سعید حجاریان معتقد است: «در حال حاضر؛ پایگاه اجتماعی دولت نسبت به زمان انتخابات گسترده‌تر شده است.» او می‌افزاید: «در زمان انتخابات حدود 13میلیون نفر در انتخابات مشارکت نکردند که اکثریت آنها متعلق به جامعه شهری بودند، به گونه‌ای که شهرهای کوچک‌تر در انتخابات حضور گسترده‌تری داشتند اما مشارکت در شهرهایی مثل تهران، اصفهان و شیراز کمتر بود. این افراد شاید به این دلیل در انتخابات شرکت نکردند که احساس می‌کردند رای آنها بی‌اثر است اما در حال حاضر آنها هم از انتخاب روحانی خوشحال هستند و به پایگاه اجتماعی دولت پیوسته‌اند.»
این تحلیلگر مسایل سیاسی در ادامه گفت: «ممکن است در ادامه کار دولت یازدهم، شاهد این باشیم که برخی اقشار به حمایت خود از دولت پایان دهند یا بالعکس. در واقع حفظ پایگاه اجتماعی دولت، به عملکرد آن مربوط است و باید منتظر بود و دید که دولت چگونه پیش می‌رود. اکنون مردم به خاطر وجود مشکلات، دلخوری دارند اما به آینده امیدوار هستند.»
او همچنین با اشاره به اینکه «اکنون دولت با مشکلات عدیده‌ای s است»، ادامه داد: «مشکلاتی از قبیل وابستگی به نفت، ساختاری شده است. این مشکل هم در قبل از انقلاب و هم بعد از انقلاب وجود داشته است اما مردم باید توجه کنند که آیا دولت یازدهم آلترناتیوی دارد؟ ممکن است عده‌ای بگویند که این دولت هم باید کنار برود، ولی سوال اینجاست آیا باید کسی مثل احمدی‌نژاد دوباره سر کار بیاید؟ به نظر من در حال حاضر بدیلی برای دولت روحانی وجود ندارد. باید شخصیت‌هایی که در بین مردم اعتبار دارند، مثل هاشمی‌رفسنجانی، سیدمحمد خاتمی، ناطق نوری و همچنین روزنامه‌نگاران و روشنفکران برای مردم توضیح دهند که در حال حاضر بدیل دیگری وجود ندارد.»
حجاریان با تاکید بر اینکه «ریل‌گذاری و سمت‌گیری دولت یازدهم صحیح است، اما مشکلات - به دلیل گستردگی - به آهستگی حل می‌شوند»، افزود: «ایرادی ندارد که گاهی آهسته حرکت شود، مهم این است که مسیر درست است. در دولت قبل، هم جهت‌گیری اشتباه بود و هم احمدی‌نژاد و دولت او در این مسیر غلط، تند حرکت می‌کردند. بنابراین تورم 40درصد و نرخ رشد منفی 5/6 درصد به وجود آمد و کشور مفلوک و مفلس شد. در حال حاضر مشکلات وجود دارد اما سمت‌گیری دولت صحیح است. برخی اقدامات دولت گذشته را باید در طول 20 سال آینده جبران کرد. مردم هم باید این را بدانند و به سمت‌گیری دولت توجه کنند و انتظار نداشته باشند که در چهارسال یا هشت‌سال، همه مشکلات حل شود زیرا مشکلات نهادینه شده است.»
احمدی‌نژاد پایگاه اجتماعی نداشت
او در ادامه، به پایگاه اجتماعی دولت‌های قبل اشاره کرد و با بیان اینکه «احمدی‌نژاد پایگاه اجتماعی نداشت»، گفت: «اگر احمدی‌نژاد پایگاه اجتماعی داشت، به این زودی فراموش نمی‌شد. ما شاهدیم که خاتمی دارای پایگاه اجتماعی است؛ بنابراین پس از پایان دوران ریاست‌جمهوری‌اش همچنان در صحنه حضور دارد و اکنون هم اگر اجازه داشته باشد، می‌تواند وارد صحنه سیاسی کشور شود.»
این تحلیلگر مسایل سیاسی ادامه داد: «جامعه مدنی در زمان ریاست‌جمهوری خاتمی در حال شکل‌گیری بود. انجمن‌های مختلف، احزاب، مطبوعات و تولیدکنندگان خصوصی در حال شکل‌گیری بودند. به نظر من سرمایه‌گذار و تولیدکننده خصوصی نیز بخشی از جامعه مدنی است اما در دولت احمدی‌نژاد جامعه مدنی به صورت سازماندهی‌شده از بین رفت. در نتیجه هم احزاب و روزنامه‌ها تعطیل شدند و هم دانشجویان و اساتید اخراج شدند و هم بنگاه‌های اقتصادی تعطیل شد. البته اکنون جامعه مدنی در حال جوانه زدن است.»
