علل افزایش نرخ ارز در کشور

 افزایش نرخ ارز و به تبع آن افزایش برخی دیگر از کالاها در کشور باعث ایجاد التهاب در بازار شده است. دلایل متعددی برای افزایش قیمت ارز مطرح شده است. برخی علت آن را ناشی از تحولات دو سه ماهه کشور اعلام کردند. بررسی ها نشان می دهد که افزایش نرخ ارز باعث شده است قیمت خودرو و طلا افزایش پیدا کند. از طرفی نیز برخی از مردم با تصور افزایش بیشتر قیمت ارز، بدنبال خرید ارز رفتند. رفتار هیجانی و سفته بازی در بازار ارز باعث التهاب آفرینی بیشتر در این حوزه خواهد شد. نکته مهم دیگر نیز توجه به این مساله است که بررسی سیاست های بانک مرکزی نشان می دهد که مدیریت بازار ارز در روزهای آینده نمود عینی خواهد یافت و احتمال افزایش نرخ ارز بیش از متصور نیست. 

عمویی سخنگوی فراکسیون انقلاب اسلامی گفت: اقدامات روانی، دلالی و بازارسازی برخی از واسطه ها در بازار در فضای مجازی که بعضا از خارج کشور مدیریت می شود و همچنین تاثیرات تورم داخلی از علل اصلی افزایش قیمت ارز در روزهای اخیر است و بانک مرکزی درصدد مقابله با آن و کنترل بازار است؛ بنا به گزارش صالح آبادی شرایط فروش نفت نیز نسبت به گذشته مطلوب بوده و بانک مرکزی در تامین ارز وارداتی در چارچوب سامانه نیما و بازار متشکل ارزی مشکلی ندارد.

عمویی اضافه کرد: براساس گزارش رییس بانک مرکزی ، وضعیت تخصیص ارز برای واردات در سامانه نیما با قیمت متعادل حدود ۲۷ تا ۲۸ هزار تومان با روانی تداوم دارد و کالاهای مورد نیاز وارداتی برای کشور با این قیمت تامین ارز می شود و از ابتدای سال ۲۶ میلیارد دلار در این سامانه برای مایحتاج اصلی تامین شده است. دولت در روزهای آتی، در چارچوب اقدامات مداخله ای در بازار با همکاری صادرکنندگان و عرضه کنندگان ارز به سمت ایجاد آرامش و کاهش نوسانات ارزی و مقابله با دلالان و نوسان سازان حرکت خواهد کرد.

میثم مهرپور، کارشناس اقتصادی نیز در گفت‌وگویی، ریشه اصلی افزایش نرخ ارز طی روزهای اخیر را به تورم کشور مربوط دانست و گفت: نوسان نرخ دلار در کانال ۳۵ تا ۳۷ هزارتومانی دلار، به علت تورم است، بایستی به این موضوع توجه کرد که این محدود قیمتی تنها اندکی بالاتر از نرخی است که دولت سیزدهم در سال گذشته شرایط اقتصادی را از دولت گذشته دریافت کرده بود؛ با این تفاسیر باید گفت که علی‌رغم تکاپوی برخی رسانه‌ها، افزایش خفیف صورت گرفته در قیمت دلار در مقطع کنونی، به معنای جهش نرخ ارز نیست.

این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: مصوبه‌ای در اواسط دهه ۸۰ توسط مجمع تشخیص به تأیید رسیده بود که بر مبنای آن برای افزایش قدرت صادراتی اقتصاد ایران، باید هرساله مابه‌التفاوت تورم داخلی و خارجی به نرخ ارز اضافه شود. وی افزود: یعنی اگر در داخل تورم ۴۰ و تورم جهانی حدود ۱۰ باشد، نرخ از باید در یک سال حدود ۳۰ درصد افزایش یابد که این موضوع معقول است، در واقع چون ارز نیز یک کالا محسوب می‌شود.

مهرپور، افزایش نرخ ارز را معلول سه عامل دانست و گفت: در شرایطی که شاهد کاهش ارزش پول ملی، رشد ۳۰ درصدی نقدینگی و افزایش ۴۰ درصدی تورم هستیم، افزایش نرخ ارز در یک بازه زمانی در طول سال اتفاق مهمی نیست و باید گفت افزایش نرخ ارز، خود معلول عوامل گفته شده محسوب می‌شود.

