پايگاه بصيرت؛ گروه سياسي/ ده سال پيش زماني که زاکربرگ يهودي، «فيس بوک» را پايه گذاري کرد، فکرش را هم نمي‌کرد که با گذشت اندک زماني ميليونها نفر از سراسر جهان به عضويت در اين شبکه اجتماعي درآيند و امروز کاربران آن از مرز يک ميليارد نفر بگذرد. فيس بوک در ايران هم از سال ها پيش مورد توجه قرار گرفت، اما فعاليت آن با فراز و نشيب‌هاي زيادي همراه بود. تا قبل از حوادث سال 88، اين شبکه اجتماعي در دسترس ايرانيان در داخل کشور بود ولي بعد از اينکه اين شبکه به همراه شبکه هايي مثل «توئيتر»، «يوتيوب» و... در خدمت فتنه گران قرار گرفت و به اغتشاش و آشوب دامن زد، فيلتر شد. مدتي بعد دوباره آزاد شد و در حال حاضر هم دسترسي ايرانيان به اين شبکه با فيلتر شکن مقدور است. عليرغم اين وضعيت، فيس بوک کاربران قابل توجهي را در ايران پيدا کرده و براي خودش محبوبيت خوبي هم در بين جوانان دست و پا کرده است. بطوري که امروزه اقشار مختلف اعم از دانشجويان، استادان، کارمندان، روزنامه نگاران و... در آن عضو هستند. البته به دليل فيلتر بودن فيس بوک در ايران، آمار دقيقي از تعداد کاربران فيس بوک در کشورمان وجود ندارد. فيس بوک بخاطر تعاملي و چند رسانه اي بودن قدرت تاثيرگذاري بالايي هم برخوردار است. کساني که عضو اين شبکه مي شوند، مي توانند با همه کساني که داراي حساب کاربري در فيس بوک هستند، ارتباط برقرار کرده و به اين وسيله اقدام به مبادله اطلاعات مختلف در قالب متن، عکس و فيلم کنند. همين امر باعث شد برخي از علماي ديني استفاده از آن را غير شرعي قلمداد کنند و برخي مسئولان هم آن را غيرمجاز بدانند. ترويج بي بندوباري، مطالب و تصاوير منافي عفت و خلاف اعتقادات و ارزش هاي ديني از جمله دلايل اين مخالفت ها بود. شکي نيست که در کنار محتواي غيراخلاقي و مفسده انگيز در شبکه هاي اجتماعي، بخاطر حضور افراد از طيف ها و سطوح مختلف اجتماعي، محتواي مفيد و قابل استفاده هم کم نيست. اما مرزبندي بين اين دو وضعيت کار مشکلي است. بويژه درباره نسل جوان که بخش اعظم کاربران اين شبکه ها را شامل مي شوند. همانطور که گفته شد، فيس بوک يکي از پرطرفدارترين شبکه هاي اجتماعي امروز دنياست که آمار قابل توجهي از هموطنانمان نيز عضو اين شبکه هستند تا جايي که بعضي ها مدعي شده اند؛ بيشترين تعداد عضويت در فيس بوك از آن ايرانيان است! گذشته از اين مساله که بايد در جاي خود مورد واکاوي دقيق قرار گيرد، عضويت برخي مسئولان دولتي در اين شبکه اجتماعي موضوعي است که پس از روي کار آمدن دولت يازدهم خود را نشان داد و برخي پيام هاي وزرا در صفحه فيس بوکشان در داخل و خارج از کشور خبرساز شد. اين اتفاق در حالي افتاد که شبکه فيس بوک در داخل کشورمان فيلتر بود. دور زدن فيلترينگ آنهم توسط مسئولان رده بالاي دولتي، مردم را با ابهام روبرو کرد که اگر فيلتر شدن فيس بوک در چارچوب قانون انجام شده، چرا برخي وزرا اين حريم را مي شکنند و از راه غيرقانوني وارد اين شبکه مي شوند؟! به هر حال در يک نگاه کلي، دو ديدگاه در خصوص حضور مسئولان در شبکه هاي اجتماعي نظير فيس بوک وجود دارد؛ عده اي اين حضور را فرصتي براي مردم و مسئولان مي دانند که بتوانند با يکديگر تعامل داشته باشند. مردم بدون واسطه و به دور از سير بورکراتيک اداري حرف ها و مشکلاتشان را بيان کنند و مسئولان هم با شناخت بهتري از فضاي جامعه به وظايف خود عمل کنند. برخي هم بر اين باورند که فضاي حاکم بر شبکه هاي اجتماعي در شان مسئولان مملکتي نيست و ورود در اين عرصه در راستاي نقشه هاي دشمنان انقلاب اسلامي است. اما از اين نکته نبايد غافل شد که يکي از وظايف شبکه هايي اجتماعي از جمله فيس ‌بوک، رصد اطلاعات آشکار از مردم در سرتاسر جهان است. چرا که بيشتر سازمانهاي اطلاعاتي با جمع آوري اطلاعات آشکار و تجزيه و تحليل آنها به اطلاعات مورد نظرشان دست مي يابند. «جوليان آسانژ» پايه گذار «ويکي ليکس» فيس بوک را تنفر آميزترين ابزار جاسوسي مي داند که تاکنون ايجاد شده‌است و مي گويد: «هر کس که نام و مشخصات دوستان خود را به فيس بوک اضافه مي‌کند بايد بداند که به شکل رايگان در خدمت دستگاه‌هاي اطلاعاتي آمريکاست و اين گنجينه اطلاعاتي را براي آنها تکميل مي‌کند.» اگر به شيوه ورود به اين شبکه و عضويت در آن دقت کنيم متوجه مي شويم چنين سخناني، چندان دور از واقعيت نيست. در اين ميان آنچه مهم است اينکه شناخت کافي از يک شبکه اجتماعي براي کساني که از آن استفاده مي کنند، ضروري است تا آگاهانه وارد دنياي مجازي شوند و بدانند در چه محيطي حضور پيدا کرده و چه اطلاعاتي رد و بدل مي کنند. اين موضوع در خصوص مسئولان از حساسيت بيشتري برخوردار مي شود. چرا که گفتگوها و مطالب به ظاهر عادي که بين کاربران و يک مقام دولتي رد و بدل مي شود، طبعا از بار اطلاعاتي بيشتري برخوردار بوده و مي تواند منبع تحليل و بررسي هاي بيگانگان قرار گيرد. در پايان به نظر مي رسد براي محروم نماندن از ظرفيت شبکه هاي اجتماعي در برقراري ارتباط و تعامل در فضاي مجازي و تعامل مردم و مسئولان مي توان از شبکه هاي ايجاد شده در داخل کشور بهره جست که ضريب امنيتي آنها نسبت به شبکه هايي چون فيس بوک بسيار بالاست. نمونه آن هم که اخيرا روي داد؛ عضويت وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات در يکي از شبکه هاي اجتماعي داخلي بود که مورد استقبال خوب کاربران هم قرار گرفت.