رهبر معظم انقلاب در مراسم شهادت امام صادق (ع) (۲/۲/۱۴۰۴) خط ائمه را «خط ایستادگی و استقامت» و درس ایشان را «درس منطق و استدلال» دانستند و با اشاره به رخدادهای دوره امامت امام صادق (ع)، وجود آسیبهایی، چون دهنلقی، بیصبری، کوتاهی در همراهی با امام معصوم (ع)، تحلیل غلط از اوضاع و... در میان بعضی پیروان را از جمله دلایل مهم عدمتحقق تقدیر الهی مبنی بر تشکیل حکومت از سوی ائمه (علیهمالسلام) در سالهای ۷۰ و ۱۴۰ هجری دانستند. وجود برخی از این آسیبها در برهه کنونی نیز ایجاب میکند که ابعاد و زوایای آن با دقت و ظرافت مورد تحلیل واقع شود.
مؤلفههای تحلیلی روزآمد در کلام رهبر معظم انقلاب
نکته مهم در این زمینه آن است که فحوای محوری کلام معظمله معطوف به آن است که تحقق آرمانهای نظام اسلامی وابسته به کیفیت کنشگری مردم و مسئولان است و چنانچه ظرافتهای لازم در این زمینه رعایت نشود، خسارتهای جدی بهدنبال خواهد داشت. در این زمینه، توجه به چند نکته مهم ضروری است:
۱- درحالیکه ایستادگی و استقامت راهبرد صحیح مواجهه با دشمنان است، در مواجهه با مردم و جامعه باید زبان منطق و استدلال را بهکار بست. درواقع، شیوه درست خلق سرمایه اجتماعی و ترویج پیام حق، مبتنی بر قدرت منطق و استدلال است و در این مسیر، البته ایستادگی و استقامت در برابر آنانی که میخواهند «یصدون عن سبیل الله» کنند، تجویز شده است. بهعبارت دقیقتر، دو اصل مذکور، عاملان اصلی تولید قدرت در شرایط نبرد نامتقارن با جبهه دشمنان است. در همین چارچوب است که معظمله بر جهاد تبیین در برابر جنگ شناختی دشمنان تأکید دارند.
۲- نهتنها استقرار، بلکه تداوم و شکوفایی نظام اسلامی وابسته به همراهی مردم و پیروان است؛ به این ترتیب که با صبر، حفاظت از اسرار، داشتن تحلیل درست از اوضاع، پیشگامی در همراهی با نظام اسلامی و... است که استقرار و تداوم نظام اسلامی میسر میشود. بر این اساس، نظام اسلامی مبتنی بر محاسبات عقلانی و دقیق است و تداوم آن، با معضلهایی، چون غلبه هیجانات دشوار است. درواقع، مردم در نظام اسلامی نقش بیبدیل دارند و ایفای این نقش مستلزم رعایت ظرافتهای دقیق است. بنابراین، در موقعیت کنونی، هرگونه تلاش برای افشای اسرار کشور، عدمتحلیل دقیق از شرایط، غلبه هیجانات در تحلیل وضع موجود، بیصبری و کمحوصلگی برای تحقق آرمانها و همچنین، کوتاهی در انجام رسالتهای فردی و اجتماعی و بهصورت دقیقتر، رسالتهای مرتبط با نظام اسلامی، آسیبهایی جدی محسوب میشود که باید از آنها پرهیز شود. با توجه به آنچه گفته شد، برخلاف برخی هیجانات در فضای مجازی و در سطح رسانهای، تلاش برای افشای اسرار کشور و وادار کردن مسئولان به انجام اقداماتی از سر برخی هیجانات، اگرچه ممکن است با انگیزههای مؤمنانه هم باشد، اما در تحلیل نهایی میتواند اثر عکس در پی داشته باشد.