حجاریان با بیان اینکه «جامعه مدنی به صورت واقعی باید به وجود بیاید»، گفت: «مشارکت سیاسی در حد رای دادن یا تجمع در فرودگاه برای استقبال از مسوولان کشور، کافی نیست. جامعه مدنی باید سازماندهی شود و دولت باید شرایط سازماندهی جامعه مدنی را فراهم کند و موانع را از میان بردارد.» او ادامه داد: «دولت در حال حاضر در حوزه اقتصادی و سیاست خارجی بیشتر اقدام کرده و در حوزه تقویت جامعه مدنی کمتر فعال بوده است. البته شاید اظهارنظرهای کمتر دولت و رییس‌جمهور در این حوزه‌ها به این دلیل بوده که دولت نمی‌خواهد فضا کُند یا ملتهب شود. البته خود آقای روحانی در زمینه اقتصاد و سیاست خارجی تخصص بیشتری دارد.»
تقویت جامعه مدنی زمان‌بر است
حجاریان با بیان اینکه «حوزه اقتصاد در ایران، حوزه‌ای زودبازده است»، افزود: «در مقابل این حوزه، تقویت جامعه مدنی زمان‌بر است. بنابراین دولت بیشتر بر حوزه اقتصاد متمرکز شده است. البته دولت نمی‌خواهد شرایط کشور را به هم بزند و حساسیت ایجاد کند. تقویت بخش خصوصی موجب تقویت جامعه مدنی می‌شود. اکنون طیف بورژوازی ما هیچ حزبی در اختیار ندارد. بورژوازی بهتر است همانند سایر طبقات جامعه به سمت تشکیل احزاب پیش برود.»
او درباره گزارش صدروزه رییس‌جمهور گفت: «پس از ارایه این گزارش عده‌ای روحانی را متهم کردند که او «سیاه‌نمایی» کرده است. «سیاه‌نمایی» یک گزاره است که یا ناظر بر «نشر اصادیق» است، یا ناظر بر «نشر اکاذیب». شاید منظور آنها این بوده که روحانی «نشر اکاذیب» کرده و اگر اینگونه باشد، رییس‌جمهور باید دادگاهی شود. اما سیاه‌نمایی به معنای بیان کردن سیاهی‌ها و تباهی‌هاست، یعنی کسی جرمی مرتکب می‌شود و کسی که این جرم را گزارش می‌دهد در واقع سیاه‌نمایی کرده است. از این منظر، به نظر من آقای روحانی سیاه‌نمایی کرده است زیرا او تباهی‌ها و سیاهی‌ها را گزارش کرد. سیاه‌نمایی بد نیست؛ هرچند برای عده‌ای خوش نباشد، چرا که گاه حقیقت تلخ است.»
حجاریان در تشریح این مساله، به تابلوی «گرنیکا» از آثار «پابلو پیکاسو» نقاش مشهور اسپانیایی اشاره کرد و افزود: «سعید لیلاز حکایتی تعریف می‌کرد مبنی بر اینکه «گرنیکا» شهری در اسپانیا بود که هیتلر آن را بمباران کرد و ژنرال فرانکو توانست آن را اشغال کند. پیکاسو آن زمان، در پاریس نمایشگاهی برپا کرده و تابلوی «گرنیکا» را در آنجا به نمایش گذاشته بود. یک افسر آلمانی به نمایشگاه آمد و از پیکاسو پرسید «این تابلو کار شماست؟» و پیکاسو در جواب گفت «خیر، کار شماست!». حالا هم وضعیت اینچنین است؛ شخص دیگری سیاه‌کاری و سیاه‌بازی کرده و وقتی بخشی از آن سیاهی‌ها بیان می‌شود، می‌گویند سیاه‌نمایی است.»
منتقدان دولت نمی‌خواهند مردم از واقعیت‌های کشور خبردار شوند
حجاریان با بیان اینکه «منتقدان دولت نمی‌خواهند مردم از واقعیت‌های کشور خبردار شوند»، گفت: «این به آن علت است که آنها مردم را نامحرم می‌دانند ولی به هر حال مردم با «جیب» خود واقعیت جامعه را درک می‌کنند او در ادامه، به موضوع «مدیریت مطالبات از دولت» اشاره و تاکید کرد: «بیان مطالبات، به مردم تعلق دارد نه مجلس شورای اسلامی یا اصلاح‌طلبان. دولت باید ببیند که مردم در حال حاضر و در آینده چه می‌خواهند. دولت باید پیگیر مطالبات مردم باشد و به بحث‌های خلاف مطالبات مردم توجه نکند. دولت چنین کاری می‌کند و اگر اینچنین باشد، این نوع دولت را می‌توان دولت ملی نامید.»
