استعمارگران در راه آسیا

در سال ۱۴۹۲ میلادی، «مانوئل ثروتمند» شاه حریص پرتغال، با رشک نظاره‌گر پیروزی‌های «ایزابل» و «فردیناند» پادشاه اسپانیا بود. او خود از «شهسواران» جنگ‌های صلیبی علیه مسلمانان اندلس بود و مانندهمتایان اسپانیایی‌اش، واپسین بقایای تمدن اسلامی را در غرب اروپا به خاک و خون کشید. دربار پرتغال که پیش‌تر «هنری دریانورد» را راهی دریا‌ها کرده و تجارت جهانی برده را راه‌اندازی کرد بود، نمی‌خواست در این مسابقه تاراج‌گری عقب بماند. مانوئل، پنج سال پس از سفر کلمب، «واسکوداگاما» را راهی دریا‌ها کرد. گاما در سال ۱۴۹۸، به سواحل هند رسید. سفر واسکوداگاما به هند، سرآغاز تأسیس امپراتوری مستعمراتی اروپا در شرق تلقی می‌شود. پایه‌های این امپراتوری در سده شانزدهم بنیان نهاده شد و سده نوزدهم به اوج خود رسید. 

واسکوداگاما (۱۴۶۰– ۱۵۲۴ میلادی) به یک خاندان اشرافی پرتغالی تعلق داشت. در ۳۲ سالگی به خدمت دربار پرتغال درآمد و در رأس ناوگان دریایی این کشور برای مبارزه با دزدان دریایی فرانسوی قرار گرفت. مانوئل پادشاه پرتغال، دو سال پس از آغاز سلطنتش گاما را برای مأموریتی مهم برگزید؛ ایجاد رابطه مستقیم دریایی با شرق. به نوشته «دکتر ریان» استاد دانشگاه لیورپول، گاما به ماجراجویان دریایی بی‌دانش، چون کلمب شباهت نداشت؛ یک شخصیت سیاسی و نظامی بود و مأمور اجرای «سیاستی برنامه‌ریزی شده» بود. انتخاب فردی، چون گاما برای این مأموریت نشانگر اهداف درازمدتی است که کانون‌های سیاسی و مالی پرتغال را دنبال می‌کردند؛ این یک «سفر اکتشافی» ساده نبود.

در ۸ ژوئیه سال ۱۴۹۷، گاما در رأس ناوگان مرکب از چهار کشتی، بندر لیسبون را به مقصد هند ترک کرد. در ماه نوامبر «دماغه امیدنیک» را در جنوب آفریقا درنوردید و وارد آب‌های قاره آسیا شد. در ۲۲ مه سال ۱۴۹۸ میلادی، به بندر «کالیکوت» در سواحل هند رسید و سرانجام در اوایل سپتامبر سال ۱۴۹۹ میلادی پیروزمندانه به لیسبون بازگشت و به تعبیر «لرد کرزن» برای پرتغال قرنی سرشار از شهرت و ثروت فراهم ساخت.
مورخین می‌نویسند گاما پس از دور زدن قاره آفریقا، در دو بندر ممباسا و مالیندی در شرق آفریقا، پهلو گرفت. او در مالیندی یک دریانورد بومی استخدام کرد تا راهنمای او به‌سوی هند باشد. می‌گویند، این دریانورد یک ایرانی شیعی به‌نام «شهاب‌الدین احمد بن ماجد» از اهالی بندر لنگه و ساکن جلفار (رأس الخیمه) بود.