شرکت‌های ایرانی توان حل ناترازی انرژی را دارند

«محمدصادق مهرجو» کارشناس و تحلیلگر بازار انرژی در گفت‌و‌گو با صبح صادق در‌باره موضوع رفع ناترازی برق و راهکار‌هایی که باید مورد توجه دولت و وزارت نیرو برای تأمین برق مورد نیاز کشور اعم از خانگی تا صنعتی قرار بگیرد، گفت: «ناترازی برق در ایران بسیار جدی است. متأسفانه به‌دلیل سوءمدیریت‌ها و نبود توجه به سرمایه‌گذاری در شبکه تولید برق و البته بالا بودن مصرف انرژی در کشور طی دهه‌های گذشته تا‌کنون، امروز با ناترازی عجیبی در موضوع برق مواجه هستیم. ناترازی که می‌توان میزان آن را در حدود ۲۰ هزار مگاوات عنوان کرد.»

وی در این باره گفت: «بسیاری از مخاطراتی که دولت‌ها مسبب آن هستند، از‌جمله قیمت‌گذاری دستوری و مدیریت انرژی ازسوی دولت، مانع بسیار مهم و بزرگی را بر سر راه سرمایه‌گذاری در تولید برق کشور قرار داده است. بخشی از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در سال‌های گذشته به‌دلیل چنین مخاطراتی از حضور در حوزه سرمایه‌گذاری در صنعت برق خارج شده و سرمایه‌های خود را از این بخش به بخش‌های دیگر یا به خارج از کشور انتقال داده‌اند. از‌این‌رو اگر دولت مترصد تولید برق و رفع ناترازی در میان مدت است باید راهکار‌هایی اساسی را در دستور کار خود قرار دهد تا از چالش‌های کنونی عبور کنیم، در غیر این صورت روز‌به‌روز دامنه مشکلات ناترازی برق شدیدتر از قبل می‌شود.»

محمدصادق مهرجو تأکید کرد: «اعطای مشوق‌ها به بخش خصوصی با تأکید بر حذف هر‌گونه قیمت‌گذاری دستوری، یک راهکار بسیار مهم برای جلب‌نظر سرمایه‌گذاری در بخش تولید برق است. بی‌تردید باید به سرمایه‌گذار خصوصی تضامین لازم و کافی داده شود تا برای ورود به این بخش رغبت لازم را داشته باشد.» وی در خصوص راهکار‌های تشویقی جذب و جلب سرمایه‌گذار در تولید برق تأکید کرد: «برای نمونه دولت می‌تواند با ابزار‌های تشویقی مانند اینکه از تولیدکنندگان خصوصی برق، به‌صورت تضمینی تا ده سال برق تولیدی را بیست درصد زیر قیمت صادراتی خریداری کند. همچنین دولت می‌تواند برق تولیدی را در اختیار مصرف‌کنندگان صنعتی و صادرات قرار دهد.»

مهرجو معتقد است: «این مدل مشوق‌ها می‌تواند بخش خصوصی را تهییج و ترغیب به سرمایه‌گذاری در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر کند. اما آنچه در‌خصوص رفع ناترازی برق و دیگر حامل‌های انرژی در ایران بسیار مهم است، تأکید بر سرمایه‌گذاری خارجی در کنار سرمایه‌گذاری‌های داخلی است که این مهم نیز طبیعتا می‌تواند با لغو تحریم‌ها و به سرانجام رسیدن مذاکرات با سهولت بیشتری انجام شود.»

وی در این باره توضیح بیشتری داد و گفت: «در صورت لغو تحریم‌ها این امکان برای تولید انرژی در کشور فراهم می‌شود که از ظرفیت سرمایه‌گذار داخلی و خارجی و ایرانیان خارج از کشور بهره‌مند شویم. حُسن رفع تحریم‌ها این است که شما به بازار‌های جهانی بدون محدودیت دسترسی خواهید داشت.»
این کارشناس و تحلیلگر انرژی گفت: «عمده تکنولوژی‌های جدید در زمینه پنل‌های خورشیدی در اختیار کشور‌هایی مانند ژاپن و آلمان است که با ایجاد بستر‌های لازم برای این کار می‌توانیم با سهولت بیشتری به تکنولوژی‌های جدید دسترسی داشته باشیم و در زمینه تولید و صادرات انرژی، یعنی تأمین نیاز داخلی و همسایگان برای درآمدزایی ارزی از این ظرفیت استفاده کنیم.»

این کارشناس حوزه انرژی دراین باره توضیح داد و گفت: «در حال حاضر «چین» پنل‌های خورشیدی تولید می‌کند. در چین سرمایه‌گذاری قابل توجهی روی مزارع تولید انرژی خورشیدی و بادی صورت گرفته است. رفع تحریم‌ها کمک می‌کند که چین نیز میل و رغبت بیشتری نسبت به سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران داشته باشد و از این روند برای سرمایه‌گذاری در ایران پهناور بهتر استقبال کند.»

