پروژه پتروپالایشگاه شهید سلیمانی در چه مرحله‌ای قرار دارد؟

با روی کار آمدن دولت سیزدهم وعده ساخت پترو پالایشگاه شهید سلیمانی آن هم طی دو سال داده شد وعده‌ای که با اتمام دولت سیزدهم و آغاز به کار دولت چهاردهم همچنان ابهاماتی وجود دارد، در ابتدا این پترو پالایشگاه عملیات اجرایی آن در ۴ فاز تعریف شده که یک فاز شامل احداث یوتیلیتی، دو فاز شامل احداث واحدهای فرایندی و یک فاز نیز برای احداث واحد پتروشیمی است. و به گفته مدیرعامل شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی وقت جلیل سالاری عملیات اجرایی پتروپالایشگاه شهید سلیمانی با ظرفیت ۳۰۰ هزار بشکه نفت خام سنگین و با سرمایه‌گذاری بیش از ۱۰ میلیارد دلار در فروردین ماه سال ۱۴۰۲ آغاز شود. ۷۰ درصد از محصولات این واحد سوخت و ۳۰ درصد آن محصولات شیمیایی است.

رسیدن به عملیات اجرایی این پالایشگاه ۲ سال زمان برده و آنطور که سالاری گفته بود با سرمایه گذاری ۹ میلیارد یوریی این پروژه تا ۵ سال آینده تکمیل می‌شود، اگرچه سالاری در رابطه با عملیات اجرایی این پالایشگاه گفته بود: «عملیات اجرایی پتروپالایشگاه شهید سلیمانی در همین فصل بهار آغاز خواهد شد.» اما نه تنها این پروژه تا پایان خرداد سال گذشته به مرحله اجرا نرسید بلکه دوم فروردین بود که خبر از آغاز عملیات اجرایی پتروپالایشگاه شهید سلیمانی در سال ۱۴۰۳ منتشر شد و جلیل سالاری مدیر عامل شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی وفت با اشاره به پیگیری اختصاص ۴۰ درصد از سود واحدهای پالایشی به طرح‌های توسعه‌ای در سال ۱۴۰۲ بیان کرد: حرکت از سوخت‌محوری به سمت سودمحوری و تکمیل زنجیره ارزش در صنایع پالایشی از جمله اهداف توسعه این صنعت در دولت سیزدهم بوده است که در طرح‌های تازه پالایشی از جمله پتروپالایشگاه شهید سلیمانی، با تغییر الگوی فرایندی و استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان، تولید ۲۸ درصدی محصولات پتروشیمی در حوزه زنجیره پایین‌دست مدنظر قرار گرفته است.

وی در تشریح وضع پیشرفت پروژه احداث پتروپالایشگاه شهید سلیمانی گفت: مجمع سهامداری با حضور صندوق‌ها، بانک‌ها و هلدینگ خلیج‌فارس تشکیل شده و نزدیک به ۲۰۰ هکتار زمین در بندرعباس نیز استحصال شده است. افزون بر آن مجوزهای زیست محیطی و پدافند غیرعامل اخذ و مطالعات بنیادی طرح نیز آغاز شده است.

مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران تأکید کرد: واحدهای تحت لیسانس این پروژه تعیین تکلیف شده است و امیدواریم از ابتدای سال ۱۴۰۳، مراحل عملیات اجرایی را آغاز کنیم.

تغییر سهامداران نتیجه بخش بود؟

سال گذشته بود که سهم ۳۰ درصدی پترو پالایشگاه شهید سلیمانی به هلدینگ خلیج فارس رسید و این مجموعه سهام دار پترو پالایشگاهی شد که از ابتدای دولت سیزدهم قرار بود طی دوسال به ثمر برسد، طرحی ۳۰۰ هزار بشکه‌ای به عنوان نخستین پروژه صنعت نفت در حوزه تلفیق پالایش و پتروشیمی است که هدف از احداث آن، ایجاد ارزش افزوده و جلوگیری از خام‌فروشی در جهت هم‌سویی با نگاه دولت و پیش‌بینی سند تحول است.

دیگر سهامداران این پترو پالایشگاه صندوق بازنشستگی صنعت نفت (شرکت سرمایه‌گذاری اهداف) با ۱۵ درصد، بانک ملی (گروه توسعه ملی) با ۱۵ درصد، بانک رفاه (شرکت آینده‌سازان رفاه پردیس) با ۱۵ درصد، بانک تجارت و ملت هرکدام با ۷.۵ درصد سهم به‌عنوان اعضای نهایی ترکیب سهامداران این پروژه انتخاب شدند و سهم شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی نیز ۱۰ درصد است.

در آن زمان جلیل سالاری معاون وزیر نفت در امور پالایش در تشریح دلایل تأخیر در آغاز عملیات اجرایی پروژه بیان کرد: مسیر ثبت شرکت به‌دلیل نیاز به مجوز شورای پول و اعتبار برای پرداخت قدرالسهم بانک‌ها به‌عنوان سرمایه اولیه، دچار مشکل شده بود، بنابراین درخواست ما به بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار برای اعطای مجوز به بانک‌های سهامدار پروژه ارائه شد که این مرحله نیز با فرایندی زمان‌بر نهایی و مجوز دریافت شد.

