یادداشت روزنامه‌های چهارشنبه ۶ اردیبهشت‌ماه

۳ راهبرد در یک سخنرانی کوتاه

حسن رشوند

در ۳۴ سالی که رهبر حکیم انقلاب خطبه‌های نماز عید فطر را خوانده‌اند قطعاً می‌توان گفت کوتاه‌ترین خطبه در نماز عید امسال خوانده شده است و در میان این خطبه‌ها هم، خطبه دوم امسال رهبر انقلاب کمتر از ۳۸۰ واژه بود، اما در همین ۳۸۰ واژه، معظم له یک هدف کلان و سه راهبرد را بیان کردند که با توجه به شرایط کشور و تحولاتی که در حال رخ دادن است، این خطبه از هر جهت بی مانند است. البته ایشان در سخنرانی آغازین روز سال جدید در حرم رضوی در باب «تحول» نکاتی را بیان فرمودند که از همان سخنرانی می‌شد فهمید که این تحول مورد انتظار یک ضرورت‌هایی دارد که همکاری و هماهنگی قوا از الزامات آن است. اراده تقویت ملی کلید واژه‌ای است که بار‌ها رهبری بر آن تأکید داشته و شرایط امروز جهان و مبارزه حق و باطل را در «جنگ اراده ها» معرفی و پیروز این جنگ را ملتی می‌دانند که بتواند اراده خود را بر اراده دشمن تحمیل کند. در این سخنرانی کوتاه هم ایشان «اراده تقویت شده ملی»‌را به عنوان یک هدف کلان گره گشا که می‌تواند مسئولان را در مسیر پیشرفت و جهت متعالی که تعیین‌کننده آن پروردگار است، رهنمون کردند. اما سه راهبرد اساسی که بتواند حلال مشکلات و پیش برنده پیشرفت کشور در راستای راهبرد کلانی که رهبری انقلاب ترسیم کردند باشد، عبارت بودند از:
راهبرد همکاری، همدلی و هم افزایی قوای سه گانه: از مواردی که همواره موجب قفل شدن کار‌ها در ادوار گذشته مدیریتی کشور و ناهماهنگی و بعضاً تضاد بین قوا بوده تا جایی که امور مردم دچار اخلال شده و اداره کشور را با چالش اساسی مواجه کرده است، اختلاف بر سر مسائل مهمی همچون مدیریت فضای مجازی است تا آنجاکه پروژه شبکه ملی اطلاعات کشور بیش از ۱۵ سال است دستخوش همین ناهماهنگی‌ها و اختلافات قرار گرفته و بنا بر اظهارات رسمی مسئولان، این شبکه کمتر از ۵۰ درصد پیشرفت داشته است. همچنین موضوعات مهم دیگر همچون حجاب، قانون بودجه ریزی کشور و ده‌ها مشکل مهم دیگر از چالش‌هایی است که می‌توانست تاکنون با همکاری، همدلی و هم‌افزایی مسئولان مرتفع گردد که متأسفانه کمتر شاهد تلاش رؤسای قوا برای حل آن بوده ایم. اینکه رهبر انقلاب در این شرایط به این مهم تأکید می‌کنند به دلیل یک دست بودن قدرت است و اگر در گذشته این بهانه وجود داشت که دو قوه مجریه و مقننه از دو خاستگاه فکری تا حدودی متفاوت تشکیل شده و جریان‌های سیاسی با نفوذی که بر این دو قوه دارند مانع هماهنگی در امورکشور می‌شوند، امروز دیگر هر دو قوه از یک خاستگاه فکری هستند و با هماهنگی قوه قضائیه نمی‌توان انتظار ناهماهنگی بین قوا را داشت.
راهبرد تمرکز بر حل مسائل و پرهیز از درگیر شدن و سرگرم شدن به حاشیه‌ها: یکی از مسائل مهمی که همواره قوای کشور را درگیر خود کرده و در برخی مقاطع زمانی انرژی کشور را به جای کار و تلاش برای حل مشکلات مردم صرف مسائل بی اهمیت یا کم اهمیت کرده است، موضوعات حاشیه‌ای یا حاشیه‌سازی برای موضوعات مهمی است که در صورت پرهیز قوای کشور از آنها، چه بسا امروز در زمینه پیشرفت کشور و حل مشکلات مردم در جایی قرار داشتیم که به مراتب شرایط بهتر از امروز