پايگاه بصيرت؛ گروه سياسي/ حضرت آيت‌الله خامنه‌اي رهبر معظم انقلاب اسلامي صبح روز چهارشنبه در ديدار صدها تن از «نخبگان جوان دانشگاه‌ها و برگزيدگان المپيادها و جشنواره‌هاي جهاني و داخلي»، با تأکيد بر ضرورت ايجاد يک زنجيره‌ي کامل و شبکه‌ي عظيم توليد علم در دانشگاه‌ها و مراکز علمي تحقيقاتي افزودند: «ايران را بايد با اتکاي به منابع روي زمين يعني هوش و استعداد جوانان و نخبگان کشور اداره کرد نه با تکيه بر درآمد پرنوسان منابع زيرزميني و نفتي.» متن محور بندي شده بيانات رهبر معظم انقلاب اسلامي بدين شرح است: *** بسم‌الله‌الرّحمن‌الرّحيم شيريني حضور در جمع نخبگان براي کسي در سنين اين حقير و در مسئوليت اين بنده کمتر چيزي به شيريني ديدار جمعي مثل جمع شما است؛ جوانهايي که وارد عرصه‌ي زندگي علمي شده‌اند و آينده‌ي روشني را براي آينده‌ي اين کشور نويد ميدهند. امثال ما چشممان به شماها است که ان‌شاءالله خداي متعال به شما توفيق بدهد که بتوانيد اين کشورتان را، اين خانه‌ي پرافتخارتان را با نيروي فکر و عزم و اراده‌ي خودتان آن‌چنان بسازيد که شايسته‌ي اين ميهن و شايسته‌ي اين تاريخ است. بنابراين خيلي خوش آمديد؛ خيلي خوشحاليم از اينکه شما را امروز اينجا زيارت کرديم. از بيانات آقاي ستّاري هم حقيقتاً من لذّت بردم. خود ايشان هم نخبه است، پدر شهيد ايشان هم - شهيد منصور ستّاري - حقيقتاً يک نخبه بود؛ هم از لحاظ فکري، ذهني، علمي و عملياتي، هم از لحاظ انگيزه و ايمان و حضور در عرصه‌هاي دشوار. خداوند ان‌شاءالله شهيد ستّاري عزيزمان را با اوليائش محشور کند؛ به ايشان هم توفيق بدهد. مطالبي که گفتند، مطالب بسيار خوبي بود و کاملاً درست بود. و اميدواريم ان‌شاءالله بنياد نخبگان و اين معاونتي که با اصرار و پيگيري چندين ساله‌ي ما بحمدالله راه افتاد و شروع شد و به شکوفايي رسيده، بتوانند وظايفشان را بدرستي انجام بدهند. نخبه بودن؛ توفيقي الهي يک نکته عرض کنم که شايد حرف اصلي من هم همين باشد: يکي از چيزهايي که جا دارد که نخبگان کشور بر روي آن تعمّق کنند و فکر کنند، اصلِ مقوله‌ي نخبگي و مفهوم نخبگي است. يک نگاه عالمانه و حکيمانه به اصل نخبگي بکنيد. اين نخبگي يعني ترکيبي و مجموعه‌اي از استعداد شما، و همّت شما براي کار کردن و تلاش کردن، و حوصله‌اي که به‌خرج داديد و پيگيري‌اي که کرديد. همه‌ي اينها - هم آن استعداد، هم آن همّت، هم آن حوصله - داده‌هاي خداوند متعال است به شما؛ اين رزق الهي است: وَ اللهُ فَضَّلَ بَعضَکُم عَلي بَعضٍ فِي الرِّزق؛ (۲) اين رزقي است که خداي متعال به شما داده؛ هم آن استعداد و کشش و ظرفيت ذهني‌اي که شما داشته‌ايد، هم آن همّتي که به‌خرج داديد که درس بخوانيد، تحقيق کنيد، مطالعه کنيد، کار کنيد - خيلي‌ها استعداد دارند، همّت آن را ندارند - هم آن حوصله‌اي که خدا به شما داد که صرف وقت کنيد، بنشينيد، بخوانيد، فکر کنيد، مطالعه کنيد، بحث کنيد؛ اينها حوصله ميخواهد؛ اين حوصله هم نعمت الهي است، اين هم رزق الهي است. ضرورت انفاق استعدادها و علم و دانش خب، وقتي فهميديم که اين استعداد يا اين همّت از کجا آمده است، ميفهميم که کجا بايد خرج شود، در کجا بايد هزينه شود. خداي متعال معين فرموده است: هُدًي لِلمُتَّقين. اَلَّذينَ يؤمِنونَ بِالغَيبِ وَ يقيمونَ الصَّلوةَ وَ مِمّا رَزَقنهُم ينفِقون؛ (۳) بايد انفاق کنيد؛ اين رزق الهي است به شما، اين رزق را بايد انفاق کنيد. انفاق رزق فقط اين نيست که انسان پولي از جيبش در بياورد و به يک مستمندي بدهد. اين رزق بالاتري است، رزق باارزش‌تري است، انفاق آن هم