اخبار ویژه روزنامه‌های ۱۳ بهمن

روزنامه کیهان**

عملیاتی کردن کریدور شمال به جنوب یعنی 20 میلیارد دلار در سال
اگر توافقات معطل مانده با روسیه پیگیری شود، ایران می‌تواند سالانه 20 میلیارد دلار فقط از طریق ظرفیت ترانزیتی درآمد کسب کند.
این ارزیابی را روزنامه فرهیختگان ضمن مرور ظرفیت‌های همکاری ایران و روسیه، عنوان کرد، می‌نویسد: سال 2000 که پوتین رئیس‌جمهور فدراسیون روسیه شد، طرح راه‌گذر شمال - جنوب را مطرح کرد که یک مسیر ترانزیتی بسیار مهم است. این مسیر، جایگزین مسیر سنتی رسیدن بار و محصولات موردنیاز روسیه از کانال سوئز به این کشور می‌شود و یک‌سوم بازه زمانی مسیر سنتی گذشته است و فدراسیون روسیه را به شبه‌قاره هند متصل می‌کند. همان سال 2000، ایشان در سن‌پترزبورگ نشستی برگزار کرده و از سران وقت جمهوری اسلامی ایران و هند برای شرکت در این نشست دعوت کردند و در آن زمان، برای این موضوع، «توافقنامه عملیاتی راه‌گذر شمال - جنوب» به امضای طرفین رسید.

بیش از 22 سال است که از این اتفاق گذشته و این مسئله راه‌گذر شمال - جنوب با فرازوفرودهای متعددی همراه بوده است. چند سال بعد از امضای این توافقنامه عملیاتی بود که پوتین در سفر به ایران که با مقام ‌معظم‌ رهبری هم دیدار داشت، مجددا درباره چابهار صحبت کرد.

او اعلام کرد بندر چابهار، منطقه‌ای با ظرفیت‌های بالای ژئوپلیتیکی است. از نظر وی چابهار می‌تواند به قطب ترانزیتی در منطقه اقیانوس هند و خلیج ‌فارس تبدیل شود و به همین دلیل روسیه آماده سرمایه‌گذاری در چابهار است. بیان چنین اظهاراتی از سوی پوتین نشان می‌دهد عزم طرف روسی سال‌ها برای سرمایه‌گذاری در این منطقه جزم بوده است، زیرا هرچه تنش روس با غرب افزایش پیدا کند، احتمال اینکه طرف آمریکایی محدودیت بیشتری برای روسیه در رسیدن محصول به این کشور ایجاد کند، افزایش پیدا خواهد کرد. این مسیر ترانزیتی سنتی‌ای که الان روس‌ها برای انتقال کالا از آن استفاده می‌کنند، نمی‌تواند برای آنها در آینده کارآمد باشد؛ مسیری که عمده محصولات روسیه از مبدأ چین و هند از طریق آن می‌گذرد و نقشه آن این‌گونه است که از اقیانوس هند شروع می‌شود و بعد از آن در کانال سوئز و سپس دریای سیاه امتداد می‌یابد، این مسیر بسیار طولانی است و در آن احتمال رخ‌دادن تنش‌های متعدد و احتمالات مختلف دیگر وجود دارد.
در چند وقت اخیر برخی رویدادهای سیاسی در فضای بین‌الملل در اجرایی‌شدن طرح ترانزیتی شمال به جنوب مزید بر علت شد، این رویدادها عبارتند از، عضویت ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا، زیرا کشورهای عضو این اتحادیه به‌دنبال یک مسیر ترانزیتی خوب و مناسب برای انتقال کالاهای خود هستند و در همین راستا مسیر ترانزیتی شمال به جنوب تا حد زیادی می‌تواند این توقع آنها را برآورده کند.
دومین رویداد نیز مربوط می‌شود به عضویت دائم ایران در پیمان شانگهای، برای کشورهای عضو این پیمان مسائل مربوط به کریدورها و مسیرهای ترانزیتی بسیار مهم است.
در سفر اخیر آقای رئیسی به مسکو، پوتین می‌گوید سطح مبادلات تجاری میان ایران و روسیه مناسب نیست، یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که باعث شده سطح مبادلات تجاری میان ایران و روسیه در سال‌های گذشته پایین باشد مربوط می‌شود به عملیاتی ‌نشدن و نبود زیرساخت‌های ترانزیتی در ایران. بنابراین اگر بخواهیم به حجم خوبی از مبادلات با روسیه برسیم باید زیرساخت‌های آن را نیز به‌طور کامل فراهم و عملیاتی کنیم. در چند سال گذشته یکی از دلایلی که باعث شده عملیاتی‌شدن راه‌گذر ترانزیتی شمال به جنوب به تعویق بیفتد، نگرانی غربی‌ها از مبدل شدن ایران به قطب ترانزیتی منطقه بوده است، زیرا با اجرایی شدن طرح راه‌گذر شمال به جنوب، ایران سالانه حدود 20 میلیارد دلار درآمد حاصل از ترانزیت خواهد داشت و خود این درآمد تا حد زیادی می‌تواند وابستگی ایران به فروش نفت را کاهش دهد.