داشتیم. حاشیه‌هایی که در دولت گذشته در بحث فیلترینگ و چالشی که دولت با دو قوه دیگر در این زمینه داشت غیر قابل کتمان است. یا بحثی که رئیس دولت قبل در زمینه انتخابات با بخش‌هایی از کشور از جمله شورای نگهبان داشت یا رفتاری که شورای نگهبان در روند بررسی صلاحیت‌ها داشت و موجب برخی دلخوری‌ها در انتخابات ریاست جمهوری شد از جمله حاشیه‌سازی‌هایی بود که حقیقتاً آزاردهنده بود. موارد بسیار دیگری نیز وجود داشت که برخی از آن‌ها نه تنها روح و روان جامعه را آزرد، بلکه خسارات مادی و معنوی غیر قابل جبرانی را به کشور تحمیل کرد که از آن جمله می‌توان به ماجرای افزایش قیمت بنزین که آقای روحانی گفت؛ من هم صبح جمعه از اجرای آن با خبر شدم، اشاره کرد. حقوق‌های نجومی، بحث اجرای کنسرت‌ها در برخی شهر‌ها و اختلاف در این زمینه، قانون شفافیت آرا و سیر تصویب آن در مجلس و مخالفت‌هایی که تا همین امروز در بخش‌هایی از نظام وجود دارد و ده‌ها مورد دیگر از درگیر شدن و حواشی است که در گذشته وجود داشته و بعضاً امروز هم وجود دارد و انرژی کشور را به جای خدمت به مردم در مسیر ناصواب هدایت کرده است. نباید فراموش کرد که شیطان به کمین نشسته تا بین نیرو‌های انقلاب و مسئولان ایجاد اختلاف و شکاف کند. چراکه موانع همدلی و اختلاف بین مسئولان را در چند عامل تمایلات نفسانی، خودبرتربینی، عدم درک ضرورت ها، فراموشی اشتراکات و بزرگ نمایی اختلافات، بی توجهی به مقوله مهم گفتگو و انسداد گفتگو‌ها و عدم مشاهده دشمن مشترک و... جست‌وجو کرد.
راهبرد دشمن در ایجاد اختلاف و تفرقه بین مسئولان: با رصد برخی اختلاف‌ها و تنش‌هایی که بین مسئولان صورت می‌گیرد کاملاً روشن است که ریشه این اختلاف‌ها به تلاش و رخنه دشمن به حریم نیرو‌های انقلاب و مسئولان بر می‌گردد. طبیعی است وقتی دشمن در میدان جنگ و اقدام نظامی نتواند ملتی را زمینگیر کند، به طریق اولی مسیری را انتخاب می‌کند که بتواند در بستر آن اهداف خود را دنبال کند. بنا به فرمایش رهبر حکیم انقلاب امروز دشمن به سیاست تزویر، تحریف، دروغ گویی، وسوسه، تحقیر و بدبین کردن ملت‌ها به توانایی‌های خود روی آورده است و مسئولان و مردم برای مقابله با چنین دشمنی حتما باید اولاً در شناخت راهبرد‌های جدید هوشمندانه و فعالانه عمل کنند و ثانیاً در شناخت تاکتیک ها، ابزار‌ها و روش‌های به‌کارگرفته دشمن به روز بوده و شکست را برای آن رقم بزند. اما تأسف آنجاست بعضاً شاهد رفتار‌های تفرقه افکنانه در بین برخی مسئولانی بوده ایم که ترجمان اقدامات و عمل دشمنان قسم خورده این ملت بوده است. تعیین این راهبرد‌ها از طرف رهبر انقلاب آن هم در سالی که کشور گردنه سختی همچون اغتشاشات سال گذشته را پشت سر گذاشته و کارشناسان مباحث امنیتی نسبت به موارد مشابه آنچه در مهر ۱۴۰۱ اتفاق افتاد در سال جاری هشدار می‌دهند و با توجه به مسیر پیشرفتی که کشور دنبال می‌کند و پوزه دشمن صهیونیستی و امریکا به خاک مالیده شده است و دشمنان مترصد فرصت جدیدی هستند تا کام مردم را در یک رخداد بزرگ دیگر انتخابات مجلس شورای اسلامی در پایان سال تلخ کنند، بیش از هر زمان دیگر به همدلی، هماهنگی و هم افزایی بین قوای سه‌گانه کشور و همه آحاد ملت نیازمندیم.