پروژه پتروپالایشگاه شهید سلیمانی ناترازی بنزین را جبران می‌کند؟

یکی از مهمترین دلایل احداث این پترو پالایشگاه تأمین سوخت و بنزین و حتی جلوگیری از واردات بنزین است. شاید برای همین است که طی سال‌های اخیر دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش کشور در رابطه با نزدیک شدن مقدار تولید و مصرف بنزین به یکدیگر ابراز نگرانی کرده و در این راستا گفته بود: «بهینه‌سازی مصرف سوخت در کشور باید در دستور کار قرار گیرد و خودروسازها نیز باید در این باره اهتمام ورزند.»

عاشوری سیاست اتخاذشده از سوی دولت برای احداث پتروپالایشگاه‌های جدید را مثبت ارزیابی کرده و گفته بود: در صورتی که احداث و تأمین اعتبار و سرمایه‌گذاری پترو پالایشگاه ۳۰۰ هزار بشکه‌ای شهید سلیمانی و طرح مروارید مکران و افزایش ظرفیت ۱۵۰ هزار بشکه‌ای پالایشگاه به‌سرعت در دستور کار قرار بگیرد، در زمینه جبران فاصله تولید و مصرف امیدبخش خواهد بود.

به گفته عاشوری، ظرفیت تولید تکمیل است و بیشتر از این نمی‌توانیم افزایش دهیم و اگر مصرف همچنان روند افزایشی داشته باشد و سیاست‌های کنترل مصرف در دستور کار قرار نگیرد، ابتدای سال ۱۴۰۲، قطعاً واردکننده بنزین خواهیم شد و این پیش بینی‌ها درست از آب درآمد چرا که از سال گذشته تا کنون با ناترازی بنزین دست و پنجه نرم می‌کنیم و حتی به گفته برخی از کارشناسان از سال گذشته تبدیل به وارد کننده بنزین شدیم و ۶ میلیارد دلار برای واردات بنزین در نظر گرفته شده است در حالی که سال گذشته ۴ میلیارد دلار بود که نشان دهنده افزایش ناترازی بنزین است که سال به سال بیشتر می‌شود و ایران هفتمین کشور مصرف کننده انرژی در جهان است و ۶ میلیارد دلاری که به واردات بنزین اختصاص پیدا کرده معادل صادرات میعانات نفتی دو ماه سال است یعنی یک ششم درآمد نفتی سال را بنزین وارد کنیم.

سرنوشت نا معلوم پتروپالایشگاها

ساخت پالایشگاه و پترو پالایشگاه همواره مشقت‌هایی را داشته است و طرح‌هایی بر زمین مانده نیز وجود دارد که به نظر می‌رسد ساخت پتروپالایشگاه سهید سلیمانی هم در زمره طرح‌های بر زمین مانده بماند به عنوان مثال طرح احداث پالایشگاه آناهیتا با ظرفیت تولید ۱۵۰ هزار بشکه‌ای که با گذشت ۱۷ سال خبری از احداث آن نیست. محل این پالایشگاه در استان کرمانشاه و کیلومتر ۱۵ اتوبان کرمانشاه-همدان, در زمینی به مساحت ۵۷۱ هکتار می‌باشد. اکنون برای ساخت آن به ۱۰۰ هزار میلیارد تومان اعتبار لازم است. پالایشگاه بهمن گنو از دیگر طرح‌های بر زمین مانده است که قرار بود با ظرفیت کامل ۳۰۰ هزار بشکه در روز قرار بر آن بود که در بندرعباس جنب پالایشگاه ستاره خلیج فارس احداث شود. از دیگر پالایشگاه‌هایی که در حد حرف باقی مانده‌اند و اطلاعاتی از چگونگی این پروژه‌ها در دست نیست طرح پالایشگاه خوزستان و پالایشگاه پارس است که در سکوت خبری به سر می‌برند، علی زیار قائم مقام مدیر عامل شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی سال گذشته در رابطه با این پالایشگاه‌ها به خبرنگار مهر گفت: پالایشگاه خوزستان طرحی است که زنگنه مجوز خوراک آن را ابطال کرد و مجدد مجوز خوراک آن احیا شد. این پالایشگاه ظرفیت ۱۸۰ هزار بشکه‌ای نفت خام فوق سنگین و در منطقه آزاد اروند قرار دارد که مقدمات اولیه آن مانند لایسنس ها و مجوزهای لازم انجام شده و در مرحله جذب سرمایه گذاری قرار دارد که در حال مذاکره با سرمایه گذاران هستیم. این پروژه پس از جذب سرمایه وارد فاز اجرایی می‌شود.

بر اساس این گزارش اگرچه فروردین ماه سالاری از آغاز عملیات اجرایی پروژه شهید سلیمانی خبر داد، اما همچنان موضوعاتی در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و مشخص نیست سهامداران چه نقشی در این طرح ایفا می‌کنند به عنوان مثال هلدینگ خلیج فارس به عنوان یکی از بزرگترین مجموعه‌های پتروشیمی و سهام دار عمده این طرح در رابطه با چگونگی روند این طرح حاضر به پاسخگویی نشد.