رئیس اسبق موساد: برای چین ایران از اسرائیل مهم‌تر است
در حالی که دولت آمریکا به دولت بنت به‌خاطر موافقت اسرائیل با ادامه سرمایه‌گذاری‌های چین، هشدار می‌دهد، رئیس پیشین موساد، گفت برای چین، مناسبات با ایران بسیار مهم‌تر از رابطه با اسرائیل است».
وب‌سایت رادیو فردا در گزارشی نوشت: یک مقام ارشد وزارت امور خارجه در دولت بایدن تایید کرد که آنتونی بلینکن، وزیر خارجه، در دیدار با وزیر خارجه اسرائیل، در مورد خطرات ناشی از همکاری‌های اسرائیل و چین، با صراحت سخن می‌گوید و ادامه همکاری و سرمایه‌گذاری چینی‌ها در اسرائیل را خطری مشترک برای منافع ملی آمریکا و اسرائیل می‌داند.
به نوشته روزنامه جروزالم پست، مقامات دولت جو بایدن به تازگی نیز با ایال خولاطا، مشاور امنیت ملی دولت اسرائیل که به واشنگتن سفر کرده بود، درباره همکاری‌ها با چینی سخن گفته‌اند. اما مقامات ارشد وزارت امور خارجه آمریکا کردند که نگرانی‌های دولت بایدن درخصوص برخی مسائل خاص در همکاری اسرائیل و چین، کماکان باقی مانده است.
به نوشته رسانه‌های اسرائیل، هرچند امارات نیز با چین همکاری‌ گسترده دارد و از جمله از فناوری‌ چینی هوآوی در سیستم ارتباطی خود استفاده می‌کند، اما سرمایه‌گذاری و همکاری چین و اسرائیل، بیشتر باعث نگرانی آمریکا است.
مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا گفت که آمریکا چین را به‌عنوان رقیبی می‌بیند که نظم مبتنی بر قوانین جاری بین‌الملل را به چالش می‌کشد.
در بهار سال ۲۰۲۰، مایک پمپئو، وزیر خارجه وقت آمریکا، در سفر به اسرائیل، به دولت بنیامین نتانیاهو خبر داد که واشنگتن فشار بر چین را گسترش خواهد داد. رسانه‌های اسرائیل در آن زمان گفته بودند که این کشور در نزاع و رقابت سخت میان آمریکا و چین گرفتار شده، اما عملاً سیاست اسرائیل در قبال چین تغییری نکرد.
در پی تغییر دولت در اسرائیل نیز، هرچند دولت نفتالی بنت کمیسیونی در وزارت دارایی برای نظارت بر سرمایه‌گذاری‌های چین در اسرائیل برپا کرد و اندکی احتیاط بیشتر در قبال نزدیکی به چین نشان داد، اما عملاً چین کماکان سومین شریک بزرگ تجاری اسرائیل است.
رادیو فردا در پایان نوشت: برخی از مقامات ارشد امنیتی پیشین اسرائیل سرمایه‌گذاری‌های کلان چین در اسرائیل را «خطر»، به‌ویژه در ارتباط با ایران، توصیف کرده‌اند. افرائیم هالوی، رئیس پیشین موساد، گفته است که کنترل چین در زمینه‌های راهبردی، مانند زیربناهای ملی، شرکت‌های تولید غذا و تشکیلات مالی اسرائیل، به توان اسرائیل در مقابله با ایران لطمه خواهد زد زیرا «برای چین مناسبات با ایران بسیار مهم‌تر از رابطه با اسرائیل است». چین و جمهوری اسلامی ایران نیز به تازگی قرارداد ۲۵ ساله همکاری‌های گسترده خود را نهایی کردند.

