تلاش مجدد بن‌سلمان برای خروج از باتلاق یمن

عربستان سعودی در رأس یک ائتلاف عربی و تحت حمایت متحدان غربی خود، از ششم فروردین ۱۳۹۴ با ادعای تلاش برای بازگرداندن رئیس جمهور مستعفی یمن به قدرت اقدام به تجاوز نظامی به یمن و محاصره زمینی، هوایی و دریایی این کشور کرد. این تجاوز نظامی هیچ یک از اهداف ائتلاف سعودی را محقق نکرد و حاصلی جز کشته و زخمی شدن ده‌ها هزار یمنی، آواره شدن میلیون‌ها نفر، ویرانی زیرساخت‌های این کشور و گسترش قحطی و گرسنگی و بیماری‌های واگیردار نداشت.

امروزه در اثر مقاومت مردم یمن و درخشش ارتش و کمیته‌های مردمی و به ویژه انصارالله، این صحنه تبدیل به باتلاقی برای مقامات سعودی شده و به همین دلیل سعودی‌ها تلاش دارند به شکل آبرومندانه خود را از این باتلاق خارج سازند.

در این راستا، اخیرا محمد بن‌سلمان، ولی‌عهد سعودی برای پایان دادن به جنگ یمن طرحی را پیشنهاد کرده است که شامل آتش‌بس فراگیر تحت نظارت سازمان ملل متحد است. بر اساس گزارش خبرگزاری رسمی عربستان، ولی‌عهد سعودی حمایت خود را از ورود کشتی‌های حامل فراورده‌های نفتی به بندر الحدیده یمن و بازگشایی فرودگاه بین‌المللی صنعاء البته به مقصد‌های مشخص را اعلام کرده است.

بن‌سلمان همچنین مدعی شده است که از آغاز رایزنی‌ها میان طرف‌های یمنی به منظور دست‌یابی به یک راه‌حل سیاسی برای حل بحران یمن بر پایه سه مرجع یعنی ابتکار عمل کشور‌های خلیج [فارس]، قطعنامه ۲۲۱۶ شورای امنیت و برگزاری کنفرانس گفت‌و‌گوی ملی جامع میان اطراف یمنی حمایت می‌کند.

پیش از این، از ۱۳ فروردین ۱۴۰۱ زیر نظر سازمان ملل به مدت ۲ ماه میان دولت نجات ملی یمن ـ که انصارالله نیز بخشی از آن است ـ و دولت مستعفی مورد حمایت ریاض آتش بس برقرار شد و پس از آن ۲ بار نیز تمدید شد تا این که نهایتا در مهر ماه سال جاری آتش‌ٰبس به پایان رسید.

در این مدت هر از گاهی درگیری‌های نظامی در مناطق مرزی عربستان میان انصارالله و نیرو‌های گارد مرزی ریاض تشدید شده و شمار تلفات نظامیان سعودی در نوار مرزی جنوبی این کشور از ماه می‌ تاکنون به ۴۸ نفر رسیده است. از سوی دیگر نیز حملات موشکی و توپخانه‌ای ارتش یمن و کمیته‌های مردمی این کشور در مناطق مرزی جازان و نجران افزایش پیدا کرده است.

در چهارچوب تلاش‌های سیاسی، منابع یمنی به روزنامه الشرق خبر داده‌اند که هیأتی از انصار الله و کنگره مردمی یمن به زودی راهی مسقط پایتخت عمان خواهد شد. این سفر با سفر اخیر «اسماعیل ولد الشیخ» فرستاده سازمان ملل در پرونده یمن به عمان و دیدار با مسئولان این کشور مرتبط بوده و عربستان از ولد الشیخ خواسته بود تا در سفرش به عمان از مسئولان این کشور بخواهد میان انصار الله و عربستان میانجیگری کند تا درگیری‌های نظامی در مناطق مرزی عربستان که در چند هفته گذشته به اوج خود رسیده متوقف شود.

