پايگاه بصيرت؛ گروه سياسي/ حضرت آيت‌الله خامنه‌اي رهبر انقلاب اسلامي صبح يکشنبه در ديدار دست‌اندرکاران حج امسال، حج را يک فرصت بزرگ براي بهره‌مندي امت اسلامي از الطاف معنوي سرزمين وحي و استحکام ارتباط خود با خدا و همچنين بحث و تبادل نظر با يکديگر براي برطرف کردن مشکلات دنياي اسلام برشمردند و تأکيد کردند: امروز يکي از مهمترين مسائل جهان اسلام، تلاش گسترده‌ي قدرت‌هاي بزرگ و عوامل آنها براي ايجاد اختلاف ميان امت اسلامي است که بايد با بهره‌گيري از فرصت کم‌نظير حج، در جهت ايجاد اتحاد و تفاهم و برطرف کردن عوامل اختلاف و سوءظن‌ها اقدام کرد. متن محور بندي شده بيانات رهبر معظم انقلاب اسلامي بدين شرح است: *** بسم‌اللَّه‌الرّحمن‌الرّحيم‌ تبريک عرض ميکنيم به همه‌ي شما برادران و خواهران عزيز که اينجا تشريف داريد و به همه‌ي ملّت عزيز ايران و به همه‌ي مؤمنين و مسلمين عالم ولادت با سعادت حضرت علي‌بن‌موسي‌الرّضا ثامن‌الحجج (سلام‌اللَّه‌عليه) را. زندگي سياسي و مبارزاتي حضرت رضا(ع) اگرچه در زندگي مبارک ائمّه (عليهم‌السّلام) در طول ۲۵۰ سال دوران امامت، نقاط برجسته و ممتاز زياد است که هرکدام از اينها درخور آن است که مورد تحليل و توجّه و تفسير و بازيابي قرار بگيرد، ولي دوران امام هشتم (سلام‌اللَّه‌عليه) يکي از برترين دورانها در اين زمينه است. شروع امامت امام هشتم (سلام‌اللَّه‌عليه) در دوران سلطه‌ي قاهرانه‌ي هارون‌الرّشيد بود، بعد از شهادت مظلومانه‌ي موسي‌بن‌جعفر در زندان، و فشار عجيبي بر هر کسي که اندکي از خواسته‌هاي دستگاه حکومت سرپيچي ميکرد برقرار بود. در يک چنين موقعيتي امام هشتم (سلام‌اللَّه‌عليه) به امامت رسيدند. در روايت دارد که کسي از اصحاب گفت که اين جوان، اين فرزند موسي‌بن‌جعفر اين مسئوليت را به‌عهده گرفته است درحالي‌که «وَ سَيفُ هارونَ يقَطِّرُ الدَّم»؛ (۱) خون از شمشير هارون ميچکد، در يک‌چنين وضعيتي. اين بزرگوار توانستند در همان شرايط دشوار، خطّ روشن سيره‌ي نبوي و معارف قرآني و اسلامي را بين جامعه‌ي مسلمين توسعه بدهند و دلها را به مکتب اهل‌بيت و به خاندان پيغمبر نزديک کنند. تا نوبت مي‌رسد به مأمون و ماجراي اصرار و فشار فراوان براي کشاندن آن بزرگوار از مدينه به مروْ، به خراسان - آن‌روز مروْ پايتخت حکومت عبّاسي بود؛ يعني مرکز حکومت را از بغداد منتقل کرده بودند به مروْ، که البتّه بعداً دوباره برگشت به بغداد - که مرکز سياست عبّاسي بود. تفصيل خواسته‌هاي مأمون و دستگاه خلافت از اينکه انگيزه‌ي او از اين دعوت و از اين فشار و اين اصرار و کشاندن امام هشتم چه بود، طولاني است؛ او يک محاسبه‌اي کرده بود که اين محاسبه صرفاً سياسي بود و براي تحکيم پايه‌هاي قدرت و به ضعف کشاندن حرکتِ معرفتِ اهل‌بيت (عليهم‌السّلام) و کاري که اين بزرگوارها ميکردند، سياست او اين بود. در مقابل اين حرکت سياسي و زيرکانه‌ي مأمون، امام