لشکرکشی چماقدران

حدود یک دهه است که شبکه نمایش خانگی به یک میدان پردامنه و دارای مخاطب جدی در نظام فرهنگی کشورمان تبدیل شده است. محصولات این عرصه ابتدا به‎صورت محدود و در قالب سی‌دی یا دی‌وی‌دی در فروشگاه‌ها منتشر می‎شدند؛ اما از میانه‎های دهه ۹۰ با گسترش فضای مجازی و فعالیت سکو‌های صوت و تصویر، این شبکه نیز وسعت پیدا کرد و افزون بر سریال، قالب‌های دیگری نیز فرصت خودنمایی در آن را یافتند؛ به‎گونه‎ای که امروز می‎توان گفت برخی از سکوها، به یک شبکه تلویزیونی تبدیل شده‎اند که به جز اخبار، انواع دیگر برنامه‎های تلویزیونی را به مخاطبان‎شان عرضه می‎کنند؛ از سریال گرفته تا مسابقه و برنامه‎های گفت‌وگومحور و مستند و رئالیتی‎شو و حتی برنامه کودک!

به این ترتیب، اگرچه تلویزیون خصوصی با موانع و محدودیت‎هایی در قانون مواجه بود، اما با فعالیت پلتفرم‎ها به واقع عملیاتی شد، البته طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در خرداد سال ۱۴۰۲ به ریاست رئیس جمهور، «شهید سیدابراهیم رئیسی» مسئولیت نظارت و مدیریت این عرصه به عهده صداوسیماست و ساترا به منزله یکی از مراکز زیرمجموعه رسانه ملی، کار نظارت و مدیریت شبکه نمایش خانگی را عهده‌دار است. چنانکه در همه کشور‌های صاحب صنعت نمایش خانگی، دولت‎ها یا نهاد‌های حاکمیتی، موظف به کنترل همه پلتفرم‎ها و اعمال قانون بر آنها هستند. با این حال، به دلیل برخی خلأ‌های قانونی و زیرساختی، در ایران هنوز مدیریت و نظارت بر فعالیت پلتفرم‎های نمایش خانگی، ناقص است. به‎ شکلی که بار‌ها شاهد نمایش برنامه یا سریال‌هایی بدون مجوز قانونی بوده‎ایم و به دلیل نقص ساختاری در مدیریت شبکه نمایش خانگی، امکان برخورد قانونی با رفتار‌های غیرقانونی وجود ندارد! برای نمونه، برنامه «جوکر» بدون دریافت مجوز در سکوی «فیلیمو» به نمایش درآمد و بخش‎هایی از آن دور از شأن فرهنگ و خانواده‎های ایرانی بود یا سریال ضدایرانی «حشاشین» محصول کشور مصر باز در همین سکو بدون دریافت مجوز قانونی به اکران رسید. به تازگی نیز سریال «غربت» درحالی از سکوی «نماوا» عرضه شد که اشکالات محتوایی فاحش، از جمله توهین قومیتی یا نمایش صحنه‎هایی خلاف قوانین داشت. این در حالی است که اگر قانون صریحی مبنی بر نظارت در حین تولید و نمایش ـ مانند آنچه در سینما و صداوسیما جریان دارد ـ وجود داشت، این سریال هم دچار چنین مشکلی نمی‎شد.

اما اتفاقی که نمی‎توان به سادگی از کنار آن گذشت، ورود پی‎در‎پی برنامه‎سازان و هنرمندنمایانی با سوابق اجتماعی و سیاسی منفی و مخرب به شبکه نمایش خانگی است! برای نمونه، در سکوی فیلیمو، برنامه‎ای با نام «گل یا پوچ» در حال پخش است که کارگردان این برنامه، از فعالان بلوای پاییز ۱۴۰۱ بود. آن‎گونه که تصاویر مطالب این برنامه‌ساز نشان می‎دهد، او در شبکه‎های اجتماعی به تهییج و تشویق آشوبگر‌ها برای تخریب و تضعیف امنیت ملی دست می‌زد. این فرد با این سابقه و بدون هیچ نشانه‎ای از پشیمانی یا عذرخواهی، حالا در یک محیط رسانه‌ای رسمی، در حال تولید فرهنگی برای خانواده های ایرانی است!

افزون بر این، یک کارگردان درجه سه هم که از همان نخستین روز‌های شروع ناآرامی‎ها در شهریور ۱۴۰۱ به پشتیبانی و حمایت از فتنه‌گری مشغول بود و هیچ‎گاه نه پستی در جهت اتحاد و آرامش منتشر کرد و نه از مواضع قبلی خودش عقب نشست، نامش به عنوان کارگردان یک سریال در سکوی «فیلمنت» رونمایی شد! سریال «گردن‌زنی» که هیچ رد و نشانی از یک برنامه تلویزیونی استاندارد ندارد و جز ابتلا به ضعف مفرط ساختاری، مملو از صحنه‎های خشونت‌آمیز و خون و خونریزی است!

نکته مهم این است که خشونت در سریال‎های پلتفرم‎ها فقط به این مورد محدود نمی‎شود، بلکه همه سریال‎های در حال پخش در شبکه نمایش خانگی، به شکل بی‎سابقه‎ای دارای صحنه‎هایی پر از خشونت فاحش و آشکار هستند. از خشونت کلامی و روانی، همچون فحاشی و تحقیر دیگری گرفته تا ضرب و شتم و بریدن و شکستن اعضای بدن و فوران خون و زنده‌سوزی در این سریال‎ها جریان دارد و برجسته است. افزون بر «گردن‌زنی» در سریال‎های «داریوش»، «بازنده»، «غربت» و قبل از آن در «زخم کاری» بیش از داستان و نمایش واقعی، ما نما‌هایی غرق در رفتار‌های ضداخلاقی و غیرانسانی را می‌بینیم.

این خشونت افسارگسیخته و گاهی شدیدتر از فیلم‌های خشن هالیوودی در برخی سریال‌های سکو‌های نمایش خانگی، اهداف سیاسی دارد. به نظر می‌رسد، لشکر شکست خورده فتنه که اهداف خودشان را پیشتر در دنیای مجازی دنبال می‌کردند و از طریق صفحات اینستاگرام به ترویج خشونت و تخریب سرمایه اجتماعی جامعه ایرانی مشغول بودند، این روز‌ها همان اهداف را در شبکه نمایش خانگی و برنامه و سریال دنبال می‌کنند.