وی تأکید کرد: فارغ از این مسئله، شیطنت دشمنان و سوءاستفاده دلالان نیز شرایط خاصی را بر کشور تحمیل کرده است، همچنین اقتصاد ایران در حال گذر از اقتصاد وابسته به برجامی است؛ در واقع طی دهه گذشته، سیاست‌های اقتصادی معطوف به لفظ برجام بوده و در حال حاضر شاهد تغییر رویکرد دولت با تأکید بر دیپلماسی اقتصادی هستیم.
مهرپور، آشوب‌های خیابانی را از جمله آخرین‌های تلاش‌های غرب جهت ضربه‌زدن به اقتصاد ایران دانست و اضافه کرد: البته افزایش نرخ ارز به دلایل مسائل اقتصادی گفته شده عجیب نیست؛ اما هم‌زمان با اغتشاشات شاهد یکباره افزایش نرخ ارز در بازه زمانی کوتاه هستیم که این عامل بار روانی نیز بر اقتصاد ایران دارد، در همین شرایط برخی رسانه‌ها با سوءاستفاده از حساسیت مردم به نوسانات نرخ ارز که بیشتر ریشه در اتفاقات اقتصادی یک دهه گذشته دارد، در پی ایجاد نااطمینانی و دامن زدن به نگرانی عموم جامعه هستند.

به گفته این کارشناس اقتصادی، طبیعی است که در چنین شرایطی، کشورهای غربی تمایل دارند فشار بیشتری به اقتصاد ایران وارد شود تا در مذاکرات آتی برجام، دست بالا را داشته باشند. وی افزود: در جامعه‌ای که دارای تورم ساختاری بوده و همواره رشد بالای نقدینگی در کشور مشهود است، ارز به‌عنوان یک کالای سرمایه‌ای شناخته شده و با این اوصاف، ثبات نرخ ارز در بلندمدت غیرممکن خواهد بود.

مهرپور در انتها، راهکار ثبات نرخ ارز را، پیش‌بینی‌پذیر کردن آن، حرکت نرخ ارز متناسب با نرخ تورم و جلوگیری از رفتار هیجانی عنوان کرد و گفت: با وجود اینکه دولت قادر است با تزریق ارز به بازار به‌صورت دستوری نرخ را ثابت نگه دارد؛ اما باید عوامل فوق در نظر گرفته شود، زیرا نرخ ارز سایه‌ای از سایر پارامترهای اقتصادی است.

جعفر قادری، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس نیز درباره علت ثبت رکوردهای جدید در بازار ارز، گفت: "یک مقدار آن تحت تاثیر فضاسازی و جوی است که الان از خارج کشور آمده و طبیعی است. از نظر وصول درآمد ارزی مشکلی نداریم. یک مقدار افزایش تقاضای سفته بازی برای ارز هم باعث چنین اتفاقی شده است".
وی درخصوص اینکه منظور از فضاسازی خارج از کشور چیست، بیان کرد: "هم بحث اعتراضات و هم بحث ارتباطات چین با کشورهای عربی."

قادری همچنین درباره عدم اطمینان مردم و خروج سرمایه از بازار بورس، گفت: "بورس هم به نظر می‌رسد که آقایان در شفافیت و اطلاع‌رسانی دارند خوب عمل می‌کنند. امیدواریم اقداماتشان نتیجه دهد."

نکته پایانی تاکید بر این موضوع است که در شرایطی که کشور از لحاظ ذخایر ارزی در وضعیت خوبی قرار دارد و به گفته رئیس بانک مرکزی میزان فروش نفت و در نتیجه ورود ارز به کشور در شرایط مطلوبی است. بنابراین افزایش نرخ ارز، علت غیر اقتصادی می تواند داشته باشد که برخی آن را نسبت به تحولات اخیر می دهند و برخی نیز این موضوع را به علت تلاش های بیرونی قلمداد کردند. در واقع کارشناسان معتقدند آمریکا و متحدان آن با تلاش برای التهاب در بازار ارز، درصدد امتیاز گیری از ایران در میز مذاکره هستند.