هشتم (سلام اللَّه عليه) يک برنامه‌ي مدبّرانه‌ي الهي را طرّاحي کردند و عمل کردند و پيش بردند که نه فقط خواسته‌هاي دستگاه خلافت برآورده نشد، بلکه درست بعکس، موجب رواج و گسترش فکر معارفي قرآني و منتسب به اهل‌بيت در اقطار دنياي اسلام شد. يک حرکت عظيم، با توکّل به خداي متعال، با تدبير الهي، با آن نگاه نافذ وَلَوي، (۲) امام هشتم (سلام اللَّه عليه) توانستند اين نقشه‌ي خصمانه‌ي دستگاه سياسي قاهر و هتّاک و ظالم را درست بعکس و در جهت منافع حقّ و حقيقت برگردانند. اين يک فصل برجسته‌اي از تاريخ ائمّه (عليهم السّلام) است. برکات وجودي مضجع علي‌بن موسي‌الرّضا (سلام‌اللَّه‌عليه) در ايران زمين حضور اين مرقد مطهّر در اين بخش از ميهن بزرگ اسلامي هم برکات زيادي داشته است. بحمداللَّه ارتباطاتي بين مسلمانان در اقصي‌نقاط عالم - کساني که دلشان به محبّت اهل‌بيت ميتپد، از همه‌ي فرقه‌ها و نحله‌هاي اسلامي - به برکت اين مزار مطهّر، اين مضجع شريف، اين حرم اهل‌بيت در خراسان تحقّق پيدا کرده است. اميدواريم ان‌شاءاللَّه برکات حضور اين مرقد مطهّر که توجّه دلهاي ما به معنويات اين خاندان پاک و مطهّر است، روزبه‌روز افزايش پيدا کند. اينجا مضجع علي‌بن موسي‌الرّضا (سلام‌اللَّه‌عليه) مطاف ملائکه‌ي آسمانها است؛ محلّ حضور توجّهات الهي است. دلهاي پاک، دلهاي عاشق، دل‌سپردگان به اين خاندان مطهّر، در آنجا با دل مشتاق خودشان با خداي متعال حرف ميزنند؛ مرکز ذکر است؛ مرکز توجّه است؛ مرکز توحيد است؛ به برکت مضجع امام هشتم (عليه آلاف التّحية و الثّناء). اميدواريم برکات توجّهات اين بزرگوار شامل حال همه‌ي ما، همه‌ي مردم ايران، همه‌ي مسلمانان عالم، و موجب ارتباط مستحکم‌تر مسلمين با يکديگر بعد از اين هم مثل گذشته باشد. فرصت‌هاي بزرگ مراسم حج براي مسلمانان و جهان اسلام مسئله‌ي حج مسئله‌ي مهمّي است؛ غير از آنچه در باب معنويات حج و آثار سازنده‌ي حج وجود دارد، خود اين سفر معنوي يک فرصتي است مثل بقيه‌ي فرصتهاي بزرگ. يک ملّت، هوشياري خود را بايد اين‌جور اثبات کند که از فرصتها به نحو کامل استفاده کند و بهره‌مند شود. حج يک فرصت است. نظام اسلامي، جامعه‌ي اسلامي، مردم مسلمان بايد اين فرصت را مغتنم بشمرند، که براي اصلاح امور ديني و معنوي آنها، براي روشن کردن دل غافلِ همه‌ي ما، و توجّه دادنِ بيشتر جامعه‌ي‌اسلامي به الطاف الهي از يک‌سو، و براي اصلاح بسياري از امور مهمّه‌ي امّت اسلامي از سوي ديگر، اين فرصت ميتواند مورد استفاده قرار بگيرد. از معنويت حج بايد استفاده کرد؛ جايگاه انس با خداي متعال، ذکر خداي متعال، احساس حضور در محضر الهي بيش از هميشه در مناسک حج فراهم است. در حرمين شريفين، در مني، در عرفات، در مشعر، در همين لبيک‌گفتن‌ها، در احرام بستن، اينکه انسان احساس ميکند که دارد به دعوت الهي لبيک ميگويد و پاسخ ميدهد، خود يک فرصت عظيمي است براي دلهاي