حجاریان با اشاره به طرح برخی موضوعات در مجلس برخلاف روند حرکت دولت، گفت: «نمایندگان بر خلاف خواسته مردم حرف بزنند و عمل کنند و بعد آن وقت ببینند آیا مردم درحوزه‌های انتخابیه‌شان آنها را به شهرشان راه می‌دهند؟ اگر این کار را بکنند مردم آنها را حتی به شهرهایشان راه نمی‌دهند. معتقدم حتی اگر قرار باشد قانون اساسی عوض شود، باید شرایطی فراهم شود تا مانند بسیاری از کشورها، دولت بتواند مجلس را منحل کرده و انتخابات زودهنگام برگزار کند تا مردم مجددا رای دهند و سیستمی هماهنگ پدید آورند. البته چنین چیزی در این کشور عملا امکان‌پذیر نیست؛ چرا که آقای جنتی خود را هم بالای سر دولت و انتخابات آن می‌داند و هم بالای سر مجلس.»
این تحلیلگر مسایل سیاسی همچنین به تاثیر شفافیت دولت در پیگیری مطالبات مردم اشاره کرد و با بیان اینکه«دولت با افشاگری می‌تواند پیگیر مطالبات مردم باشد»، گفت: «به طور مثال در قضیه سازمان تامین اجتماعی باید مشخص شود که چه نمایندگانی پول گرفته‌اند؛ البته این شفاف‌سازی باید با تدبیر انجام شود.»
رفع حصر آیت‌الله منتظری کار روحانی بود
او همچنین به برخی انتقادها از گزارش و همچنین عملکرد رییس‌جمهور مبنی بر اینکه چرا آقای روحانی درباره مساله رفع حصر یا آزادی فعالان سیاسی زندانی گزارش نداده است، اشاره کرد و گفت: «آقای روحانی رییس شورایعالی امنیت ملی است و می‌تواند موثر باشد؛ ضمن اینکه ایشان در این زمینه تجربه دارند و امتحان پس داده‌اند، به‌طوری‌که رفع حصر آیت‌الله منتظری نیز کار آقای روحانی بود. بنابراین امیدوارم با مدیریت ایشان، حصر موسوی و کروبی و نیز حبس‌ها به پایان برسد. البته شنیده‌ام در این زمینه دولت تلاش‌هایی را هم انجام می‌دهد.»
مجلس دهم باید شبیه مجلس پنجم شود
حجاریان با ارایه تحلیل خود درباره انتخابات آینده مجلس شورای اسلامی نیز گفت: «تا زمان انتخابات آتی مجلس زمان زیادی باقی است اما معتقدم باید مجلس دهم شبیه مجلس پنجم شود یعنی اقلیت قوی و تاثیرگذار از اصلاح‌طلبان وارد مجلس شوند و با توجه به شرایط موجود، چنین چیزی قابل‌قبول و راضی‌کننده خواهد بود. در مجلس پنجم، کارگزاران فراکسیونی قوی بودند. حضور آقای ناطق نوری در مجلس بعدی بسیار موثر خواهد بود و من از حضور چنین نیروهایی در مجلس بعدی استقبال می‌کنم اما خود آقای ناطق گفته است که در انتخابات شرکت نمی‌کند.»
این تحلیلگر مسایل سیاسی در ادامه گفت: «هم‌اکنون در شورای شهر هم نیروهای اصلاح‌طلب خوبی حضور دارند که حاکمیت بر روی آنها حساسیت ندارد. آنها اصلاح‌طلبان جوانی بودند که مورد حمایت شخصیت‌های محبوب اصلاح‌طلب هم قرار گرفتند. در انتخابات مجلس هم می‌توان روی نیروهای جوان اصلاح‌طلب سرمایه‌گذاری کرد و با حمایت رهبران جریان اصلاح‌طلب آنها را به مجلس بعدی فرستاد.»
بین اصلاح‌طلبان و اعتدالگرایان تفکیکی قایل نشویم
او همچنین درباره برخی تحلیل‌ها مبنی بر تفکیک اصلاح‌طلبی و اعتدالگرایی گفت: «در حال حاضر اصلاح‌طلبان در کابینه دولت یازدهم حضور دارند و پایگاه اجتماعی دولت هم اصلاح‌طلبان هستند؛ بنابراین لازم نیست بین اصلاح‌طلبان و اعتدالگرایان تفکیکی قایل شویم.»
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در ادامه این گفت‌وگو، به موضوع «کینه» و رفتارهای اجتماعی ناشی از آن نظیر آنچه پس از قرعه‌کشی جام جهانی فوتبال از سوی کاربران ایرانی در صفحه فیس‌بوک منتسب به لیونل مسی - بازیکن تیم‌ملی فوتبال آرژانتین - رخ داد، اشاره کرد و گفت: «این مصادیق نشان می‌دهد بخشی از جامعه ما مریض است و باید مداوا شود. فحاشی و هتاکی و نزاع در جامعه گسترده شده، در حالی‌که در گذشته این مقوله کمتر بوده است. به نظر من بیکاری یکی از دلایل وجود این رفتارهای بیمارگونه است.»
