چرا سوریه مقاومت نکرد؟

صاحب نظران در یک تقسیم‌بندی جنگ‌های نظامی را به دو دسته جنگ تمیز و کثیف تقسیم می‌کنند. معیار تفکیک و تقسیم جنگ در این دسته‌بندی، میزان هزینه‌هایی است که نیرو‌های مهاجم به مردم یا حاکمیت وارد می‌کنند.

در جنگ کثیف، دشمن با اشغال یک کشور و درگیری مستقیم با مردم به دنبال خونریزی، تخریب نهاد‌های خدماتی، آثار باستانی و مراکز مردمی است؛ اما در جنگ تمیز بیشترین آماج متوجه نیرو‌های حکومتی و نهاد‌های حاکمیتی است و نیرو‌های مهاجم در مقام ناجی با پیش گرفتن راهبرد دوگانه حاکمیت-ملت و توسل به عملیات روانی و اهریمن سازی از حکومت به دنبال فتح زمین بدون درگیری با مردم و ساکنان منطقه هستند.

رصد تحولات اخیر سوریه با رویکرد تطبیقی نسبت به حوادث سال ۲۰۰۹، بیانگر تغییر ریل محمد الجولانی سرکرده گروه تحریرالشام (جبهه‌النصره) از جنگ کثیف به جنگ تمیز است.

 به نظر می‌رسد محمد الجولانی و اتاق فکر طراح پروژه تسخیر سوریه مبتنی بر تجربیات قبلی متوجه این نکته شده بودند که برای سقوط سوریه «در همیشه روی یک پاشنه نمی‌چرخد.» و باید تغییر چهره داد.

فلذا این بار با دست فرمان جنگ تمیز پشت ماشین تحریرالشام و اسب تروای رسانه نشست و با کپی کردن مدل طالبان در افغانستان برای عبور از جنبش سلفی و رسیدن به دولت ملی، تغییرات را از سیمای خود و پرچم و نام گروه آغاز کرد و در نوع مواجهه با مردم و مذاهب و ... ادامه داد.

اگر واقع بینانه به برخی ضعف‌های مشهود اقتصادی، سیاسی، نظامی صحه بگذاریم مداقه در این تغییرات، می‌تواند پاسخ سوالات بی شماری در خصوص چرایی عدم مقاومت مردم سوریه و گاهی استقبال از مسلحین باشد.
البته از یک نکته اساسی که نباید غفلت شود و آن این است که از منظر دشمنان جهانی و منطقه‌ای، جُرم اصلی بشار اسد نقش آفرینی در پازل مقاومت بود. خط اصلی روایت را گم نکنیم!

اما آنچه که اکنون به عنوان یک معما می‌توان مطرح کرد این است که آیا این تغییرات و چرخش‌ها در فاتحین دمشق موسمی خواهد بود یا دائمی؟ به تعبیری تغییر در صورت جولانی همراه با تغییر در سیرت سیاسی حکمرانان جدید سوریه خواهد شد یا خیر؟

گرچه برای بهترین قضاوت باید معما را به تاریخ سپرد ولی نگارنده ناظر به خاستگاه فکری و سابقه این گروه‌های سلفی، عدم تجربه حکمرانی، تنوع بافت معارضین در سوریه، استقلال سیاسی و مالی نداشتن، متغیر‌های محیطی و پیرامونی و... قویاً معتقد است که در چشم انداز میان مدت و بلندمدت باید شاهد روز‌های سخت تری برای سوریه باشیم و شتابزده نباید در تشک سوریه دست برنده را بالا ببریم؛ این تازه آغاز ماجراست.