آگاه و هوشيار که رابطه‌ي خودشان را با خداي متعال مستحکم‌تر کنند. دلهاي خودمان را با خدا آشناتر کنيم؛ اين يک فرصت بسيار مهمّي است. وظايف سنگين مسئولين در برآورده ساختن نيازهاي مادي و معنوي زوار البتّه مسئولان امر، روحانيون محترمي که در کاروانها حضور دارند، رؤساي کاروانها، خدمتگزاران سازمان حج و خدمتگزاران در بعثه‌ي رهبري، وظايف سنگين‌تري دارند؛ شما خدّام ميهمانان خدا هستيد، وظايف شما وظايف سنگيني است؛ اين وظايف، محدود به اوقات انجام مناسک حج هم نميشود. در آن اوقاتي که مناسک حج هم خاتمه پيدا کرده است يا در فاصله‌ي مناسک عمره و مناسک حج که زوّار محترم و حجّاج محترم يک فراغتي دارند، ارشادهاي شما، توجّهات شما، رعايت شما نسبت به آحاد حجّاج، امر لازمي است. در اين فاصله‌ي زماني - بين رفتن و برگشتن حاجي به مکّه‌ي مکرّمه و انجام مناسک حج - مسئولان محترم بايد احساس وظيفه بکنند نسبت به برآوردن نيازهاي مادّي و مهم‌تر از آن، برآوردن نيازهاي معنوي: توجّه دادن، متذکّر کردن، دميدن روح خشوع، روح تضرّع، اعراض(۳) از سرگرمي‌هاي متعارف - که در اوقات معمول زندگي، ما دچار سرگرمي‌هايي هستيم که ما را غافل ميکند در ايام حج، بايد اين سرگرمي‌ها را از خودمان دور کنيم؛ متمحّض(۴) بشويم در توجّه و تذکّر - اين‌جور ميشود که حج‌گزار، بعد از سفر حج حقيقتاً يک تغيير حقيقي در خود احساس ميکند. خيلي‌ها راه غلط گذشته‌شان را بکلّي عوض ميکنند، و به راه صحيح، راه راست، راه عبادت، راه اطاعت از حق برميگردند؛ به برکت سفر حج. وظيفه مبلغان در مراسم حج در رفع مشکلات دنياي اسلام در زمينه‌ي مسائل عمومي دنياي اسلام و امّت اسلامي هم وظايف سنگيني وجود دارد؛ امروز جهان اسلام دوران خطيري را ميگذراند. نميشود گفت دوراني است سخت‌تر از دورانهاي گذشته، اين‌جور نيست؛ در دورانهاي گذشته، دنياي اسلام، ملّتهاي اسلامي، جريانات دشواري را به خود ديدند، امتحانهاي سختي را بر خود هموار کردند، مشکلات فراواني داشتند. امروز دنياي اسلام در وضع خطيري است، لکن آينده‌ي روشني هم در لابه‌لاي سختي‌ها به چشم مي‌آيد؛ اين آينده را بايد ديد، خطرات را بايد سنجيد. تا آنجايي که ممکن است و در اختيار شما است، مبلّغ، فعّال، زبان‌دان، حج‌گزار معمولي، تا آنجايي که ميتوانند در رفع مشکلات دنياي اسلام مؤثّر باشند؛ با گفتن، با تشکيل جلسات، با تبادل نظرات، تبادل اطّلاعات. تلاش قدرت‌هاي بزرگ براي ايجاد اختلاف و تفرقه در جهان اسلام امروز يکي از مهم‌ترين شگردهاي دشمنان امّت اسلامي، ايجاد اختلاف است؛ اختلاف ايجاد ميکنند. اگر قبول کند کسي که حرکت اسلامي و بيداري اسلامي، منافع قدرتهاي بزرگ را تهديد ميکند، قهراً ميتواند بفهمد که قدرتهاي بزرگ همه‌ي تلاش خودشان را متمرکز ميکنند براي اينکه ميان مسلمانها اختلاف ايجاد کنند، آنها را به هم سرگرم کنند، آنها را به هم مشغول کنند، فرصت فکر کردن به آنها