خنجر از پُشت

پایگاه بصیرت / گروه بین الملل/یوسف شفیعی

پرونده و مسئله فلسطین در روزهای اخیر با یکی از نقاط عطف خود مواجه شده است. دونالد ترامپ چهارشنبه گذشته قدس را به عنوان پایتخت رژیم اسرائیل معرفی کرد؛ اقدامی که در 22 سال گذشته هیچ یکی از روسای جمهور آمریکا آن را انجام ندادند. این مسئله بسیار مهم است چرا که می تواند پیامدها و تبعات زیادی به دنبال داشته باشد. اما نکته مهم در این مورد به نقش کشورهای عربی در این تصمیم بر می گردد، چرا که با توجه به حساسیت قدس برای جهان اسلام کاملا مشخص است که واشنگتن و تل آویو قبل از اعلام این تصمیم با برخی کشورهای منطقه ای به توافق رسیده بودند.
در این ارتباط خبرگزاری رویترز اعلام کرد که دولت عربستان با اعطای یک کمک 100 میلیون دلاری به تشکیلات خودگردان فلسطین تلاش می کند مقامات فلسطینی را متقاعد کند تا با طرح رئیس جمهور آمریکا برای قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی، موافقت کنند. همچنین مسؤولان جنبش فتح فاش کردند که فرستاده ویژه رئیس جمهور آمریکا طرح جدیدی را از سوی آمریکا به پادشاه عربستان ارائه داده و وی نیز به نوبه خود و با اعمال فشار از سوی دولت آمریکا برای انجام معامله قرن،‌ این طرح را به رئیس تشکیلات خودگران فلسطین عرضه کرد.
 از جمله مفاد طرح آمریکایی این است که تشکیلات خودگردان در ازای قبول تشکیل دو دولت، به تعویق افتادن بررسی مساله قدس و عادی سازی کامل روابط اعراب با اسرائیل، کمک‌های مالی سخاوتمندانه‌ای دریافت کند. روزنامه انگلیسی تایمز نیز نوشت که محمود عباس رئیس تشکیلات فلسطین زمانی که به دعوت عربستان راهی ریاض شد، به او اطلاع داده شد که یا باید با طرح آمریکا موافقت و یا استعفا کند و گزارش ها حاکی است که عباس با پیشنهاد مبنی بر انتخاب شهرک ابودیس واقع در اطراف قدس به عنوان پایتخت کشور فلسطین به جای بیت المقدس مخالفت کرده است.
حال در چنین شرایطی هیئتی از بحرین به تل آویو سفر کرده که سوالات زیادی را ایجاد می کند. شبکه دوم تلويزيون اسرائيل در گزارشي اعلام کرد، هيئت رسمي بحرين با کسب موافقت رسمي از پادشاه اين کشور وارد تل آويو شده است. اين نخستين بار است که هيئتي رسمي از طرف بحرين به طور آشکار در تل آويو حضور مي يابد. دولت بحرین اعلام کرده که  وظيفه این هیئت آراستن و تطهير چهره بحرين در کشورهاي ديگر است! اما باید بررسی کرد که اهداف واقعی این سفر چیست.