هدف آمریکا از توافق موقت دسترسی به مکانیسم ماشه تحریم‌هاست
چند هفته پس از تبلیغ «توافق موقت با آمریکا» توسط روزنامه اصلاح‌طلب، یک روزنامه وابسته به این طیف تصریح کرد: توافق موقت، راه رسیدن آمریکا به مکانیسم ماشه (باز گرداندن خودکار تحریم‌ها بدون نظر سایر اعضای شورای امنیت) است.
روزنامه آرمان از قول جلال ساداتیان دیپلمات سابق می‌نویسد: آمریکا تحت فشار اسرائيــل خطاب به ایران عنــوان می‌کند ایران باید تولید اورانیوم غنی شده را متوقف کنـد و سانتریفیوژهایی که به کار گرفته را جمع کند و تحویل بدهـد و از کشور خارج شود تا دیگر ایران نتواند از آن استفاده کند. در مقابل ایران نیز عنوان می‌کند این آمریکا بوده که از برجام خارج شده و تعهدات خود را انجام نداده است. به همین دلیل باید همه تحریم‌ها علیه ایران را بردارد. این تحریم‌ها نیز شامل تحریم‌های سازمان ملل‌، تحریم‌های آمریکا اعم از کنگره و دولتی و تحریم‌هایی است که در گذشته در رابطه با حقوق بشر علیه ایران صورت گرفته است. ایران معتقد است همه این تحریم‌ها باید برداشته شود و از سوی دیگر باید به ایران فرصت داده شود تا در این زمینه راستی‌آزمایی صورت بگیرد. از همه مهم‌تر اینکه ایران خواستار ضمانت‌های لازم برای عدم خروج مجدد آمریکا از برجام است. ایران همچنین به دنبال این است که آمریکا و کشورهای اروپایی از مکانیسم ماشه استفاده نکنند.
سفیر اسبق ایران در انگلیس، در پاسخ این سؤال که «چرا پیشنهاد توافق موقت در مذاکرات مطرح شده است؟ چنین توافقی چه ویژگی‌هایی خواهد داشت؟»، گفت: به دلیل اینکه روند مذاکرات طولانی شده پیشنهاد توافق موقت مطرح شده. در این توافق موقت قرار است دو طرف امتیازاتی را به هم بدهند. به عنوان مثال میزان صادرات نفت ایران در روز افزایش پیدا کند و از طريـق مکانیسم‌هایی در نظر گرفته می‌شود پول ایران نیـز قابل دسترسی باشد. برای اینکه حسن نیت خود را نیز در این زمینه نشان بدهند به ژاپن گفته شده بخشی از دارایی‌های موجود در این کشور در زمینه دارو که برای خرید واکسن بوده را به ایران پرداخت کنند و از سوی دیگر از کره جنوبی نیز خواسته شد بدهی ایران در سازمان ملل را بپردازد تا حق رأی ایران در سازمان ملل دوباره بازگردانده شود. در چنین شرایطی آمریکا موضوع آزادسازی زندانیان در ایران را نیز مطرح کرده و عنوان کرده ایران باید این زندانیان که دارای تابعیت دوگانه هستند را آزاد کند. در چنین شرایطی دو طرف می‌توانند به سمت توافق موقت گام بردارند. ایران نیز معتقد است توافق موقت می‌تواند به معنای بازگشت آمریکا به برجام باشد و در چنین شرایطی می‌تواند با فعال کردن مکانیسم ماشه فشارهای جدیدی را به عمل بیاورد. در شرایط کنونی به دلیل اینکه آمریکا عضو برجام نیست نمی‌تواند از مکانیسم ماشه استفاده کند اما اگر براساس این توافق موقت آمریکا دوباره به برجام بازگردد استفاده از این مکانیسم برای این کشور میسر خواهد شد.
در صورتی که آمریکا با یک توافق موقت وارد برجام شود و پس از آن از این مکانیسم علیه ایران استفاده کند وجود دارد. در چنین شرایطی آمریکا می‌تواند قطعنامه‌های سازمان ملل را درباره ایران فعال کند.

طرف قابل سرزنش برجام آمریکاست نه ایران
«احتیاط و بی‌اعتمادی ایران به آمریکا در مذاکرات برجامی قابل درک است. آمریکا اعتماد را از بین برده و باید برای احیای برجام، به تقصیر خود اذعان کند».
مجله آمریکایی «یورو آسیا ریویو» ضمن انتشار تحلیل فوق نوشته، بحران هسته‌ای ایران را ایالات متحده آمریکا در طول سالیان متمادی و اغلب با همدستی اروپا پدید آورده است. گرت پورتر پژوهشگر قدیمی، این بحران را «دست‌ساز آمریکا و اسرائیل» می‌داند.
رهبران ایران، آیت‌الله خمینی و آیت‌الله خامنه‌ای و سایر مقامات ارشد این کشور بارها به صراحت اعلام کرده‌اند که ساخت بمب هسته‌ای خلاف اعتقادات و فقه اسلامی است. باور این نکته برای من دشوار نیست. ایران حتی در زمان جنگ عراق حاضر نشد از سلاح‌های شیمیایی استفاده کند، چرا که استفاده از این سلاح‌ها را غیراسلامی می‌دانست.
در جنگ ایران و عراق، تهران بر ارزش‌های خود پایبند ماند، حال آنکه آمریکا این‌گونه نبوده و از اصول اخلاقی خودش (چه اصول مسیحیت و چه اصول مبتنی بر روشنفکری سکولار) پیروی نکرد. واشنگتن- همانند بسیاری از دولت‌های اروپایی- تسلیحات و اطلاعات پیشرفته را در اختیار صدام حسین گذاشت.
در سال 2004، جورج بوش آشکارا از تایید توافق بین ایران و انگلیس، آلمان و فرانسه خودداری کرد، توافقی که ایران را متعهد می‌کرد برنامه هسته‌ای کاملاً محدودی را دنبال کند که تهدید گسترش سلاح‌های هسته‌ای به شمار نمی‌رفت. بوش با هدف «تغییر رژیم» این توافق را مسموم کرد.
بوش یافته‌های سازمان برآورد اطلاعات ملی دولت خودش در سال 2007 میلادی را نادیده گرفت. طبق این یافته‌ها، ایران تحقیقات مربوط به تسلیحات هسته‌ای را در سال 2003 متوقف کرده بود.
اکنون، در دوران ریاست جمهوری جو بایدن، آمریکا با دشواری بسیار در تلاش است تا رابطه‌ای مبتنی بر اعتماد را با رهبران ایران ایجاد کند. اما اگر واشنگتن بخواهد تهران را متقاعد کند که سیاست ایالات متحده واقعاً تغییر کرده است، باید بیشتر به سمت موضع ایران متمایل شود. قابل درک است که ایرانی‌ها نسبت به لغو توافق برای بار دوم توسط آمریکا در آینده محتاط باشند. هیچ‌کس نمی‌تواند از این بابت آنها را سرزنش کند.
کسی که اعتماد را از بین برده مسئول اعتمادسازی دوباره است. در مذاکرات کنونی وین آمریکا باید به تقصیر خود اذعان کند. فقط در این صورت است که توافق نهایی حاصل خواهد شد و ‌ترس از دستیابی ایران به بمب هسته‌ای به پایان خواهد رسید.

