پیشرفت‌های جمهوری اسلامی ایران در حوزه صنعت طی ۴۵ سال

در آستانه برگزاری انتخابات ۱۱ اسفند، بار دیگر دشمنان نظام جمهوری اسلامی با بهره‌گیری از امپراطوری رسانه‌ای خود، درصدد نفی دستاورد‌های ۴۵ سال گذشته و ایجاد بدبینی در مردم و نهایتاً تحریک آن‌ها به شرکت نکردن در انتخابات هستند. این خط فکری دروغین در حالی است که نظام جمهوری اسلامی در ۴۵ سال گذشته دستاورد‌های مهم و ملموسی داشته است. یکی از دستاورد‌های مهم در حوزه صنعتی بود، در حالی که بخش صنعت ایران نیز مستقیماً هدف تحریم‌های غرب به خصوص تحریم‌های ظالمانه ایالات متحده آمریکا قرار داشت.

سیمان، فولاد و انرژی از جمله بخش‌هایی است که جمهوری اسلامی ایران در میان ۱۰ کشور برتر جهانی قرار دارد
تولید سیمان ایران در اواخر دوران پهلوی، سالانه ۷.۷ میلیون تن بود، اما امروز به تولید ۶۲ میلیون تن رسیده و در زمره ۱۰ کشور برتر دنیا است. اوج توسعه این صنعت از نیمه دهه ۸۰ آغاز شد و تولید کشور به رکورد ۷۰ میلیون تن در سال ۹۳ رسید. تمام مواد اولیه صنعت سیمان از داخل کشور تهیه و تامین می‌شود. در میان کشور‌های منطقه تنها ترکیه رتبه بالاتری از ایران دارد. میزان تولید جهانی سیمان ۴ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تن در سال ۲۰۲۲ بود. چین با ثبت تولید ۲ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تن سیمان همچنان پیشتاز تولید این محصول بوده و در رتبه نخست جهان جای دارد هند با تولید ۳۷۰ میلیون تن در رتبه دوم و ویتنام با تولید ۱۲۰ میلیون تن در رتبه سوم تولید جهانی سیمان در سال ۲۰۲۲ میلادی قرار گرفتند. ایالات متحده آمریکا با تولید ۹۵ میلیون تن سیمان و ترکیه با تولید ۸۵ میلیون تن سیمان توانستند رتبه‌های چهارم و پنجم تولید این محصول را به خود اختصاص دهند. برزیل با ۶۵ و اندونزی با ۶۴ میلیون تن رتبه‌های ششم و هفتم را دارند. همچنین روسیه با ۶۲ میلیون تن به طور مشترک با جمهوری اسلامی ایران رتبه هشتم جهان را در اختیار دارند. این در حالی است که ایران ظرفیت تولید ۸۸ میلیون تن سیمان را دارد، اما متاسفانه در تامین سوخت مازوت و گاز موانعی وجود دارد.

صنعت فولاد را می‌توان یکی از بنیان‌های مهم اقتصاد در هر کشوری برشمرد، به‌گونه‌ای که حتی مصرف سرانه فولاد به‌عنوان شاخصی به منظور ارزیابی صنعتی بودن یک کشور مطرح است. انواع محصولات فولادی از مهم‌ترین عناصر در صنایع مختلف هستند و کاربرد‌های زیادی دارند. بر اساس آمار‌های مجمع جهانی فولاد، تولید سالانه فولاد خام ایران قبل از انقلاب ۱.۸ میلیون تن بود، اما این رقم در سال ۲۰۲۰ به ۲۹ میلیون تن رسید. بنابر اعلام انجمن جهانی فولاد، صنایع فولاد سازی ایران ۱۰ آذر تا ۱۰ دی ۱۴۰۲ با تولید ۲ میلیون و ۹۰۰ هزار تُن فولاد خام به رکورد تولید سالیانه ۳۱ میلیون و یکصد هزار تُن رسید. به عبارتی تولید فولاد خام ایران در ۴۰ سال گذشته بیش از ۱۷ برابر شده است. سهم ایران از تولید جهانی فولاد خام قبل از انقلاب ۴ دهم درصد بود، اما اکنون به ۱.۴ درصد رسید. ایران اکنون رتبه ۱۰ تولید جهانی فولاد را در اختیار دارد. باز هم تنها ترکیه در منطقه بالاتر از ایران قرار دارد. میزان نیاز بازار داخل به محصولات فولادی حدوداً معادل ۲۰ تا ۲۴ میلیون تن برآورد می‌شود. با توجه به رشد ایجاد شده در میزان تولید داخلی فولاد، ایران به یکی از کشور‌های صادرکننده در این صنعت تبدیل شده است.

بدون تردید، بخش انرژی و به خصوص نفت و گاز مهم‌ترین بخش اقتصاد ایران است، زیرا قسمت عمده درآمد‌های کشور از این بخش تأمین می‌شود. ایران پس از ونزوئلا، عربستان و کانادا، با ۱۶۰ میلیارد بشکه چهارمین ذخایر اثبات شده نفت جهان را در اختیار دارد. ایران همچنان دومین ذخایر بزرگ گازی اثبات شده در جهان را در اختیار دارد و ذخایر گازی ایران در سال ۲۰۲۲ در سطح ۳۳.۹۸ تریلیون مترمکعب بود. روسیه با ذخایر ۴۷.۷۵ تریلیون مترمکعبی در رتبه نخست جهان از این نظر قرار دارد. نتایج حاصل از اکتشافات نفت و گاز نشان می‌دهد که ۲۵ درصد ذخایر نفتی در دوران پس از پیروزی انقلاب کشف شده، در حالی که در بخش گاز، عمده اکتشاف‌ها (۷۵ درصد) مربوط به دوران پس از پیروزی انقلاب بوده است. توسعه بخش نفت و گاز ایران در حالی است که این بخش‌ها با شدیدترین تحریم‌های غرب مواجه بوده و عملاً تکنولوژی روز به بخش نفت و گاز ایران وارد نشده است. این وضعیت نشان می‌دهد اگرچه وابستگی به اقتصاد نفتی یک آسیب و تهدید جدی برای اقتصاد ایران است، اما بخش نفت و گاز ایران همچنان ظرفیت مغفول مانده‌ای دارد که با رفع تحریم‌ها می‌تواند نقش پررنگ‌تری در اقتصاد ایران و به خصوص در افزایش قابلیت تولیدی در صنعت پتروشیمی ایفا کند.

نتیجه
اگرچه چالش‌های اقتصادی، مهم‌ترین چالش پیش روی جمهوری اسلامی ایران است و مردم نیز نارضایتی اقتصادی دارند، اما در ۴۵ سال گذشته در حوزه‌های مختلف اقتصادی اقدام‌های ارزشمندی انجام شده است به نحوی که ایران در برخی صنایع از رتبه‌های بالای جهانی برخوردار است. بدون شک اگر تحریم‌های ظالمانه غرب به خصوص آمریکا نبود جمهوری اسلامی ایران در حوزه اقتصادی کارنامه به مراتب بهتری می‌داشت.