که بسیاری از جمله آقای حائری فکر می ‌کنند که این رهبری به لطف یا دستور آنان به دست آمده است در حالی که این به لطف خداوند و فیض پدرمان بوده است. به ‌رغم کناره گیری ایشان، اما نجف اشرف مقر اصلی مرجعیت دینی بوده و همچنان باقی خواهد ماند.

پس از اعلام کناره ‌گیری مقتدی صدر از تمامی فعالیت‌های سیاسی، اوضاع عراق متشنج گزارش شده و هواداران وی به ساختمان ریاست جمهوری حمله کردند. همچنین اخباری درباره شورش و اقدامات طرفداران صدر علیه اموال دولتی و خصوصی در مناطق مختلف عراق از جمله بصره در جنوب عراق مخابره می شود.

دفتر مصطفی الکاظمی نخست‌ وزیر و فرمانده کل نیروهای مسلح عراق در بیانیه‌ ای اعلام کرد که وی نشست فوق‌العاده‌ ای را با فرماندهان امنیتی این کشور برگزار کرد تا تحولات بغداد و یورش طرفداران جریان صدر به کاخ ریاست جمهوری و نخست‌وزیری را بررسی کنند.
الکاظمی بار دیگر از حامیان جریان صدر خواست که هرچه سریع‌تر از منطقه سبز بغداد خارج شوند و آرامش جامعه عراق را به خطر نیندازند. به دنبال نا آرامی های عراق فرماندهی عملیات مشترک این کشور مقررات منع رفت و آمد در سراسر کشور اعلام کرد.
پس از آن منابع خبری عراق از تسلط نیروهای امنیتی این کشور بر کاخ ریاست جمهوری و آغاز عقب‌ نشینی طرفداران جریان صدر از منطقه سبز بغداد خبر دادند.
تحولات جاری عراق امتدادی از انسداد سیاسی در این کشور است. در واقع مقتدی صدر که با تحرکات سابق خود از جمله فراخوان به اعتراضات و تصرف پارلمان مانع تشکیل جلسات نمایندگان جهت معرفی نخست وزیر جدید از سوی هیات هماهنگی شیعیان شده بود، اینک در ادامه کارشکنی های خود اعلام کرده که از کار سیاسی کناره گیری کرده و در عین حال به طرفداران خود نسبت به اعتراضات و شورش های جدید خیابانی چراغ سبز نشان داده است.

البته مقتدی صدر پیش از این بارها از صحنه سیاست کنار رفته بود، از جمله در مقطع پیش از انتخابات مهره ماه سال گذشته، اما مجددا به سیاست بازگشت. این بار نیز به احتمال زیاد اعلام انصراف از کار سیاسی، نوعی تاکتیک برای واکنش به بیانیه آیت الله حائری و نیز اعمال فشار بر مخالفان و رقبای سیاسی خود می باشد.

همچنین صدر در صدد ابلاغ این پیام به ایران است که اگر از راه های مختلف تلاش می شود روند سیاسی عراق طبق خواسته ایران و جریان های همسو با آن به پیش برود، وی به هر نحوی مانع این کار خواهد شد.
به همین دلیل است که برخی ناظران چالش اصلی در عراق را بین صدر و محور مقاومت می دانند؛ زیرا صدر در پی از بین بردن آن چیزی است که نفوذ محور مقاومت در این کشور می خواند و مدعی است جریان های هوادارمقاومت که در هیات هماهنگی شیعیان گرد آمده اند مجری سیاست های مقاومت در عراق هستند.
اما این همه ماجرا نیست؛ چرا که اگر صدر مدعی اکثریت آرا و دارا بودن پایگاه مردمی در عراق است، طرف مقابل هم طرفداران بی شماری دارد که در تظاهرات مسالمت آمیز هفته های پیش در بغداد نمود یافت.
در عین حال اقدامات صدر و هوادارانش غیرقانونی و آشوب طلبانه و متضمن شعارهای ساختارشکنانه است و نتیجه عملی آن همان آتش فتنه ای است که آیت الله حائری در بیانیه خود نسبت به آن هشدار داده است.
با توجه به وضعیت پیش آمده در عراق، افق سیاسی این کشور بیش از پیش تیره و تار شده و امیدهایی که نسبت به خروج از بن بست سیاسی وجود داشت کمرنگ تر شده است.
این در حالی است که سایر جریان های سیاسی با محوریت هیات هماهنگی شیعیان تلاش خود را برای پیشبرد روند سیاسی همچنان ادامه می دهند.   
باید منتظر ماند و دید آیا مقتدی صدر را تا کجا می خواهد این بازی ادامه دهد و آیا قصد دارد از وضعیت متشنج فعلی برای تحقق خواسته هایی چون انحلال پارلمان و برگزاری انتخابات مجدد بهره برداری کند یا این که عراق وارد پرتگاهی از هرج و مرج و چه بسا جنگ داخلی خواهد شد؟