***************

 روزنامه جوان**

قدردانی دولت از صداوسیما

خبر اول اینکه، سخنگوی دولت از پشتیبانی صداوسیما در زمینه آزادسازی سواحل قدردانی کرد.علی بهادری جهرمی در «توئیتر» نوشت: سازمان صداوسیما در نهضت آزادسازی سواحل پیش‌قدم شد. از آقای جبلی که هم ظرفیت رسانه ملی را پای کار اجرا و اطلاع‌رسانی دستور رئیس‌جمهور آوردند و هم بدون اغماض دستور آزادسازی مجتمع صداوسیما در ساحل زیباکنار را صادر کردند، تشکر می‌کنم.

«سرشار» معاون فرهنگی‌ و اجتماعی «مخبر» شد

خبر دیگر اینکه، «محمد سرشار» با حکم محمد مخبر به عنوان معاون فرهنگی‌ و اجتماعی معاون اول رئیس‌ جمهور منصوب شد. وی دانش آموخته دکترای مدیریت و برنامه‌ریزی فرهنگی است و از سوابق او می‌توان به مدیریت در صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران و ریاست حوزه هنری تهران اشاره کرد.

دستگیری سرکرده بین‌المللی قاچاق سوخت در میناب

شنیدیم که، دادستان عمومی و انقلاب شهرستان میناب از دستگیری سرکرده بین‌المللی قاچاق سوخت در میناب خبر داد. به گزارش ایسنا، ابراهیم طاهری گفت: با رصد اطلاعاتی نیروهای دریابانی و انتظامی و اقدام عملیاتی یگان اجرائیات دادگستری میناب فردی به‌نام «آ. م» به‌عنوان قاچاقچی بین‌المللی سوخت در میناب دستگیر و پرونده قضایی آن تشکیل شد و در حال سیر مراحل قانونی است. وی اضافه کرد: قرارگاه عملیاتی مبارزه با قاچاق سوخت در میناب با جدیت و شدت در حال انجام برنامه‌ها در این خصوص بوده و در جهت تأمین امنیت جان و سلامت مردم در تلاش است.

«مهرشاد سهیلی» بازداشت و روانه زندان شد

با خبر شدیم که، رئیس حوزه قضایی بخش موسیان و دشت عباس استان ایلام از بازداشت مهرشاد سهیلی خبر داد.
عین الله نیازی فر در گفت‌وگو با مهر اظهار کرد: در راستای نیابت قضایی صادره از استان قم مهرشاد سهیلی بازداشت شده است. وی تصریح کرد: در راستای نیابت قضایی دستگاه قضایی استان قم و با همکاری سربازان گمنام امام زمان (عج) صبح امروز (سه شنبه)مهرشاد سهیلی بازداشت و با قرار قانونی روانه زندان شده است. وی اظهار کرد: این حوزه قضایی مجری اجرای دستور نیابت قضایی بوده و از محتوای پرونده متهم بازداشت شده مطلع نیست.

پرویز داوودی از دفتر آملی لاریجانی رفت

خبر رسیده که، با حکم رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، پرویز داوودی از ریاست دفتر آیت‌الله آملی لاریجانی کنار رفت. داوودی که معاون اول رئیس‌جمهور دولت نهم و رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک در دولت دهم بود، از زمان ریاست مرحوم هاشمی شاهرودی رئیس دفتر او بوده و این مقام با انتصاب آیت‌الله آملی لاریجانی ادامه یافت. آیت‌الله آملی لاریجانی دیروز طی حکمی غلامرضا اسدالهی را به سمت رئیس دفتر خود در مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب و از زحمات پرویز داوودی تشکر کرد.