وی در پاسخ به این پرسش که با توجه به اظهارات برخی از کارشناسان حوزه برق و انرژی وضعیت کشور را در این حوزه چطور ارزیابی می‌کنید، گفت: «بی‌تردید برای رفع ناترازی‌ها نه در امسال بلکه در سال‌های آینده نیز باید چاره‌اندیشی کرد. آنچه برخی از کارشناسان در‌خصوص قطع برق سراسری در حال حاضر عنوان می‌کنند کمی غلوآمیز است، زیرا در حال حاضر به اندازه تولید سال گذشته می‌توانیم برق تولید کنیم و برق مورد نیاز کشور را با طراحی جداول خاموشی تا عبور از پیک مصرف به‌نوعی مدیریت کنیم؛ بنابراین من معتقدم باوجود اینکه باید برای امسال و آینده برنامه‌ریزی کرد و حتما به فکر بود. اما می‌توان از این مشکل عبور کرد، هر چند قطعی‌های برق چه در بخش خانگی و چه صنعتی سبب می‌شود مردم به این رویه اعتراض کنند و تولید کشور نیز تحت فشار قرار گیرد. اما به هر حال ظرفیت و توان تولیدی سال گذشته فعلا موجود است.»

وی در‌این‌باره خاطر‌نشان کرد: «به هر حال قطع برق منازل به‌دلیل حمایت دولت از بخش‌های تجاری و صنعتی است. سال‌های گذشته برق واحد‌های صنعتی و تجاری قطع می‌شد. اما برای جلوگیری از خسارت‌های زیان‌بار صنایع و بخش‌های تولیدی، قطعی برق به بخش خانگی سرایت کرد. مسئله حائز اهمیت این است که تولید برق باید به بهترین شکل ممکن مدیریت شود. زیرا تبعات بی‌توجهی به این موضوع برای کشور فاجعه‌بار است.» مهرجو در ادامه تصریح کرد: «بی‌تردید اگر فکری برای سرمایه‌گذاری در تولید برق تجدیدپذیر نشود در سال‌های آینده با خاموشی‌های متعددی رو‌به‌رو خواهیم شد. یعنی خاموشی‌های گسترده در کشور خواهیم داشت. به‌طور روشن می‌توان گفت هر‌گونه تعللی در این موضوع به این معناست که در پنج سال آینده با بحرانی بسیار شدید مواجه می‌شویم و کشور ساعت‌ها در خاموشی فروخواهد رفت و صنایع از این موضوع بسیار زیان می‌بینند و اقتصاد کشور در بدترین موقعیت خود قرار خواهد گرفت؛ بنابراین باید از امروز به فکر بود چرا‌که مشکلات امروز قابل مدیریت است. اما نباید اجازه داد این چالش عمیق‌تر شود.» 

وی در این باره تأکید کرد: «وزیر نیرو باید پاسخگو باشد هر چند معتقدم جا‌به‌جایی و استیضاح کارساز نیست، بلکه باید طی یک برنامه مدون دنبال افزایش ظرفیت‌ها باشیم و البته کنترل مصرف نیز باید فرهنگ‌سازی شود، زیرا متأسفانه تلفات انرژی بسیار زیادی در کشور داریم.»

مهرجو گفت: «در بحث بهینه‌سازی نیروگاه‌ها کار خاصی در کشور صورت نگرفته در‌حالی‌که این مسئله یک ضرورت است. باید برنامه‌ریزی مدونی برای افزایش راندمان نیروگاه‌ها داشته باشیم. از سوی دیگر به مرور زمان توربین‌های گازی که راندمان کمی دارند باید از مدار خارج شوند و جایگزین شوند.» 

این کارشناس انرژی تأکید کرد: «خوشبختانه توان داخلی کشور در‌باره ساخت توربین‌های با راندمان بالا قابل توجه است. برخی شرکت‌هایی که با «مپنا» کار می‌کنند از توانایی تولید توربین‌هایی با راندمان ۶۵ تا ۷۰ درصد برخوردارند. در‌صورتی‌که جدول زمان‌بندی شده‌ای داشته باشیم و توربین‌های قدیمی جمع شود و از توربین‌های با راندمان بالا استفاده شود، ضمن تأکید بر سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر و جذب سرمایه داخلی و خارجی با عبور از قیمت‌گذاری دستوری می‌توانیم راندمان را به مراتب نسبت به امروز افزایش دهیم و توربین‌های با راندمان بیشتری جایگزین کنیم.»