تثبیت مسیر استقلال

تسخیر لانه جاسوسی را باید یکی از بزنگاه‌های تاریخ معاصر ایران دانست؛ واقعه‌ای که نه تنها سرنوشت روابط تهران و واشنگتن را دگرگون کرد، بلکه مسیر فکری و راهبردی انقلاب اسلامی را برای دهه‌های آینده ترسیم کرد. در آن روزها، جامعه ایران در حال گذار از نظام شاهنشاهی به جمهوری اسلامی بود و هنوز سایه نفوذ آمریکا در سیاست و امنیت کشور به‌وضوح احساس می‌شد. اقدام دانشجویان پیرو خط امام (ره) در تسخیر سفارت ایالات متحده، این نفوذ را به‌طور علنی افشا کرد و عملاً نقطه پایان بر دوران وابستگی سیاسی گذاشت.

اگر بخواهیم از منظر آینده‌پژوهی سیاسی به این واقعه نگاه کنیم، ۱۳ آبان لحظه‌ای بود که مفهوم «استقلال» از یک شعار انقلابی به یک دکترین حکمرانی تبدیل شد. از آن پس، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر سه اصل «عزت، حکمت و مصلحت» بنا شد؛ اصولی که عمق آن را می‌توان در همان تجربه تاریخی یافت. امام خمینی (ره) با تعبیر «انقلاب دوم» به این واقعه، در واقع نشان دادند که این حرکت، ادامه طبیعی انقلاب ۵۷ است، با این تفاوت که در صحنه روابط بین‌الملل و در تقابل با سلطه جهانی به منصه ظهور رسیده است.

از آن پس، جمهوری اسلامی وارد مرحله‌ای شد که در آن، حفظ استقلال ملی بر هر ملاحظه کوتاه‌مدت اقتصادی یا سیاسی مقدم شمرده شد. در واقع، تسخیر لانه جاسوسی موجب شد ایران در برابر جریان جهانی سلطه، موضعی شفاف و بازگشت‌ناپذیر اتخاذ کند. دیگر هیچ دولت یا جناحی نمی‌توانست از بازگشت به وابستگی سخن بگوید؛ زیرا افکار عمومی، تجربه‌ای زنده از هزینه و ارزش استقلال داشت. این همان نقطه‌ای بود که مسیر آینده انقلاب را از سایر انقلاب‌های قرن بیستم جدا کرد.

در بسیاری از کشورها، انقلاب‌ها پس از مدتی به‌دلیل مصالح اقتصادی یا فشار خارجی از اصول اولیه خود فاصله گرفتند، اما ایران با واقعه ۱۳ آبان عملاً خطی قرمز برای خود ترسیم کرد: هیچ قدرت خارجی حق ندارد در سرنوشت مردم دخالت کند. همین اصل، بعد‌ها در عرصه‌هایی، چون دفاع مقدس، سیاست منطقه‌ای و برنامه‌های علمی و فناورانه ایران تکرار شد.
از منظر فرهنگی و اجتماعی نیز تسخیر لانه جاسوسی پیام مهمی برای آینده داشت. نسل جوان آن روز، با ایمان و شجاعت، نشان داد که استقلال فقط یک خواست سیاسی نیست، بلکه بخشی از هویت ایرانی و اسلامی است. همین روحیه در نسل‌های بعدی نیز تداوم یافت و در قالب مقاومت علمی، اقتصادی و امنیتی تجلی پیدا کرد. انقلاب اسلامی به واسطه آن تجربه، توانست مفاهیمی، چون «منافع ملی» و «کرامت ملت» را با آموزه‌های دینی و مردمی پیوند بزند؛ پیوندی که تا امروز یکی از پایه‌های ماندگاری نظام به شمار می‌آید.

در دهه‌های بعد، حتی در زمان‌هایی که روابط بین‌المللی ایران پرتنش یا پرچالش بود، خاطره تسخیر لانه جاسوسی همچنان به مثابه یک نقطه ارجاع در ذهن جامعه باقی ماند. بسیاری از سیاست‌مداران و تصمیم‌گیران، هنگام مواجهه با فشار خارجی، آن واقعه را به یاد می‌آورند؛ نه به منزله یک حادثه تاریخی، بلکه به منزله یادآوری از اینکه استقلال هزینه دارد، اما بدون آن هیچ عزتی برای ملت باقی نمی‌ماند.

تسخیر لانه جاسوسی همچنین نوعی بازتعریف از «مبارزه با استکبار» ارائه داد. پیش از آن، مبارزه بیشتر جنبه شعاری و احساسی داشت، اما پس از ۱۳ آبان، به واقعیتی عینی در سیاست، اقتصاد و فرهنگ تبدیل شد. این تجربه، ایران را به الگویی برای دیگر ملت‌های تحت سلطه بدل کرد و نشان داد، در جهان معاصر نیز می‌توان بدون وابستگی، مسیر رشد و توسعه را پیمود.

با گذشت بیش از چهار دهه، اهمیت آن روز نه‌تنها کاهش نیافته، بلکه بیشتر هم شده است. در جهانی که دوباره مناسبات سلطه در حال بازتولید است و فشار‌های اقتصادی، رسانه‌ای و امنیتی بر ملت‌ها افزایش یافته، بازخوانی ۱۳ آبان به ما یادآور می‌شود که استقلال، نه یک انتخاب لوکس، بلکه ضرورتی برای بقا و پیشرفت است.

تسخیر لانه جاسوسی، آینده انقلاب اسلامی را از حیث فکری، سیاسی و فرهنگی شکل داد. اگر آن روز دانشجویان در برابر نفوذ خارجی ایستادند، امروز نسل‌های جدید باید در برابر نفوذ فکری و فرهنگی همان ایستادگی را نشان دهند. آینده انقلاب، همچنان بر همان سه پایه استوار است: «آگاهی»، «استقلال» و «مقاومت».

واقعه ۱۳ آبان، سندی ماندگار از این حقیقت است که ملتی که استقلال خود را به بهای سختی‌ها حفظ کند، در نهایت نه‌تنها بقا، بلکه عزت و پیشرفت را نیز به دست خواهد آورد.