دیگر شعار گفت‌وگو با مخالف سر ندهید!

مطلع شدیم که ، برنامه جهان‌آرای شبکه تلویزیونی «افق» دوشنبه شب میزبان شهیندخت مولاوردی معاون امور زنان و خانواده دولت روحانی و زهرا شجاعی رئیس مرکز امور مشارکت زنان در دولت خاتمی بود. در اواسط برنامه هنگامی که یکی از کارشناسان منتقد سیاست های دولت‌های اصلاحات و اعتدال به صورت تلفنی نکاتی را در نقد سخنان دو میهمان برنامه بیان کرد، مولاوردی و شجاعی اعلام کردند که اجازه نمی‌دهند ادامه این سخنان بیان شود و پس از آن برنامه را به نشانه اعتراض ترک کردند. ثابتی، مجری برنامه نیز خطاب به مولاوردی گفت: «متأسفانه شما در فضای مجازی منتقدان‌تان را بلاک می‌کنید، در ابتدای این برنامه نیز کارشناس قبلی برنامه را به شکایت تهدید کردید و در وسط برنامه هم تاب شنیدن سخنان منتقدان را ندارید و برنامه را ترک می‌کنید، پس دیگر شعار گفت‌وگو با مخالف را سر ندهید.» همچنین تهیه کننده این برنامه نیز اعلام کرد که «قبل از شروع برنامه روال گفت‌وگو را با خانم‌ها شجاعی و مولاوردی هماهنگ کردیم و گفتیم در فراخور بحث امکان گفت‌وگوی تلفنی با کارشناسان را داریم؛ اعتراضی نکردند اما پس از ارتباط تلفنی با منتقدان فرار را بر قرار ترجیح دادند.»

ایران خواستار برخورد استرالیا با عوامل گروهک‌های تروریستی شد

دست آخر اینکه، وزیر امورخارجه کشورمان در گفت‌وگوی تلفنی با وزیرخارجه استرالیا، خواهان برخورد با عوامل فعال گروهک‌های تروریستی در این کشور شد.
به گزارش ایرنا، خانم «ماریس پین» در تماس تلفنی با حسین امیرعبداللهیان درخصوص توسعه و تعمیق روابط و همکاری‌های دو کشور و مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی گفت‌وگو و تبادل نظر کرد. امیرعبداللهیان در این تماس با اشاره به ظرفیت‌های گسترش همکاری‌های دو کشور در زمینه‌های مختلف، از جمله تجارت، سرمایه‌گذاری و مبادلات علمی بخش‌های دولتی و خصوصی، ساخت واکسن اسپایکوژن را نمونه‌ای موفق از این همکاری‌های سازنده دانست. وی همچنین با اشاره به نقش جمهوری اسلامی ایران در مبارزه با تروریسم و تبیین نقش‌آفرینی مؤثر سردار سلیمانی، قهرمان ملی و بین‌المللی مبارزه با تروریسم در کمک به صلح و امنیت در منطقه، خواهان برخورد مسئولانه استرالیا با عوامل فعال گروهک‌های تروریستی در این کشور شد.

*************

روزنامه خراسان**

**************

 روزنامه جوان**

التماس امریکا برای مذاکره مستقیم
«تمیم بن حمد» امیر قطر به واشنگتن رفته و آنطور که وزیر خارجه او گفته، این سفر به مذاکرات ایران در وین ربط دارد. در شرایطی که برخی اعضای تیم مذاکره‌کننده از دیروز به وین بازگشته‌اند.

«تمیم بن حمد» امیر قطر به واشنگتن رفته و آنطور که وزیر خارجه او گفته، این سفر به مذاکرات ایران در وین ربط دارد. در شرایطی که برخی اعضای تیم مذاکره‌کننده از دیروز به وین بازگشته‌اند و نفرات باقی مانده هم طی روز‌های آتی بازخواهند گشت، احتمالاً طی روز‌های آینده آخرین دور مذاکرات شروع خواهد شد. امریکایی‌ها دیروز برای چندمین بار متوالی، درخواست مذاکره مستقیم کردند؛ کاری که به گفته آن‌ها «شانس رسیدن به توافق» را بیشتر می‌کند.
امریکایی‌ها برخلاف دفعات قبل، این دفعه برای گزارش روند مذاکرات وین به تل‌آویو نرفتند. به جای این کار، «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه امریکا تلفنی با «یائیر لاپید» وزیر خارجه رژیم صهیونیستی گفتگو کرد و بعد از این گفتگو گفت که روابط ایالات متحده با اسرائیل، در مواجهه با چالش هایی، چون ایران حائز اهمیت است. او این گفتگو را «عالی» توصیف کرده و گفته که روابط دوجانبه مستحکم ایالات متحده و اسرائیل در مواجهه با چالش‌های مشترک از جمله خطرات تهاجمات بیشتر روسیه علیه اوکراین و تهدیدات ایران حائز اهمیت است. طرف اسرائیلی روایت خاصی از گفت‌وگوی لاپید- بلینکن به بیرون منعکس نکرده، ولی تقریباً مشخص است که رژیم صهیونیستی از روند فعلی جاری در وین خرسند نیست، به خصوص که نفتالی بنت، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی اخیراً در گفتگو با روزنامه جروزالم‌پست گفت: «راهبرد اسرائیل به اینکه توافقی وجود داشته باشد یا خیر، بستگی ندارد. ما خودمان از خود محافظت می‌کنیم.

