سایت بصیرت، گروه فرهنگی/ مقدمه مدتی است که دیوار ساختمانهای شهر منظره‌هایی را به معرض دید گذاشته‌اند که بعضاً بسیار زیبا و جذاب هستند. طرح‌هایی که توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. آبشارهای زیبا، گلها و درختان متنوع، تصویری از یک روستا با تمام جذابیتش و حتی بعضاً نمایی از اتومبیل‌ها، منازل و ساختمان‌های قدیمی و روستایی. همچنین تمثال از شهدا هم بر روی دیوارهای معابر شهرمان نقش بسته است. اما سوال اینجاست، آیا ماموریت سازمان زیباسازی شهرداری تهران همین است؟! اکثر طرحهایی که در بالا نام برده شده‌اند، طرحهایی هستند که برای هر بیننده‌ای اعم از افراد انقلابی و مومن، افراد مخالف، و افراد بی‌طرف جذاب است. تصاویر خانه‌های روستایی و قدیمی برای هر کس با هر تفکری جذابیت و زیبایی خاصی دارد. اما در این میان جای یک ماموریت مهم اسلامی، انقلابی، فرهنگی در این طرح‌ها بسیار خالیست . شاید بتوان این دغدغه را این طور مطرح کرد که «جایگاه فرهنگ اسلامی – ایرانی در زیباسازی شهری» کجاست؟ در این مقاله در پی بررسی ویژگی‌ها و امتیازات یک شهر اسلامی در طراز انقلاب از دیدگاه رهبر معظم انقلاب هستیم که با تحلیل نگارنده نسبت به سیاستهای فعلی و وضعیت موجود آمیخته شده است. 1-جایگاه فرهنگ «اسلامی – ایرانی» در زیباسازی شهری یکی از مقولات و علائم زندگی کردن، زیبایی‌بینی، زیبایی‌خواهی، زیبایی‌گرایی و زیبایی‌زیستی است که سه ساحت شناخت، گرایش و رفتار را در بر می‌گیرد. رهبر معظم انقلاب، ضمن اینکه با دیدگاه کسانی که زیبایی را امری تجملاتی می‌دانند مخالفت کرده بر آثار مفید آن تأکید کرده و می‌افزایند: «وقتی یک نمای شهری متوازن و زیباست و شهروند از آنجا عبور می‌کند، اعصابش آرامش و حالت مطبوع پیدا می‌کند و اگر معلم، کارمند اداری، کاسب یا عالم باشد، درکارکرد و معاشرت او اثر‌ می‌گذارد، بنابراین زیباسازی به معنای این نیست که می‌خواهیم یک کار تجملاتی انجام بدهیم که بعضی بگویند حالا این هدراست، نه، این یک کار اصلی است«. سپس با تشبیه سلامت روح انسان به سلامت جسم او به این نکته دقیق توجه می‌کنندکه: «زیباسازی مثل سالم سازی مزاج مردم است و به معنای سالم‌سازی اعصاب مردم است. چشم نواز بودن، روح نواز بودن، دلنشین بودن در ساختن شهر یک معیار است» 2-توجه به مختصات شهر اسلامی در کلام امام خامنه‌ای شهر موجودی زنده است و مثل یک ارگانیسم فعال، بافت تاریخی، محیط زیست، حمل و نقل، معماری و روابط انسانی و .... آن در یک تعامل و کنش و واکنش با یکدیگر در جریان هستند، آنگاه به این نتیجه قطعی می‌رسیم که زیبایی امری تفننی نیست. زیبایی باعث آرامش روحی و امنیت معنوی مردم یک شهر می‌شود. شهر اسلامی باید چشم نواز، روح نواز، دل نواز باشد و این امر راهبردی در بیانات رهبر فرزانه انقلاب آمده است : «زیباسازی در اینجا یک امر تجملاتی محض نیست، زیباسازی در روحیه ، اعصاب، فکر و نگاه مردم و در نتیجه در عمل آنها تأثیر می‌گذارد». همچنین معظم له در باب ویژگی‌های شهر اسلامی فرموده‎اند: «شوراهای شهری در فعالیتهای خود به مختصات «شهر اسلامی» توجه کرده و خدمات شهری را در جهت تأمین این مقصود به کار گیرند و بخصوص