باارزش‌تر است، بايد اين را انفاق کنيد. انفاق رزقِ دانش اين است که آن را در خدمت جامعه قرار بدهيد؛ در خدمت تاريختان، در خدمت آينده‌تان، در خدمت ملّتتان قرار بدهيد. اينها تکليف نخبگي را روشن ميکند. خرج کردن علم و دانش در راه خدا و خدمت به مردم انفاق اين رزق به اين است که آن را در راه خدا خرج کنيد؛ براي خير بندگان خدا مصرف کنيد. منّتي هم نبايد داشت - اين را هم به شما عرض بکنيم - درست است که شما اين رزقي را که خداي متعال به شما داده، صرف کساني ميکنيد که عامّه‌ي مردمند امّا خود شما هم از محصول کار و خدمت عامّه‌ي مردم به‌طور دائم برخورداريد ديگر؛ اين بده‌بستان است. همين ناني که شما ميخوريد، اين لباسي که شما ميپوشيد، اين وسيله‌اي که از آن استفاده ميکنيد و با آن رفت‌وآمد ميکنيد، اينها محصول دست کيست؟ محصول دست همين کساني است که اسم نخبه روي آنها نيست؛ آنها دارند به شما خدمت ميکنند به نوعي؛ شما هم بايد به آنها خدمت کنيد به نوعي؛ نخبه اين است. اگر چنانچه اين انفاق انجام گرفت، آن‌وقت هدايت الهي و کمک الهي هم دنبال آن است. انفاق علم و دانش، زمينه ساز هدايت الهي ببينيد، در همين آيه‌ي شريفه: هُدًي لِلمُتَّقين؛ اين کتاب، به متّقين هدايت اهدا ميکند. متّقين چه کساني هستند؟ همان الَّذينَ يؤمِنونَ بِالغَيبِ وَ يقيمونَ الصَّلوةَ وَ مِمّا رَزَقنهُم ينفِقون. وقتي شما اين انفاق را انجام داديد، جزو کساني هستيد که مشمول هدايت الهي خواهيد شد؛ اين هدايت، هم در زمينه‌ي افزايش نخبگي است، هم در زمينه‌ي توفيق در نوع هزينه کردن اين نخبگي است؛ هدايت ميکند خداي متعال. هدايت موجب مي.شود در هرجايي که خلأيي وجود دارد که شما ميتوانيد آن خلأ را پر کنيد، آنجا حضور پيدا خواهيد کرد؛ ميدان فرق نمي‌کند. شهيد چمران، نمونه اي از نخبگان کشور ببينيد، شهيد چمران يک نخبه‌ي علمي بود؛ چمران را همه به‌عنوان يک سرباز و سردار و جنگ‌آور مي‌شناسند امّا چمران يک نخبه‌ي علمي درجه‌ي يک بود - من، هم از خود او شنيدم و هم از ديگران شنيدم - در مراکزي که در آمريکا تحصيل ميکرد، جزو بالاترين درجات دانشجوياني بود که آنجا تحصيل ميکردند؛ يک نخبه‌ي علمي به تمام معنا بود امّا احساس کرد نياز است که بيايد در اين ميدان کار کند؛ از همان استعداد، از همان توانايي، از همان همّت استفاده کرد وارد اين ميدان شد و کارهاي کارستاني انجام داد؛ اين يک نخبه است. شهيد شهرياري، نمونه اي از نخبگان کشور مثلاً شهيد مجيد شهرياري هم يک نخبه است. از همان استعداد، از همان توانايي، از همان همّت استفاده کرد، وارد اين ميدان شد و کارهاي کارستاني انجام داد. اين يک نخبه است؛ مثلاً شهيد مجيد شهرياري هم يک نخبه است. در مورد کار شهرياري، ديگر بحث بحث جنگ نبود؛ يک جايي خالي بود، يک نقطه‌اي مورد نياز بود، اين نخبه رفت آنجا مشغول کار شد؛ و همين‌طور ديگر شهداي نخبه‌ي ما که حقيقتاً کار کردند. به‌هرحال وقتي دانستيم که اين، داده‌هاي الهي است، نِعَم الهي است، رزق الهي است، ميفهميم که رزق الهي را کجا بايد مصرف کنيم. اين يک مطلب که اصل عرض ما به شما بود. حرکت علمي کشور نبايد دچار وقفه بشود راجع به مسئله‌ي علم و تحقيق، ما خيلي حرف زده‌ايم؛ چند سال است؛ بحمدالله اين حرفها بي‌اثر هم نبوده. کشور در اين ده دوازده سال اخير يک حرکت علمي جان‌دار و جهت‌دار و حقيقي انجام داده؛ ما راه افتاده‌ايم به‌طورکامل بحمدالله؛ منتها خب بايد اين راه را ادامه بدهيم. من در همين حکم اخيري که براي شوراي عالي انقلاب فرهنگي منتشر شد، (۴) تأکيد کردم که حرکت علمي نبايد دچار وقفه