۳- نظام اسلامی در سایه اتکا به دو اصل ایستادگی و مقاومت و منطق و استدلال میتواند بالنده باشد. بر این اساس، در برهه کنونی، با تلاش برای شکوفاسازی ظرفیتهای مقاومتساز، باید گنجینههای عقل مردم شکوفا شده و به جای آگاهیهای کمعمق و در مواردی، هیجانی و فاقد اتکا به منطق مستحکم، باید تلاش شود تا قدرت منطق و استدلال آنها تقویت شود. بنابراین، در شرایطی که با توسعه رسانهها و فضای مجازی، امکان تولید و نشر پیام با سهولت بیشتری همراه است، بهجای اتکا به هیجان مخاطبان، باید بر تقویت ظرفیتهای عقلانی و قدرت استدلال آنها تمرکز شود. بر این اساس، بهجای غلبه رویکردهای تبلیغی، رویکرد آموزشی باید در رسانهها و نزد مراجع فکری فرهنگی جامعه تقویت شود.
۴- تحقق هیچ امر بزرگی جز در سایه صبر، سختکوشی، حفاظت اسرار، داشتن تحلیل درست از اوضاع، بهکار بستن همتها و... میسر نیست. بنابراین، در برهه کنونی نیز باید توجه داشت که عبور دادن کشور از پیچ تاریخی موجود در سایه توجه به این اصول امکانپذیر است. بنابراین، ضمن تمرین صبر باید تلاش شود تا با حداکثرسازی تلاشها و کار پرشدت بر دشواریهای موجود غلبه کرد. درواقع، در برابر موقعیت موجود جامعه و کشور، تک تک افراد مسئولیت دارند و هر فردی باید تلاش کند تا به اندازه وسع خود، در این زمینه نقش داشته باشد.
نتیجه و ملاحظات
اعتماد به تصمیمات نظام و قوه عاقله آن در قضایای گوناگون بهویژه در بعد نظامی- امنیتی، سبب خنثی شدن طراحیهای فتنهانگیز دشمنان میشود؛ چراکه دشمن عامل اصلی اجراییسازی تمام طراحیهای خصمانه خود علیه ایران را در گرو اعتمازدایی از نظام و مسئولان آن میداند تا بهواسطه آن با ایجاد اختلافات در داخل، هرجومرج را جایگزین ثبات و امنیت کند تا بتواند ماهی مقصود خود از این وضعیت را صید کند. مسلما، تحقق این موضوع مستلزم تقویت واقعبینی و تحلیل همهجانبه و جامع موقعیت کشور در برهه کنونی دارد. دشمن امروز میپندارد با تغییراتی که در منطقه غرب آسیا بهویژه سوریه بهوجود آمده، ایران بهواسطه این تغییرات تضعیف شده و شرایط کنونی موقعیت ضربه زدن به ایران را فراهم کرده است. این در حالی است که نهتنها ایران اسلامی ضعیف نشده بلکه همچنان تعیینکنندگی خود را حفظ کرده است و تعیین و چینش فرم و محتوای مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در مسقط خلاف آنچه آمریکا در لفاظیهایش تکرار میکرد، این موضوع را اثبات کرد؛ بنابراین باید با خودداری از تحلیلهای هیجانی بهویژه درباره رویارویی با استکبار در سطح منطقه، باید دقت شود که در تحلیل چنین قضایای کلانی یا هر اقدامی باید با شاقول عقلانیت به سنجش آن موضوع و مطالعه پیرامون جوانب و پیامدهای آن پرداخت و این موضوع را در پرتو جهاد تبیین به جامعه هم انتقال دارد. دقت در تقویت قوه عاقله مخاطبان در کارهای تبیینی و رسانهای و پرهیز از خبرمحوری و ارائه تحلیلهای سطحی، سبب خودداری از افراط و تفریط در انجام وظایف فردی و اجتماعی (سیاسی) و تنظیم افق نگاه و حرکت در این حوزه براساس موازین فکری و عملی مقام عظمای ولایت میشود و صدور چند صدای متفاوت از داخل یا انتشار هرگونه محتوایی در فضای رسانهای و مجازی که ممکن است افشاکننده برخی اسرار باشد و مورد سوءاستفاده دشمنان قرار گیرد را به حداقل میرساند و طراحی دشمن را نقش بر آب میکند.