حتی اگر توافقی هم صورت بگیرد، ما به آن متعهد نخواهیم بود. ما آزادی خود را برای آنکه اقدامی انجام دهیم، حفظ می‌کنیم.»‌در روندی معکوس، شیخ تمیم امیر قطر در سفری که به گفته «محمد بن عبدالرحمن آل‌ثانی» وزیر خارجه او، ارتباط آن به مذاکرات وین را تأیید کرده است، در گفتگو با شبکه الجزیره گفته که گفت‌وگوی طرف قطری با ایرانی‌ها و امریکایی‌ها برای انتقال پیام نیست، ولی او تأکید کرده که بازگشت به توافق هسته‌ای، عامل ثبات منطقه است و دوحه از کانال‌های باز میان واشنگتن و تهران برای نزدیک کردن دیدگاه‌ها استفاده می‌کند.
شکاف‌ها به‌رغم مذاکره روبه جلو در حالی که پروسه وین طی روز‌های آتی با بازگشت رؤسای تیم‌های مذاکره‌کننده شروع خواهد شد، مجدداً تبادل مواضع طرف‌ها در حال تشدید شدن است.

یک روز بعد از اینکه سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه ابراز امیدواری کرد که طرف‌های مقابل به خصوص امریکا، بعد از بازگشتن به وین «تصمیمات خود را اخذ کرده باشند و بر مطالبات به‌حق ایران صحه بگذارند»، یک مقام امریکایی در گفتگو با اکسیوس، تصمیم‌های سخت را متوجه ایران کرد و گفت که «راه به سوی رسیدن به توافق در مذاکرات وین وجود دارد، اما ایران باید هم‌اکنون تصمیمات سیاسی سخت و مهمی اتخاذ کند.» این مقام امریکایی که نام او فاش نشده، در عین حال که تأیید کرده مذاکرات وارد «مرحله نهایی» می‌شود، ولی تأکید کرده «همچنان شکاف‌های مهمی وجود دارد.» او با همه این‌ها گفته که مذاکرات در سه هفته گذشته در هر چهار حوزه رفع تحریم‌ها، تعهدات هسته‌ای، راستی‌آزمایی و اخذ تضامین پیشرفت‌های بسیار قابل توجهی داشته است. او گفته که برای مذاکرات ضرب‌الاجل تعیین نمی‌کند، ولی گفت که برای رسیدن به توافق با ایران «تن‌ها چند هفته» زمان باقی مانده است.

البته در برخی پیشرفت‌ها قابل‌توجه‌تر و سرعت بهتر بوده و در برخی با کندی‌هایی روبه‌رو بوده که توصیه می‌کنیم با تصمیمات لازم از پایتخت‌های‌شان برگردند.» او به همین بهانه، گریزی به مذاکره مستقیم بین ایران و امریکا در وین زده و گفته است: «جای تأسف است اگر ما شانس رسیدن به توافق را به واسطه عدم مذاکرات مستقیم (بین ایران و امریکا) از دست دهیم.» هفته قبل حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه هم گفته بود که امریکایی‌ها از چند کانال پیام داده‌اند که دنبال مذاکره مستقیم هستند. ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه امریکا همان موقع با تأکید بر موضع دولت امریکا گفت که مذاکره مستقیم با ایران در خصوص بازگشت متقابل به برجام و دیگر مسائل بسیار سازنده‌تر خواهد بود.