ندهند. اين کاري است که الان دارند با شدّت و حدّت انجام ميدهند؛ عوامل اختلاف بين فرقه‌هاي اسلامي را - بين سنّي و شيعه را به‌طور خاص - هرچه ميتوانند در اطراف دنياي اسلام تحريک ميکنند؛ دلها را به هم پُر از کينه کنند و پُر از سوءظن کنند، اين کاري است که دستهاي استعمار دارد انجام ميدهد؛ متأسّفانه کساني هم از درون خود ما، از ميان خود ما مسلمانان - چه سنّي‌مان، چه شيعه‌مان - به آنها کمک ميکنند؛ غافل! غفلت دارند از اينکه آنچه انجام ميدهند در زمينه‌ي ايجاد کينه و ايجاد دشمني و تظاهر به مخالفت و خصومت، اين در خدمت منافع قدرتهاي بزرگ است؛ نميفهمند. حج فرصتي براي همگرايي مسلمانان و ابطال ترفند اختلاف برانگيزي دشمنان هرچه ميتوانيد در حج کاري کنيد که اين عدم تفاهم، اين کينه‌ورزي مصنوعي که دشمنان اسلام و امّت اسلامي دارند تزريق ميکنند در ميان امّت اسلامي، اين را کم کنيد؛ اين را تخفيف بدهيد. امروز مصلحت بزرگ دنياي اسلام در اين است که برادران مسلمان، دلشان با يکديگر صاف باشد؛ مشترکات دارند؛ اين‌همه مشترکات بين مسلمانها هست؛ دشمن ميخواهد همين مشترکات را نفي کند. امروز در مناطقي از دنياي اسلام، عليه شيعه تبليغاتي ميشود که متوجّه به اين است که همين مشترکات را بردارد؛ تبليغ ميکنند که شيعه نسبت به قرآن، نظري دارد غير از نظر مسلمانان؛ نسبت به پيغمبر، نظري دارد غير از نظر مسلمانان؛ تبليغ دارند ميکنند، براي اين کار دارند پول خرج ميکنند؛ تهمت ميبندند به برادران مسلمان خودشان؛ به نفع دستگاه‌هاي استکباري، به نفع آمريکا، به نفع صهيونيسم، به نفع دشمنان امّت اسلامي. هرچه ميتوانيد کاري کنيد که اين عدم تفاهمها، اين سوءظن‌ها، اين دروغ‌پردازي‌ها باطل بشود. اجتماع مسلمانان در حج، يک فرصت بزرگ است؛ اين فرصت را نبايد از دست داد؛ از اين فرصت بهترين استفاده‌اي که ميشود کرد، همدل کردن مسلمانان با يکديگر است؛ در اجتماعات، همه‌باهم شرکت کنند؛ در مراسم معنوي، عبادي، نماز، همه‌باهم شرکت کنند؛ همه‌باهم به خداي متعال سجده کنند؛ در مقابل خانه‌ي خدا، خدا را عبادت بکنند. حربه‌ي دشمن را از دست دشمن بگيريد. راه اندازي جريان انحرافي تکفيري براي غفلت از خطر رژيم صهيونيستي امروز شما مي‌بينيد «تکفير»، يک عاملي براي دشمنان اسلام و دشمنان امّت اسلامي است؛ نه فقط شيعه، [بلکه] اهل سنّت را هم تکفير ميکنند؛ اهل سنّت را هم، مسجدشان را، نمازشان را منفجر ميکنند به نفع رژيم صهيونيستي، براي اينکه مردم را و مسلمانها را به هم مشغول کنند تا غافل بشوند از مسئله‌ي مهمّ فلسطين و از حضور دشمن در دل دنياي اسلام غفلت کنند؛ هدف، اينها است. يک‌عدّه‌اي هم از روي ساده‌لوحي، بعضي هم البتّه از روي غرض، با آنها همراهي ميکنند، اين را بايد متوجّه بود. ضرورت توجه ويژه به مساله فلسطين در مراسم حج به عنوان مساله اول جهان اسلام يکي از مسائلي که در حج بايد مورد توجّه