الماس هلندی!

«صبح صادق» این یادداشت را صرفاً به منظور اطلاع مخاطبان منتشر کرد*/

«کلمبیا» به منزله یکی از قطب‌های قدرتمند کشاورزی در جهان، با وجود جایگاه برجسته‌اش در صادرات محصولاتی نظیر گل، قهوه، موز و روغن پالم، همچنان در تله‌ای از چالش‌های ساختاری گرفتار شده است. فقر گسترده، جنگل‌زدایی و ناترازی در دسترسی به منابع آب، موانعی جدی در مسیر توسعه اقتصادی این کشور ایجاد کرده‌اند. در این راستا، فعالیت‌های شبکه کشاورزی هلند در بوگوتا از چارچوب‌های سنتی دیپلماتیک فراتر رفته و مدلی نوین از همکاری را با عنوان «الماس هلندی» ارائه کرده است. این مدل راهبردی، همگرایی دقیق میان دولت، بخش خصوصی، نهاد‌های دانش‌بنیان و جامعه مدنی را هدف قرار داده تا راهکار‌هایی جامع برای مسائل پیچیده‌ای همچون مدیریت منابع آب، لجستیک کشاورزی، حقوق اراضی و حفظ تنوع زیستی ارائه دهد. در واقع، این همکاری‌ها نشان می‌دهد برای حل بحران‌های کشاورزی در اقلیم‌های حساس و متنوع، نمی‌توان تنها به تسهیل واردات و صادرات بسنده کرد، بلکه نیاز به یک دیپلماسی فعال در حوزه‌های دانش فنی و فناوری‌های نوین است. یکی از محوری‌ترین چالش‌های کلمبیا، آسیب‌پذیری شدید در برابر تغییرات اقلیمی و پدیده‌هایی نظیر «ال‌نینو» است که دوره‌های خشکسالی طولانی را تحمیل کرده و دسترسی به منابع آب را محدود کرده است. در پاسخ به این بحران، سه دستور کار اصلی شامل «کشاورزی چرخشی»، «تأمین غذای شهرها» و «مدیریت تنوع زیستی و اراضی» تدوین شده است. به طور خاص در حوزه آب، پروژه‌هایی با مشارکت شرکت‌های فناور و دانشگاهی هلندی طراحی شده که بر معرفی تکنیک‌های آبیاری کارآمد و توسعه سیستم‌های پشتیبان تصمیم‌گیری تمرکز دارند. نمونه بارز این تلاش‌ها، پروژه ذخیره‌سازی و بازیابی آبخوان‌ها در مزارع موز منطقه «ماگدالنا» است؛ جایی که مدیریت ناکارآمد آب به نفوذ آب‌های شور و نابودی اکوسیستم‌های مانگرو منجر شده و معیشت جوامع محلی وابسته به صیادی را با خطر جدی مواجه کرده است. نکته کلیدی در این همکاری‌ها، انتقال صرف تکنولوژی نیست، بلکه تطبیق دانش مدیریت آب با بافت بومی است؛ چراکه کپی‌برداری محض از نسخه‌های اروپایی در اتمسفر آمریکای لاتین پاسخگو نخواهد بود.
علاوه بر بحران آب، مسئله مالکیت زمین نیز پیوندی ناگسستنی با ثبات سیاسی دارد. همکاری با سازمان کاداستر برای رسمی‌سازی حقوق اراضی کشاورزان خرد و جوامع بومی، بخشی حیاتی از پیاده‌سازی توافق صلح سال ۲۰۱۶ میان دولت کلمبیا و نیرو‌های چریکی فارک است. همچنین ابتکاراتی نظیر «میزبانان صلح» با هدف آموزش گاسترونومی به جوانان آسیب‌پذیر، سعی در ایجاد فرصت‌های اقتصادی قانونی دارد. با این حال، نابرابری عمیق اقتصادی و فقر ۴۰ درصدی جمعیت، مانعی بزرگ برای جذب سرمایه‌گذاری و خرید تکنولوژی‌های گران‌قیمت به شمار می‌آید. در چشم‌انداز پیش‌رو، قوانین سخت‌گیرانه و قریب‌الوقوع اتحادیه اروپا برای «زنجیره‌های ارزش عاری از جنگل‌زدایی» چالشی بزرگ برای تولیدکنندگان منطقه خواهد بود که نیازمند ایجاد سیستم‌های ردیابی دقیق است. اگرچه نگاه جهانی اغلب معطوف به بازار‌های آسیا و آفریقاست، فرصت‌های انتقال دانش در آمریکای لاتین و ظرفیت‌های نهفته در حوزه‌هایی، مانند کشاورزی شورزیست، نیازمند توجهی راهبردی است تا توسعه پایدار در این منطقه محقق شود.
* وبگاه وزارت کشاورزی هلند