به معماری و شهرسازی متناسب با حیات طیبه‌ اسلامی به طور کامل توجه کنند. در شهر اسلامی، عدالت در تقسیم خدمات شهری، «تأمین آرامش روحی» و «امنیت معنوی»، «ظهور و اعتلای مظاهر اسلامی و انقلابی»، «عمران و آبادی و زیبایی»، «حفظ طبیعت و صفای طبیعی» ، همه با هم باید مورد توجه قرار گیرد». [1] 3-فرهنگ‌سازی و تبلیغات در مسائل مربوط به شهر با توجه به هجمه‌ها و شبیخون فرهنگی و تبلیغ شبکه‌های ماهواره‌ای و غیره در ترویج بی‌دینی، بی‌خدایی، بی‌حجابی و حتی توهین به مقدسات و ...، آیا وظیفه سازمان زیباسازی شهرداری تهران این است که فقط گل و بلبل و آبشار را به تصویر بکشد؟! آیا با توجه به عملیات ضدفرهنگی غرب علیه اسلام و جمهوری اسلامی، شهرداری تهران نباید برای مقابله با آن، رویکرد زیباسازی اسلامی را جایگزین «طرح های خنثی» نماید؟! «طرح های خنثی» همان طرحهایی هستند که برای هر کس با هر طرز تفکر و اعتقادی زیبایی دارد. رهبر انقلاب در همین خصوص بیاناتی داشته‌اند؛ «کار شهرداری فقط ساخت‌وساز نیست. مسائل فرهنگی و اجتماعی شهر، بسیار مهمّ است. سعی کنید روح دیانت و اخلاق اسلامی را در فضای شهر تهران ساری و جاری کنید؛ این کاری است ممکن و گره‌گشای بسیاری از مشکلات است. خیلی از مشکلات ما ناشی از دور شدن از فضایل اخلاقی است. هر چه از فضایل اخلاقی فاصله بگیریم، مشکلات و گره‌های زندگی پیچیده‌تر و بیشتر خواهد شد. باید خود را به اخلاق اسلامی و ملکات فاضله اسلامی نزدیک کنیم و این در محیطهای فرهنگی شهرداری کاملاً امکانپذیر است؛ در کیفیّت اداره بوستان های شهری که ظاهر فرهنگی هم ندارد - محیطی است برای این که مردم بیایند از آنها استفاده کنند - امکانپذیر است؛ در فرهنگسراها و در نوع کارهایی که شهرداری در تهران می‌کند - نصب تابلوها، تبلیغات، رفت و آمدها، ترافیک و همه چیزهای دیگر از این قبیل - امکانپذیر است. شما می‌توانید با همه این وسایل، اخلاق فاضله را در مردم گسترش دهید.» [2] انقلاب اسلامی به عنوان یک انقلاب فرهنگی می‌بایست راهبردهای اسلامی و دینی را بیشتر در دستور برنامه‌های خود قرار دهد، پس باید در راستای سیاستها و اهداف فرهنگی انقلاب اسلامی حرکت کرد. وقتی ذهن دختران و پسران نوجوان و جوان ما مورد آماج گلوله‌های ضد اسلامی است، باید تصاویر و نقاشی روی دیوارها و دیوارنویسی‌های شهر، مفاهیم ناب اسلامی را به تصویر بکشد. حال که بحران بدحجابی (و شاید بتوان گفت بحران بی‌حجابی) کوچه و خیابانهای ام القرای جهان اسلام را فرا گرفته، باید سیاست‌گذاری‌ها در حوزه زیباسازی طوری باشد که دقیقاً در مقابل آن گلوله‌های ضد دینی عمل کند. به عبارتی باید طوری زیباسازی کرد که نقاشی دیوارها ذهن مردم و خصوصا جوانان را درگیر مفاهیم دین، فرهنگ و انقلاب کند. باید آیات قرآن کریم و احادیث ائمه اطهار (علیهم السلام) با ذوقی مثال زدنی به تصویر کشیده شود و در قالب نقاشی بر روی دیوار های شهر مطلبی را به شهروند جامعه اسلامی منتقل کند. آیاتی که در آن خداوند متعال وعده بهشت را به مومنین و وعده عذاب را به انکارکنندگان داده است. زیباسازی باید طوری باشد که اگر خانم بدحجابی نگاهش به تصویر روی دیوار افتاد، به فکر فرو رود و رفتارش