در دادگاه سال 88 گفتم که نفرت، مشکل جامعه ماست
او ادامه داد: «عرب‌ها ضرب‌المثلی دارند مبنی بر اینکه «الایدی المتعطله تخلق السنه لاذغه»، یعنی «دست‌های بیکار، زبان‌های گزنده را خلق می‌کند». باید برای مداوای اینگونه رفتارها، نهادی ایجاد کرد و موعظه‌گری اثری ندارد. آسیب‌های اجتماعی، بخشی از جامعه‌شناسی سیاسی است که به دنبال مقابله با این پدیده‌هاست اما اکنون با این رشته علمی برخورد می‌شود و کار پژوهشی در این زمینه صورت نمی‌گیرد. من در آن دادگاه سال 88 هم گفتم که نفرت، مشکل جامعه ماست. اگر کینه و نفرت وجود داشته باشد، ایران هم مثل برخی کشورها نظیر سوریه و لیبی دچار جنگ‌های داخلی می‌شود.»
«ماندلا» سینه‌ای بی‌کینه داشت
حجاریان با اشاره به درگذشت «نلسون ماندلا»، رهبر آزادیخواهان آفریقای‌جنوبی گفت: ««ماندلا» سینه‌ای بی‌کینه داشت و به همین دلیل توانست بر مردم آفریقا اثرگذار باشد. امروز مشاهده می‌کنیم که برخی مداحان کشور که روی جوانان هم تاثیرگذارند، فحاشی می‌کنند. حاکمیت نباید اجازه بروز چنین رفتارها و اظهارنظرهایی را به چنین افرادی بدهد.» این فعال سیاسی بر لزوم تدوین قانونی علیه نفرت در جامعه اشاره کرد و افزود: «در حال حاضر قانونی درباره نفرت در مورد قومیت‌ها و تفرقه‌افکنی میان آنها وجود دارد ولی چنین قانونی به‌طور عمومی برای کل جامعه وجود ندارد و این یک نقص است. باید چنین قانونی را برای کل جامعه وضع کرد و اجازه نداد کسانی در جامعه بذر کینه، نفرت و نفاق بکارند.»
او همچنین گفت: «باید جامعه را به سمت اخلاقی شدن پیش ببریم؛ آموزش‌وپرورش و آموزش عالی باید گروه‌های مرجع مناسبی برای تربیت فرزندان باشند ولی در حال حاضر عملا تنها خانواده‌ها نقش گروه مرجع را ایفا می‌کنند که آنها هم درگیر مشکلات زیادی نظیر مشکلات اقتصادی هستند.» این تحلیلگر مسایل سیاسی در ادامه با بیان اینکه «در زمان ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد، جامعه قطبی شده بود اما اکنون جامعه متعادل است»، گفت: «در سخنرانی رییس‌جمهور در دانشگاه شهید بهشتی دیدیم که نماینده‌های هر دو طیف سیاسی در داخل سالن حضور داشتند و شعارهای خود را نیز سر دادند و بعد از مراسم هم بدون درگیری هریک به دنبال کار خود رفتند، در حالی‌که قبلا این اتفاق نمی‌افتاد و حتما درگیری بین طرفین پیش می‌آمد.»
او افزود: «در گذشته، یک طیف کاملا موافق برقراری رابطه با آمریکا و دیگری مخالف این رابطه بود اما اکنون، دیدگاه‌ها به یکدیگر نزدیک شده و دو طرف به دنبال ایجاد رابطه‌ای معقول با آمریکا هستند. در واقع هشت سال گذشته مردم را پخته کرد و بعید می‌دانم برخی اتفاقات باز هم تکرار شود و دیگر درگیری و ترور در جامعه به وجود بیاید، مگر اینکه اوضاع اقتصادی کشور مشوش شود.»
نان عده‌ای در دعوا، تفرقه و کینه‌ورزی است
حجاریان در پایان گفت‌وگوی خود گفت: «در مورد کینه‌ورزی، بحث هزینه و فایده مطرح می‌شود. به طور مثال در سوریه کینه‌توزی برای القاعده فایده زیادی دارد اما برای مردم سوریه هزینه دارد. در واقع نان عده‌ای در دعوا، تفرقه و کینه‌ورزی است و این همان است که می‌گویند «تغاری بشکند، ماستی بریزد، جهان گردد به کام کاسه‌لیسان». باید هزینه کینه‌توزی در جامعه را افزایش داد و تبعات اجتماعی و حقوقی برای کینه‌ورزی ایجاد کرد تا شاهد تفرقه‌افکنی و کینه‌ورزی در جامعه نباشیم.»