**************

روزنامه شرق**

گفت‌وگوی قطری‌ها با آمریکا پس از ایران

دیدار بایدن و شیخ تمیم انجام شد گفت‌وگوی قطری‌ها با آمریکا پس از ایران ‌شرق: کمتر از یک هفته پس از تماس‌ها و دیدارهای وزیر خارجه قطر با همتای ایرانی‌اش، امیر قطر در واشنگتن با رئیس‌جمهور آمریکا دیدار کرد. جو بایدن و شیخ تمیم بن‌حمد آل‌ثانی، در سفر امیر قطر به واشنگتن، در کاخ سفید با یکدیگر گفت‌وگو کردند. امنیت انرژی پس از حمله احتمالی روسیه به اوکراین با تمرکز بر تأمین گاز اروپا از طریق قطر و روابط با افغانستان نیز از محورهای این گفت‌وگو بود؛ اما از همه شواهد به نظر بدیهی می‌رسد که یکی دیگر از موضوعات مهم این سفر و گفت‌وگو، ایران بوده است. وزیر خارجه قطر البته پیش از اینکه با وزیر خارجه ایران تماس بگیرد و سپس به ایران بیاید، با همتای آمریکایی خود، آنتونی بلینکن نیز تماسی داشت. انجام این سفر امیر قطر اندکی پس از گفت‌وگوهایی که بین وزیر خارجه قطر و بلینکن و نیز مقامات ایران انجام شده بود، در کنار نقشی که قطر در سال‌های اخیر به‌عنوان میانجی تازه به دنبال آن بوده است، این مسئله را بدیهی می‌نمود که در این سفر، مسئله ایران به گفت‌وگو گذاشته خواهد شد و احتمالا پیام‌هایی نیز به وسیله قطر ردوبدل خواهد شد؛ اما صحبت‌های وزیر خارجه قطر از سویی و سناتور دموکرات آمریکایی از سوی دیگر، تأیید قطعی این مسئله بود. وزیر خارجه قطر هفته گذشته پس از تماس با بلینکن، با حسین امیرعبداللهیان تماسی تلفنی داشت و سپس پنجشنبه راهی تهران شد تا هم با وزیر خارجه گفت‌وگوی حضوری داشته باشد و هم با سیدابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم، به گفت‌وگو بنشیند.

‌بن‌عبدالرحمن: از کانال‌ها برای نزدیکی رویکرد تهران و واشنگتن استفاده می‌کنیم
‌وزیر خارجه قطر در گزارش رسمی کشوری از محتوای دیدار رهبران دو طرف اعلام کرد امیر این کشور و رئیس‌جمهور آمریکا درخصوص مذاکرات هسته‌ای ایران رایزنی کرده‌اند. به گزارش ایسنا، محمد بن‌عبدالرحمن آل‌ثانی در گفت‌وگو با شبکه الجزیره گفت: شیخ تمیم بن‌حمد، امیر قطر، در دیدار با جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، درخصوص مسائل مختلفی از‌جمله مذاکرات هسته‌ای ایران رایزنی کرد. وی تأکید کرد: «ما از کانال‌های موجود با واشنگتن و تهران برای نزدیک‌کردن رویکردها استفاده می‌کنیم». وزیر خارجه قطر همچنین گفت: «رسیدن به توافق هسته‌ای با ایران برای ما مهم است؛ زیرا این امر منجر به ثبات در منطقه خواهد شد». محمد بن‌عبدالرحمن در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود خاطرنشان کرد «دوحه تلاش می‌کند تهران را به اتخاذ اقدامات مثبت درخصوص کشورهای منطقه تشویق کند».