را اصلاح کند. امروزه چنین رویکردی در متروی تهران رخ داده است و به مناسبتهای مختلف تابلوها و پوسترهای زیبا و هنری با مضامین و محتوای خوب در معرض دید مسافران مترو قرار می‌گیرد. در واقع نكات مطرح شده در بيانات مقام عظمای ولایت را مي شود به طور خلاصه و به صورت زير ذكر كرد: حفظ هويت و اصالت شهرها و روستاها پايبندي به معماري اسلامي و ايراني رعايت زيبايي و استحکام بناها گسترش نمادهاي دين و اخلاق توسعه فضاي سبز توجه به محيط زيست سالم به هر حال آنچه مسلم است این است که، زیباسازی باید طوری باشد که حضور و رفت و آمد افراد معاند اسلام را در سطح شهر محدود کند، بطوریکه تحمل دیدن تصاویری با مفهوم عذاب برای کافران و منکرین خدا را نداشته باشند . آنچنانکه عرصه حضور و رفت و آمد در سطح شهر و پارکها بر جوانان مومن و حزب اللهی غیر قابل تحمل شده است و با دیدن پوششهای زننده و بعضا بی‌حجابی های سطح شهر در عذابند . در زمانه کنونی، شاید لازم است تا در حوزه فرهنگ نیز از علوم پدافندی استفاده شود. بنا بر آیه مبارکه «وَلَن يَجْعَلَ اللّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلاً» [3] خداوند راه تسلط کفار بر مومنین را قرار نداده است. مگر اینکه خود جامعه مومنین از روی بی‌مسئولیتی و بی‌تدبیری نسبت به آینده خود، راه را بر غیر مومن باز گذارند. مومنین باید غالب و مفلحون باشند و به اعتقاد این نگارنده نباید کار به جایی برسد که بخواهیم در مقام دفاع از فرهنگ و آیین خود برآییم بلکه باید به عنوان صادر کننده ایدئولوژی ناب اسلامی دست برتر را داشته باشیم. در تفسیر نور در رابطه با بخشی از آیه این چنین آمده است: «هر «طرح»، «عهد نامه»، «رفت و آمد» و «قراردادى» كه راه نفوذ كفّار بر مسلمانان را باز كند حرام است. پس مسلمانان بايد در تمام جهات سياسى، نظامى، اقتصادى و فرهنگى از استقلال كامل برخوردار باشند. «لن يجعل‏الله للكافرين...» [4] نتیجه گیری زمانی که هجمه فرهنگی دشمن مرزهای مختلف را پشت سر گذاشته و در تلاش برای نفوذ به عمق فکر و ذهن افراد است، تنها راه مقابله که می‌توان برای آن متصور شد، دفاع، تقابل نرم و در یک مفهوم «پدافند غیر عاملِ فرهنگی» است که می‌تواند در برابر این طوفان، جامعه و خصوصا نسل جوان ما را مقاوم و استوار نگه دارد. تصویرسازی‌های هدفمند و نصب بنرهای بزرگ با مضامین اعتقادی و سیاسی در سطح شهر از جنس چنین دفاع و تقابلی است. برای اجرای این برنامه، علاوه بر آنکه سازمان فرهنگی هنری شهرداری‌ها و همچین سازمانهای زیباسازی شهرداری‌ها می‌بایست وارد کار عملیاتی شود، لازم است تا از نیروی انسانی مجرب، متعهد و خوشفکر مانند بسیجیان، طلاب، تصویرگران انقلابی، تجهیزات و امکانات هم استفاده لازم را کرد. انتظار می‌رود که مسئولان محترم شهرداری تهران و دیگر کلانشهرها، رویکرد «اسلامی – ایرانی» را در زیباسازی شهری جهت دستیابی به شهری زیبا در طراز انقلاب اسلامی در دستور کار قرار دهند. منابع و مراجع: [1]- پیام به مناسبت آغاز به کار شوراهای اسلامی شهر و روستا – 8/02/78 [2]- بیانات در دیدار اعضای شورای شهر و شهردار تهران‌ - 17/09/82 [3]- سوره : النساء آیه : 141 [4]- کتاب تفسیر نور