زهرا چیذری
«بررسی ابعاد شبکه‌های اجتماعی» عنوان همایشی است که روز گذشته با حضور جمعی از اساتید و صاحبنظران حوزه ارتباطات فناوری اطلاعات در سالن اجلاس سران برگزار شد تا ابعاد اجتماعی، فرهنگی و حتی کارکردهای سیاسی شبکه‌های اجتماعی را که امروز به عنوان بخش مهمی از فضای مجازی و در واقع زندگی حقیقی ما در آمده‌اند، مورد بررسی قرار دهند.
به گزارش «جوان»، شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی، ابزار قدرتمند برای نفوذ در تفکرات و سبک زندگی جوامع مختلف هستند. اثرگذاری شبکه‌های اجتماعی آنچنان است که پژوهش‌های صورت گرفته در رابطه با انقلاب‌های نرم نشان داده، سرنخ این تحرکات اجتماعی که اغلب از خارج از کشور هدایت می‌شوند به شبکه‌های اجتماعی فعال همچون فیس‌بوک یا توئیتر می‌رسد.
در همایش روز گذشته نیز جمعی از صاحبنظران این حوزه از جمله سردار اسماعیل احمدی‌مقدم فرمانده نیروی انتظامی، یونس شکرخواه سردبیر روزنامه همشهری آنلاین، سعید رضا عاملی رئیس دانشکده مطالعات جهان، علی‌اکبر جلالی کارشناس فناوری اطلاعات و ارتباطات، مسعود اسدپور، دبیر علمی همایش و سید قاضی مغربی رئیس همایش حضور داشتند.
بررسی محتوای پیام‌های مرتبط با انتخابات ریاست جمهوری 1388 در توئیتر، بررسی ارتباط شبکه‌های اجتماعی و سرمایه اجتماعی در فضای مجازی، درآمدی بر مبانی نظری و شناسایی افراد قابل اعتماد در شبکه‌های اجتماعی با اتکا به شورا و اعتماد شخصی و بررسی اهداف آشکار و پنهان شبکه‌های اجتماعی از جمله موارد مطرح در این همایش بود.
گذر از فضای مجازی به فضای سایبری
معاون پژوهش جهاد دانشگاهی به عنوان دبیر علمی همایش و یکی از سخنرانان این همایش بود. وی با بیان اینکه هم‌اکنون در حال گذر از فضای مجازی به فضای سایبری هستیم، افزود: انقلاب‌های نرم از طریق شبکه‌های اجتماعی آغاز و هدایت می‌شود. بنا به تأکید مسعود اسدپور شبکه‌های اجتماعی مجازی و حقیقی با هم تأثیر متقابل دارند و شبکه‌های مجازی امکان تحلیل اطلاعات با ابزارهای کامپیوتری را فراهم کرده‌اند. این در حالی است که تحلیل اطلاعات در شبکه‌های واقعی به دلیل کمبود اطلاعات کمی مشکل است.
حضور یک میلیارد و 100 میلیون کاربر در فیس‌بوک
این روزها به برکت حضور فعال برخی از مسئولان هم که شده می‌توان ادعا کرد همه مردم دیگر شبکه‌های اجتماعی همچون فیس‌بوک و توئیتر را می‌شناسند یا حتی ممکن است خود شما هم در این شبکه‌ها عضو باشید. اما شاید برایتان جالب باشد بدانید چند نفر دیگر غیر از شما در این شبکه‌ها حضور دارند. دبیر علمی همایش بررسی ابعاد شبکه‌های اجتماعی درباره جدید‌ترین آمار از میزان اعضای فیس‌بوک گفت: تعداد کاربران فیس‌بوک در ابتدای سال 92 به یک میلیارد و 100 میلیون نفر رسید و این فضا در حال تبدیل شدن به یک کشور بزرگ دنیا است.
بنا به تأکید اسد پور، حتی انتشار اطلاعات در شبکه‌های اجتماعی در حال گسترش است، به طوری که شبکه یوتیوب تبدیل شده به سومین سایت دنیا که در هر دقیقه بیش از 24 ساعت فیلم آپلود می‌کند. وی با بیان اینکه حدود یک چهارم فعالیت‌های اینترنتی دنیا در شبکه‌های اجتماعی معروف صورت می‌گیرد، افزود: در امریکا از هر هشت ازدواج یک ازدواج در شبکه‌های اجتماعی و از هر پنج طلاق یک طلاق به دلیل فضای فیس‌بوک صورت می‌گیرد.
بنا به تأکید رئیس دانشکده مطالعات جهانی تاکنون ما با دو وب سر و کار داشتیم، هم‌اکنون اما در حال گذر به نسل سوم وب هستیم، به طوری که پیش‌بینی می‌شود تا چند سال آینده وب معنایی ایجاد شود.
اسد پور درباره این مفهوم اینگونه توضیح داد:در حقیقت ما در حال گذر از فضای مجازی به فضای سایبری هستیم، به طوری که تا چند سال آینده مشخص نمی‌شود که چه کسانی آن طرف خط با ما در حال صحبتند؛ یک انسان واقعی یا یک روبات نرم‌افزاری!