قرار بگيرد، مسئله‌ي فلسطين است. مسئله‌ي فلسطين، مسئله‌ي اوّل دنياي اسلام است. خوشبختانه در قضيه‌ي فلسطين، مسلمانان دست برتر را بتدريج پيدا کردند. شما نگاه کنيد به اين قضاياي جنگ پنجاه روزه‌ي غزّه، ببينيد چطور يک جمع محدود تهيدست فلسطيني - که نه سلاحهاي پيشرفته دارند، نه امکانات فراوان دارند، نه راه ارتباط و اتّصالي به اين‌طرف و آن‌طرف دارند؛ محصور - توانستند بر رژيم صهيونيستي که نماد قدرت غرب در منطقه است غلبه پيدا کنند، خواست خودشان را بر آنها تحميل کنند، تلاش آنها را در حمله‌ي به غزّه ناکام بگذارند؛ اين نشان‌دهنده‌ي اين است که ما در درون خودمان قوي هستيم، ما توانايي‌هاي زيادي داريم، ما ميتوانيم هرگونه دشمني را به چالش بکشيم، ما ميتوانيم از خودمان دفاع کنيم؛ قدرت خودمان را دستِ‌کم نگيريم. قدرت اسلام، قدرت قرآن، قدرت ايمان، قدرت امّت اسلامي، قدرت بزرگي است؛ اين قدرت را دستِ‌کم نبايد گرفت؛ اين قدرت ميتواند رفع ظلم بکند. ما قصد سيطره‌ي بر دنيا نداريم؛ ما قصد ردّ ظلم نظامهاي مستکبر - که به ملّتهاي مسلمان زور ميگويند - و قصد رفع اين ظلم را داريم؛ و ميتوانيم اين کار را بکنيم. يکايک افرادي که در ماجراي حج و در اين فرصت بزرگ دخالت دارند، ميتوانند نقش ايفا بکنند. هرکدام از شما ميتوانيد نقش ايفا کنيد، ميتوانيد تأثير بگذاريد؛ روحاني به‌نحوي، پزشک به‌نحوي، مسئولِ مديريت کاروان به‌نحوي، حاجي متعارف معمولي به‌نحوي، ميتوانند نقش ايفا کنند و بايد اين را يک فرصت بدانند و از اين فرصت استفاده کنند. تلاش براي پيشرفت و توسعه بيشتر در مديريت مراسم حج بحمداللَّه اوضاع حج و برگزاري حج، با گذشته تفاوت زيادي پيدا کرده است، کارهاي خوبي انجام گرفته است، چه از لحاظ خدمات رفاهي و مادّي، چه از لحاظ خدمات معنوي و فکري و تبليغي، لکن به اين حد نبايد قانع شد، بايد پيشرفت کرد؛ خلأها زياد است، کارهاي فراواني وجود دارد که ميشود انجام داد؛ فرصتهاي بسياري در اختيار است که از اين فرصتها بايد استفاده کرد؛ همه‌ي برادران از نقاط مختلف، با مذاهب مختلف - که همبستگي مسلمانان شيعه و سنّي در ايران، ميتواند يک الگويي باشد براي دنياي اسلام - امروز بحمداللَّه برادران شيعه و سنّي در داخل کشور، در کنار هم، با همکاري هم، کارهاي بزرگي را انجام ميدهند که يکي از کارها همين مسئله‌ي حجّ است و کارهاي بسيار مهمّي با همکاري‌هاي عمومي، با همکاري همه‌ي ملّت ايران دارد انجام ميگيرد؛ اين ميتواند الگويي باشد براي دنياي اسلام. اميدواريم خداوند متعال تفضّلات خود و توفيقات خود و کمکهاي خود را به امّت اسلامي و طالبان صلاح در امّت اسلامي، روزبه‌روز افزايش بدهد؛ و ان‌شاءاللَّه حجّ شما را حجّ مقبولي قرار بدهد؛ و ان‌شاءاللَّه با دست پر از اين سفر برگرديد. والسّلام عليکم و رحمةاللَّه و برکاته ۱) کافي، ج ۸، ص ۲۵۷ ۲) دارنده‌ي مقام ولايت‌ ۳) روگرداندن‌ ۴) متمرکز