‌ این پیشنهاد به درخواست بن‌سلمان و وزیر دفاع این کشور که  جنگ علیه یمن را رهبری کرده ارائه شده است، اما جزئیات زیادی از پیشنهاد محمد بن‌سلمان به انصارالله منتشر نشده است.

این اولین بار نیست که عربستان بعد از حمله به یمن و ویران کردن این کشور از انصارالله می‌خواهد که با مسئولان سعودی دیدار کنند، پیش از این نیز مذاکراتی پنهانی میان انصارالله و عربستان در استان «ظهران الجنوب» در منطقه «عسیر» صورت گرفته بود که به آتش‌بس غیر رسمی در برخی مناطق مرزی عربستان منجر شده بود.

به گفته برخی منابع ظاهرا بن‌سلمان اعلام کرده که حاضر است از جنگ یمن دست بکشد به شرط این که تضمین امنیتی از سوی ایران و انصارالله یمن مبنی بر عدم حمله به خود را دریافت کند.

دولت نجات ملی یمن از هرگونه صلح و آتش بس استقبال می‌کند، اما همچنان چهار شرط اصلی "رفع محاصره، عدم مداخله در امور داخلی یمن، پرداخت غرامت و خروج از یمن" را مطرح کرده است. گفته می‌شود ریاض موافقت اولیه خود را به شرط مذاکره تفصیلی اعلام کرده و در عین حال بر ضمانت‌هایی برای امنیت خود تاکید کرده است.  

در این میان کشور عمان به عنوان میانجی بین دولت نجات ملی یمن و ائتلاف متجاوز سعودی مشغول تلاش برای یافتن راه حلی است که همه طرف‌ها را خشنود کند. منابع ذیربط در صنعا تصریح کرده‌اند که اگر این بار از سوی عربستان پاسخ رضایت بخشی به مطالبات بشردوستانه دولت نجات ملی یمن داده نشود، اوضاع به سمت تشدید تنش پیش خواهد رفت و آن‌گونه که مقاومت یمن تهدید کرده‌اند نبرد با ائتلاف متجاوز سعودی همه گسترده جغرافیایی از دریای سرخ، باب‌المندب و آرامکو در عمق عربستان و همچنین عمق امارات را در بر خواهد گرفت.

در همین راستا، «مهدی المشاط» رئیس شورای عالی سیاسی دولت نجات ملی یمن در جریان بازدید از جبهه نبرد با متجاوزان سعودی در منطقه «البرح» در استان تعز هشدار داده است که ما در هر زمان منتظر بازگشت جنگ هستیم و برای آن آمادگی داریم. طبعا با توجه به امکانات و تسلیحات پیشرفته و بازدارنده‌ای که مقاومت و به ویژه انصارالله در اختیار دارد، متجاوزان سعودی ضربات سخت و تازه‌ای خواهند خورد.

نکته قابل توجه نقش بازیگران فرامنطقه‌ای به ویژه آمریکایی‌هاست که به عنوان حامی اولیه عربستان به دنبال حفظ وضعیت نه جنگ و نه صلح هستند، زیرا پایان جنگ به مفهوم شکست و رسوایی متحد خود در جنگ هفت ساله و پیروزی جبهه مقاومت با محوریت انصارالله و به تبع آن جمهوری اسلامی ایران در این معرکه سرنوشت‌ساز خواهد بود.

در مجموع می‌توان پیش‌بینی کرد با توجه به شرایط پیچیده موجود و شروطی که دو طرف مطرح کرده‌اند دستیابی به توافق پایان جنگ بین یمن و عربستان کار ساده‌ای نیست. اما نکته قابل توجه گرفتاری عربستان سعودی در باتلاقی است که خود به وجود آورده و با تمسک به طرح‌های مختلف سعی دارد ضمن خرید زمان، زمینه خروج از این معرکه دشوار را فراهم سازد.

۱۴۰۱/۱۰/۲۰