انفعال شورای عالی فضای مجازی در سیاستگذاری
رئیس دانشکده مطالعات جهانی نیز سخنران دیگر این همایش بود. وی با انتقاد از عملکرد شورای عالی فضای مجازی گفت: این شورا هیچ گونه سیاستگذاری انجام نداده است در حالی که باید شبکه‌های اجتماعی در جهان اسلام گسترده‌تر شود.
بنا به تأکید حجت‌الاسلام سعیدرضا عاملی با وجودی که در ساختار ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور بالاترین قدرت را به شورای عالی فضای مجازی داده‌اند اما متأسفانه انتظارها برآورده نشد به طوری که هیچ گونه سیاستگذاری در زمینه زیرساخت‌ها، برنامه‌ها و محتوا صورت نگرفت آن هم در شرایطی که 5/2 میلیارد نفر در جهان از اینترنت استفاده می‌کنند و ۹۵ درصد موتورهای جست‌وجو گر امریکایی هستند که در این میان 65 درصد متعلق به گوگل است.
حجت‌الاسلام عاملی با اشاره به اینکه دولت هلند در سال 2003، حدود 50 درصد منابع ملی و مالی خود را به فناوری اطلاعات اختصاص داد، افزود: در این فضا با یک ابرقدرت مواجه هستیم. ما در جهان قدرت عظیم زندگی می‌کنیم و کسی برنده است که برنامه‌ریزی کرده باشد.
وی فیس‌بوک را فرهنگ زندگی دبیرستان‌های امریکا دانست و افزود: هم اکنون این فضا تبدیل به یک سازه اجتماعی شده است.
حجت‌الاسلام عاملی با بیان اینکه کاربران اینترنت هم اکنون برابر 5/2 میلیارد نفر هستند، افزود: 2میلیارد و 200 میلیون نفر را کاربران ایمیل تشکیل می‌دهند و 114 میلیارد تبادل ایمیل صورت می‌گیرد.
وی با بیان اینکه هم اکنون 650 میلیارد وب‌سایت وجود دارد، تصریح کرد: تولید کردن وب سایت، قدرت ایجاد نمی‌کند چراکه قدرت مربوط به ابرقدرت‌های مجازی است.
رئیس دانشکده مطالعات جهانی با اعلام اینکه هم اکنون جهان در مسیر طی کرد از وب یک تا وب 5 است، افزود: وب 3 و وب 4 به ترتیب مربوط به وب معنایی و هوشمند هستند.
حجت‌الاسلام عاملی با بیان اینکه، هوشمندسازی فقط مربوط به فضای مجازی نمی‌شود، گفت: هم اکنون دایره شبکه‌های اجتماعی محلی در حال پیشرفت است و در آینده نیز قدرتمندتر می‌شوند.
ماری که در پشت یک باکس فیس‌بوک خوابیده !
شاید خیلی از کسانی که در شبکه‌های مجازی عضو می‌شوند، تصورحضور در یک فضای تفریحی و سرگرمی را داشته باشند.
حجت‌الاسلام عاملی اما با تأکید بر اینکه شبکه‌های اجتماعی فقط حوزه سرگرمی‌ها را به خود اختصاص نمی‌دهد، بیان داشت: متأسفانه تعبیر ما این است که شبکه اجتماعی به جایگاهی برای انتشار عکس‌های خانوادگی و مطالب خصوصی تبدیل می‌شود در حالی که شبکه اجتماعی جایگاه تبادل کار حرفه‌ای است.
رئیس دانشکده مطالعات جهانی با بیان اینکه شبکه‌های اجتماعی در ابعاد و گونه‌های مختلف وجود دارد، ابراز داشت: فیس‌بوک یک شبکه اجتماعی گسترده است.
وی با تأکید بر لزوم ایجاد شبکه‌های اجتماعی به صورت ساده گفت: هم اکنون در گوگل یک صفحه باز می‌کنیم که یک باکس جست‌وجو دارد اما پشت آن خدمات دیگری عرضه می‌شود.
وی یادآور شد: گوگل به 188 زبان ایجاد شده است و همچنین به 133 زبان اطلاعات را ویرایش می‌کند. رئیس دانشکده مطالعات جهانی با بیان اینکه شبکه‌های مجازی ابزار فرهنگی جهانی و چندبعدی هستند، گفت: هم اکنون روز به روز معنای فیلترشکن بی‌مفهوم می‌شود.
دولتمردان باید در رعایت قانون پیشگام باشند
فرمانده نیروی انتظامی هم در حاشیه این همایش در واکنش به عضویت اعضای هیئت دولت در شبکه‌های اجتماعی گفت: دولتمردان هم باید قانون را رعایت کنند و در اجرای قانون نسبت به مردم پیشگام باشند. به باور وی باید از فرصت‌های موجود در شبکه‌های اجتماعی استفاده کنیم و مضرات آن را تحت کنترل خود در آوریم. احمدی‌مقدم در مورد احتمال رفع فیلتر از فیس‌بوک و توئیتر گفت: شورای عالی فضای مجازی مسئول رسیدگی به این امر است اما ما با عنوان نیروی انتظامی نگاه سیاه و سفید به ماجرا نداریم و نه کاملاً موافق هستیم و نه کاملاً مخالف.