‌تشکر مرفی از تلاش قطر برای احیای برجام

‌اما آنچه موضوع سفر شیخ تمیم را واضح‌تر می‌کند، واکنش سناتور هم‌حزبی رئیس‌جمهور به این سفر است. کریس مرفی، سناتور دموکرات، پیش‌تر از گزینه‌های وزارت خارجه دولت بایدن حساب می‌شد و در دوران دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، دیدار مستقیمی نیز با محمدجواد ظریف، وزیر خارجه وقت ایران داشت. او در گفت‌وگو با الجزیره گفت: «از نقش قطر در تلاش برای بازگرداندن ایرانی‌ها به میز مذاکرات بسیار تشکر می‌کنیم». مرفی ادامه داد: «امیدوارم به کمک قطر بتوانیم تمام طرف‌ها را به توافق هسته‌ای بازگردانیم». وی همچنین خاطرنشان کرد: «امیدواریم یک گفت‌وگوی امنیتی منطقه‌ای برگزار شود و کشور قطر آماده است تا یک بازیگر اصلی در این گفت‌وگو باشد». مرفی اخیرا در توییتر بار دیگر به انتقاد از تصمیم ترامپ به خروج از برجام پرداخت. این سناتور دموکرات نوشت: «خروج ترامپ از برجام، تصمیمی که وزیر امور خارجه و دفاع او نیز با آن مخالف بودند، به‌عنوان یکی از احمقانه‌ترین و خطرناک‌ترین تصمیمات در عرصه سیاست خارجی در ۵۰ سال اخیر تلقی خواهد شد».
تلاش قطر در نقطه‌عطف مذاکرات
سفر امیر قطر به واشنگتن و سفر وزیر خارجه همین کشور به تهران در حالی انجام شد که خبرهای مهمی از متن و حاشیه گفت‌وگوهای برجام می‌رسید. در همین روزهای گذشته و در میانه دور همچنان هشتم مذاکرات احیای برجام در وین، هیئت‌های مذاکره‌کننده بار دیگر برای مشورت به پایتخت‌ها برگشتند؛ اما مواضع بازیگران برجام حاکی از آن بود که این بار این بازگشت برای «تصمیم سیاسی» انجام شده است. بازه زمانی این تنفس نیز به دقت مشخص نشد و برخی از کشورهای طرف مذاکره نیز مذاکرات را در آستانه مرحله پایانی خواندند تا مشخص شود احتمالا تصمیم اصلی برای سرنوشت توافق هسته‌ای بناست در بازگشت از این دور تنفس اتخاذ شود. از طرف دیگر، در همین بازه زمانی، وزیر خارجه ایران در یک سخنرانی که به گفته او پس از یک جلسه مهم در تهران انجام می‌شد، اعلام کرد ایران در صورتی که برای دستیابی به توافقی خوب لازم باشد، گزینه مذاکره مستقیم با ایالات متحده را نیز نادیده نخواهد گرفت. این صحبت امیرعبداللهیان البته با واکنش منفی هم‌جناحی‌هایش مواجه شد و او نیز کمی از این صحبت عقب‌نشینی کرد؛ اما اشاره به این مسئله از سوی او، نشان می‌داد گفت‌وگوها به نقطه‌ای رسیده است که ایران و آمریکا باید تصمیمات مهمی درباره اقدامات متقابل خود جهت بازگشت آمریکا به برجام و بازگشت ایران به تعهدات برجامی بگیرند و به همین دلیل وزیر خارجه به فکر بررسی این گزینه رسیده است که در این گام‌های آخر، نقش واسطه‌گری روس‌ها و اروپایی‌ها را کاهش دهد و تعامل مستقیم با ایالات متحده داشته باشد.
از واسطه برجامی به واسطه منطقه‌ای
این اتفاق البته همچنان نیفتاده است و معلوم هم نیست وزیر خارجه بخواهد یا بتواند در فاصله زمانی اندک، خود، دولت و حامیانش در دیگر قوا و نهادها را قانع کند که بعد از انتقادات و حملات مختلف جریان اصولگرا به گفت‌وگوهای مستقیم دولت حسن روحانی با ایالات متحده، حالا در زمانی که خودشان بر سر کار هستند، دست به چنین اقدامی بزنند؛ اما در عین حال، ایران لااقل یک گزینه غیر از گزینه اولیه خود را آزموده است. تا پیش از این، در جریان مذاکرات برجام و به دلیل قالبی که در نتیجه مخالفت ایران با حضور ایالات متحده پای میز مذاکره تنظیم شده بود، دیگر بازیگران برجامی، به‌خصوص روس‌ها و تا حدی اروپایی‌ها بودند که پیام‌های دو طرف را برای یکدیگر می‌بردند و می‌آوردند؛ در جلساتی که یکی در میان بدون حضور یکی از دو طرف برگزار می‌شد. این رویه البته با انتقادهایی در داخل مواجه بود؛ از سوی کسانی که بدیهی می‌دانستند طرف‌های اروپایی و روسی، زمانی که نظر ایران را برای ایالات متحده می‌برند و نیز در جلساتی که بدون حضور ایران برگزار می‌شود، به‌طور طبیعی تنها به نمایندگی ایران نمی‌پردازند و نظرات و منافع خود را نیز در این انتقال دخیل می‌کنند. در شرایطی که مذاکرات غیرمستقیم چالش‌های خود را دارد و دولت در مقابل گزینه مذاکره مستقیم با ایالات متحده همچنان مشغول کلنجار است، سفرهای قطری‌ها در همین بازه زمانی و با این فاصله کم به تهران و واشنگتن، نشانه‌ای از این است که فعلا گزینه سومی به کار گرفته شده است؛ واسطه‌ای که خود پای میز مذاکرات برجام حضور ندارد و البته به دنبال جایگاه عمان به‌عنوان میانجی امین و قدیمی در منطقه است، پیام‌های دو طرف را منتقل کند.
سازی که صدایش بعدها درمی‌آید
از محتوای صحبت‌های امیر قطر با جو بایدن نیز مانند محتوای صحبت‌های وزیر خارجه این کشور با رئیسی و امیرعبداللهیان، تقریبا هیچ چیز منتشر نشده است؛ کم‌وبیش همان‌طور که پیش‌تر از محتوا و جزئیات گفت‌وگوهای وزیر خارجه عمان با دو طرف چیزی به رسانه‌ها نمی‌رسید. بااین‌حال، باز مانند دیدارهای عمانی، پیامدها و نتایج گفت‌وگوهای انجام‌شده در روزهای گذشته بین قطری‌ها با دو طرف در تهران و واشنگتن، در روزها و شاید هفته‌های آینده خودنمایی خواهد کرد؛ زمانی که دو طرف تصمیم‌های نهایی خود را بگیرند و نمایندگان خود را دوباره به وین بفرستند تا شاید این بار از مذاکراتی که آن هم بدون انتشار اخبار و جزئیات چندانب پیش رفته است، خبرهای مهم‌تری منتشر شود و تکلیف فرایند احیای برجام روشن‌تر شود.

**************************************************************