موتور حرکت جامعه

مشارکت جوانان در زندگی سیاسی، اجتماعی و اقتصادی از ارکان اساسی یک نظام سیاسی موفق به شمار می‌آید؛ از این رو با نزدیک شدن به موعد برگزاری انتخابات اروپا در سال ۲۰۲۴، افزایش مشارکت سیاسی جوانان در دستور کار شورا و اتحادیه اروپا قرار گرفته و تلاش‌ها برای ارتقای سطح مشارکت جوانان در این عرصه افزایش یافته است. در همین راستا، پژوهشکده‌های اروپایی درباره اشکال جدید مشارکت سیاسی جوانان تحقیق کرده‌اند تا ابزار‌ها و راهکار‌های مؤثرتری برای جلب مشارکت آنان بیابند.

تحقیقات اخیر مراکز تحقیقاتی و پژوهشی اتحادیه اروپا نشان می‌دهد، از سال ۲۰۱۸ به بعد، جوانان بیشتر به سمت گروه‌های غیررسمی و شبکه‌های اجتماعی گرایش پیدا کرده‌اند و از اشکال سنتی مشارکت سیاسی، مانند عضویت در احزاب یا رأی‌گیری فاصله گرفته‌اند. این تغییر رویکرد موجب شده است تا نهاد‌های مسئول به طور دقیق‌تر فضای دیجیتال و نقش آن در مشارکت سیاسی جوانان را بررسی کنند. به طور کلی، مشارکت سیاسی جوانان به سه دسته تقسیم می‌شود: مشارکت سنتی مانند رأی‌گیری، مشارکت غیرسنتی یا جایگزین مانند اعتراضات، و مشارکت انفرادی که شامل فعالیت‌هایی با مفاهیم سیاسی نظیر حمایت از حقوق حیوانات می‌شود. این تنوع و پیچیدگی نشان‌دهنده اشکال مختلف ظهور و گسترش مشارکت سیاسی جوانان است.

یکی از مطالعات اخیر نشان داده است، تنها ۲۸ درصد از جوانان احساس می‌کنند در نظام سیاسی کشور خود حق اظهار نظر دارند. این آمار‌ها حاکی از چالش‌های جدی در مسیر مشارکت سیاسی جوانان است، به‌ویژه برای کسانی که در مناطق روستایی زندگی می‌کنند یا از سطح اقتصادی و تحصیلی پایین‌تری برخوردارند.

با وجود این، بیش از ۷۰ درصد از جوانان علاقه‌مند به مسائل اجتماعی و سیاسی هستند و تمایل دارند در فعالیت‌هایی مانند جنبش‌های اجتماعی و اعتراضات شرکت کنند. این امر نشان می‌دهد، علاقه جوانان به مشارکت سیاسی همچنان وجود دارد، اما روش‌ها و شکل‌های مشارکت آنان تغییر کرده است.

ظهور فناوری‌های دیجیتال تأثیر چشمگیری بر مشارکت سیاسی جوانان داشته است. در دوران همه‌گیری کرونا، بسیاری از فعالیت‌های سنتی سیاسی به‌صورت برخط برگزار شد و این تغییرات سبب شد تا جوانان بیشتری از ابزار‌های دیجیتال برای مشارکت سیاسی استفاده کنند؛ اما همچنان بسیاری از جوانان به دلیل کمبود منابع مالی و فقدان مهارت‌های دیجیتال لازم، قادر به بهره‌مندی کامل از این فرصت‌ها نیستند؛ لذا آموزش و توانمندسازی جوانان در زمینه مهارت‌های دیجیتال ضروری است تا بتوانند به شکلی مؤثر در فضا‌های برخط مشارکت کنند.

در نهایت، مشارکت سیاسی جوانان نه تنها به تقویت دموکراسی و توسعه پایدار منجر می‌شود، بلکه می‌تواند تغییرات مثبت و نوآورانه‌ای را در سیاست‌گذاری‌های ملی و منطقه‌ای به ارمغان آورد. نسل جوان با انرژی و دیدگاه‌های نوین خود می‌توانند موتور محرک تغییرات مثبت در جامعه باشند.