اهداف سفر هیئت بحرینی
بحرین به عنوان یکی از اعضای شورای همکاری خلیج فارس سیاست خارجی مستقلی ندارد و همواره تابع سیاست های ریاض بوده است. با توجه به نزدیکی ریاض و تل آویو کاملا طبیعی است که بحرین نیز در این مسیر حرکت کند. البته بحرین در دهه های اخیر به صورت پنهانی روابط زیادی با رژیم صهیونیستی داشت. ریشه های روابط آل خلیفه و اسرائیل به سال ۱۹۹۴ میلادی بر می گردد، زمانی که یک هیات رسمی اسرائیلی برای نخستین بار از بحرین دیدن کرد. خالد احمد الخلیفه وزیر خارجه بحرین در سال ۲۰۰۰ میلادی خواستار تاسیس انجمن خاورمیانه شامل کشورهای عربی به اضافه رژیم اسرائیل شد. در سال ۲۰۰۵ میلادی ، محمد بن مبارک الخلیفه، معاون نخست وزیر بحرین اعلام کرد که منامه تصمیم گرفته تا ممنوعیت کالاهای تولید اسرائیل را لغو کند.
ولیعهد بحرین در سال ۲۰۰۹ از سران عرب خواست تا از طریق رسانه های اسرائیلی، شهروندان عرب را مخاطب قرار دهند تا به اصطلاح تلاش های برای سازش در خاورمیانه تسهیل شود و حتی در مقاله ای در روزنامه واشنگتن پست، عرب ها را به خاطر تلاش نکردن جهت برقراری ارتباط با اسرائیل سرزنش کرد. بر اساس افشاگری سایت ویکی لیکس، خالد بن احمد آل خلیفه وزیر خارجه بحرین بارها آمادگی خود را جهت دیدار با بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی اعلام کرده است.
با توجه به این سابقه بین منامه و تل آویو، سفر هیئت بحرینی به اسرائیل چندان عجیب نیست. اما نکته مهم در این مورد شرایط سفر است. چرا که تنها سه روز پس از اعلام قدس به عنوان پایتخت رژیم صیهونیستی از سوی ترامپ انجام گرفته است. اما اهداف این سفر چیست؟
شاید بتوان نخستین هدف این سفر را در شرایط کنونی، عادی سازی روابط کشورهای عربی با رژیم اسرائیل دانست، چرا که هیچ کشور عربی به جز مصر و اردن که با اسرائیل پیمان صلح امضا کرده اند تاکنون به صورت علنی اقدام به اعزام هیئت به سرزمین های اشغالی نکرده است. این مسئله می تواند حساسیت های جهان اسلام را به مرور کاهش دهد.
پروسه عادی سازی روابط با اسرائیل از سوی عربستان و ارتجاع عرب طی چند سال اخیر با جدیت دنبال می شود و محمد بن سلمان ولعیهد سعودی یکی از مهمترین حامیان آن است. بحرین نیز اکنون به نوعی به عنوان نخستین کشور برای به اصطلاح تابو شکنی در این مورد انتخاب شده است. چرا که بحرین سابقه ارتباط با اسرائیل را نیز دارد. «حمد بن عیسی آل خلیفه» شاه بحرین اواخر شهریور ماه، در سخنانی از علاقه خود به تردد آزاد شهروندان بحرینی به سرزمین‌ اشغالی فلسطین با وجود عدم رابطه دیپلماتیک با اسرائیل و مخالفت اکثریت اعراب منطقه خبر داده بود. همچنین روزنامه صهیونیستی اورشلیم پست اعلام کرد، مارک اشنایر، خاخام یهودی کنیسه یهودیان در شهر هامپتون آمریکا قرار است ریاست هیات یهودی که در سال 2018 به بحرین سفر خواهند کرد، را بر عهده بگیرد.  این نخستین هیات یهودی است که به یک کشور عربی در حوزه خلیج فارس سفر می کند. گفته می شود که این سفر بنا به دعوت ملک حمد بن عیسی آل خلیفه پادشاه بحرین صورت می گیرد.
هدف دیگر اما از سفر هیئت بحرینی به اسرائیل به تصمیم ترامپ در مورد قدس برمی گردد. ترامپ با توجه به سیاست های یکجانبه ای که در طول یک سال ریاست جمهوری خود در پیش گرفته است در زمینه قدس نتوانست هیچ متحد غربی را با خود همراه کند. حتی انگلیس نیز با این تصمیم ترامپ مخالفت کرد. بنابراین کشورهای عربی که امنیت و اساسا بقای خود را وابسته به سیاست های واشنگتن کرده اند، باید به عنوان پیشقراولان مشروعیت بخشی به این تصمیم ترامپ انتخاب شوند. از این زاویه نیز می توان سفر هیئت بحرینی به تل آویو را نوعی تلاش برای مشروعیت بخشی به اعلام قدس به عنوان پایتخت اسرائیل تعبیر کرد.
در نهایت این که هیئت بحرینی با سفر به تل آویو از یک سو پروسه عادی سازی روبط جهان عرب با رژیم صهیونیستی را وارد فاز عملیاتی کرد و از سوی دیگر تلاشی برای کاهش تبعات شکست ترامپ در اعلام قدس به عنوان پایتخت رژیم اسرائیل بود./