اقتصاد در دوراهی نسخه های جوانان و جنجال موسپیدها!

مهدي حسن‌زاده

دوشنبه شب، شبکه افق میزبان دو اقتصاددان قدیمی و موسپید کرده کشور بود. دو اقتصاددانی که از دو مشرب فکری متفاوت مناظره داغی داشتند که البته واکنش بسیاری از اقتصاد خوانده ها و سایر مخاطبان به این مناظره، مثبت نبود، چرا که این مناظره فارغ از انگ زدن ها، ناظر به مسائل اصلی و چالش های بنیادین امروز اقتصاد کشور نبود. در حقیقت در اقتصادی که طی 5 سال مداوم تورم بالای 40 درصد را تجربه کرده  و یک دهه میانگین رشد اقتصادی نزدیک به صفر را به خود دیده است و براساس همین دو چالش اساسی، امسال از سوی رهبر انقلاب سال مهار تورم و رشد تولید نام گذاری شده است، دو اقتصاددان قدیمی و سرشناس کشور بر سر این که قانون اساسی ما در حوزه اقتصاد گرایش لیبرالیستی یا سوسیالیستی دارد، بحث تاریخی می کنند.

این در حالی است که این بحث پاسخی به چرایی تورم مستمر سال های اخیر و رشد کم جان و بی رمق سال های گذشته ندارد. واقعیت این است که بخش قابل توجهی از انرژی فضای رسانه ای و حتی محافل دانشگاهی ما به بحث های اقتصادی بی ربط با اولویت های امروز معطوف شده است. زمانی که این بحث ها، شکل اتهام زنی، انگ چسباندن، اردوکشی توئیتری و دعوای کف فضای مجازی به خود می گیرد، دیگر هدف پیدا کردن راهکار برای حل مشکلات کشور نیست بلکه هدف منکوب کردن یک تفکر و برآوردن افرادی است که عالم تر نیستند، اما جنگ روانی را بهتر بلدند. در چنین شرایطی باید از این فضای آلوده فاصله گرفت و سراغ چهره هایی رفت که حرفی نو، نگاهی تحول آمیز، ایده هایی فراتر از نسخه های تکراری و شکست خورده و رویکردی عملگرایانه به مسائل اقتصاد ایران دارند.

در این میان در سال های گذشته تلاش هایی صورت گرفت که در خور تقدیر بود. بسته نجات اقتصاد ایران با عنوان «بنای ایران» به همت جمعی از اقتصاددانان جوان در بحبوحه انتخابات 1400 سعی داشت پاسخی مشخص به چالش هایی از جمله تورم مواد غذایی، معضل بازار مسکن، پنجره جمعیتی در معرض بسته شدن و آثار آن بر بازار کار، نقش صنایع پیشران در تحرک دادن به رشد اقتصادی و ... بدهد. اکنون و با گذشت بیش از یک سال و نیم از فعالیت دولت سیزدهم و مشخص شدن این که با وجود برخی توفیقات در کارنامه عملکرد این دولت، همچنان چالش های اصلی از جمله تورم بالا و رشد کم جان پابرجاست، نیاز به بازخوانی این که مسئله روز اقتصاد ایران چه راه حل هایی دارد، ضروری است. در حقیقت یک نگاه خیلی ساده، مهار رشد نقدینگی و انضباط بودجه ای را کلید اصلی مهار تورم می دانست، اما اتفاقات یک سال اخیر نشان داد که نگاه ساده انگارانه و تک عاملی به مقوله پیچیده تورم، چقدر خطاست.

در شرایطی که رشد سالانه نقدینگی از بالای 40 درصد به 30 درصد رسیده است، رشد بالاتر پول در مقایسه با شبه پول که متاثر از جهش نرخ ارز رخ داده است، موتور محرک تورم شده است. در چنین شرایطی فشار بیشتر بر رشد نقدینگی، جز خشکسالی مالی در اقتصاد ایران اثری نخواهد داشت که کم وبیش شاهد آن نیز هستیم. مثال مهم دیگر حوزه مسکن و تلاش برای حل معضل مسکن با ساخت سالانه یک میلیون مسکن است که برآورد هزینه های آن از 2.5 هزار هزار میلیارد تومان به 4 هزار هزار میلیارد تومان رسیده است. هزینه نجومی که بخش اندکی از آن از سوی مردم تامین می شود و در نهایت دولت باید با صرف هزینه ای بسیار هنگفت، مسکنی در نقاط دوردست از شهرهای بزرگ تحویل مردم دهد. مسکنی که مسکّن تورم مسکن و اجاره بها در شهرهای بزرگ نیست.

در چنین بستری از ایده های تکراری و نه چندان کارآمد، تلاشی که برخی اقتصاددانان نواندیش انجام داده اند و ایده خود را برای رهایی از تله تورم مطرح کرده‌اند، تلاشی ارزشمند است (جزئیات این ایده در صفحه 10 امروز روزنامه خراسان آمده است). صدالبته یک محتوای حدود هزار کلمه ای صرفا کلیاتی است که درباره جزئیات آن حتما باید کار مطالعاتی جدی و نقادانه صورت گیرد، اما مهم نگاهی نو، عملگرایانه و دور از کلیشه های رایج برای پاسخ به مسائل اصلی اقتصاد ایران است. تلاشی که در خور تقدیر است و باید این اقدام و تلاش هایی از این دست به جای مناظره های جنجالی و پویش های پرهیاهو و دعواهای بی حاصل روی میز اقتصاددانان و رسانه های کشور قرار گیرد و دستور کاری متفاوت برای سیاست گذاران فراهم کند.