بشود؛ چون هر وقفه‌اي با عقب‌گرد همراه است. ما در يک مسابقه‌ي جهاني هستيم، عقب‌ماندگي‌هاي زيادي هم داريم؛ بله، الان سرعت پيشرفت ما خوب است امّا عقب‌ماندگي اين‌قدر زياد است که اين سرعت پيشرفت هنوز اِفاقه نکرده است؛ هنوز نتوانسته ما را به آن جايگاه مورد نيازمان برساند. بايد ادامه بدهيم و تلاش بشود. اين حرکت علمي لازم است. اگر چنانچه اين حرکت علمي با همين حواشي و دنباله‌هايي که دارد ادامه پيدا بکند - که يکي از آنها تشکيل همين شرکتهاي دانش‌بنيان و روي آوردن به اقتصاد دانش‌بنيان [است] اينها از لوازم اين حرکت علمي است که بحمدالله بتدريج راه افتاده است - کشور نجات پيدا خواهد کرد. حاشيه نشيني نخبگان در کشور متکي به نخبگان حرف بسيار درستي را آقاي ستّاري عزيزمان اينجا الان گفت: در کشوري و اقتصادي که متّکي به منابع زيرزميني است و ثروت باد آورده در آن کشور حاکم است، نخبه، نه شناسايي ميشود، نه جذب ميشود، نه اصلاً احتياج به نخبه احساس ميشود. وقتي قرار شد که ما اين ثروت ذخيره‌ي تاريخي خودمان را از زيرِ زمين بکشيم بيرون، مدام خام‌فروشي کنيم، به حالت «بچّه‌پول‌داري ملّي» - اين‌جوري بگوييم؛ مثل بچّه‌پول‌دارها که قدر پول را نميدانند، هرجور دستشان بيايد خرج مي‌کنند - کشور را بخواهيم اداره کنيم، آنجا نه نخبه شناسايي ميشود، نه به نخبه احساس احتياج مي‌شود، نه نخبه ميتواند نقش ايفا کند. نتيجه هم همين ميشود که سرنوشت کشور مي‌افتد دست آن کساني که سياست‌گذاران کلانِ دنياي نفت و منابع زيرزميني‌اند. امروز اين‌جور است: سياست آنها اين است که يک روز قيمت نفت تنزّل پيدا کند؛ ناگهان شما مي‌بينيد ۲۰ دلار قيمت نفت تنزّل پيدا کرد؛ تا ديروز مثلاً ۱۰۵ دلار ميفروختند، حالا بايد ۸۵ دلار بفروشند؛ اينها سياستهاي جهاني است. کشوري که اقتصاد خودش را بسپرد دست سياست‌گذاران و طرّاحان و برنامه‌ريزانِ خارج از محدوده‌ي مصالح او، حال آينده‌ي آن کشور معلوم است. کشور بايد با نيروي دروني اداره بشود کشور بايد با نيروي دروني اداره بشود؛ به تعبير درست ايشان، با ذخاير روي زمين يعني استعدادهاي دروني ما، نيروي انساني ما، هوش جوانان ما، با اينها بايد اداره بشود؛ اگر اين شد، هيچ قدرتي در دنيا قادر نخواهد بود که سرنوشت اقتصادي کشور را يا هر آنچه به اقتصاد کشور ارتباط پيدا ميکند، در دست بگيرد و ملعبه‌ي(۵) خودش قرار بدهد. بنابراين بايد دنبال علم و تحقيق رفت. اين کار، کار لازمي است. توليد علم مترادف توليد مقاله علمي نيست البتّه توليد علم را که ما عرض کرديم، با توليد مقاله نبايد اشتباه کرد. آمارهايي که ميدهند، مقاله‌هايي که منتشر شده، مقاله‌هاي علمي و بعضاً باارزش و مرجع که در دنيا جنبه‌ي مرجع پيدا کرده، اين چيز خوبي است، چيز باارزشي است امّا اين همه‌ي قضيه نيست؛ اوّلاً بايستي مقاله‌ها به ثبت ابداع بينجامد، ثانياً بايد مقاله‌ها ناظر به نيازهاي دروني کشور باشد؛ اين را بايد هم دانشگاه‌ها، هم دستگاه‌هاي مراکز تحقيقاتي و علمي دنبال بکنند؛ روي اين بايد تکيه کرد. ضرورت شکل گيري زنجيره‌ي کامل علمي در مجموعه‌ي دانشگاه‌هاي کشور اين را هم عرض بکنيم که پيشرفت علمي، کار همه است؛ يعني مسئوليتي است برعهده‌ي همه‌ي دستگاه‌هاي کشور. خب، معاونت علمي و بنياد نخبگان، مسئوليتهاي مهمّي هستند و دارا هستند، کارهاي لازمي دارند لکن همه‌ي دانشگاه‌هاي کشور بلکه همه‌ي دستگاه‌هاي گوناگون کشور - آموزش‌وپرورش، وزارت علوم، دستگاه‌هاي گوناگوني که در کشور هستند - هرکدام ميتوانند نقش ايفا کنند. اين نقشه‌ي جامع علمي - که بحمدالله تدوين شد و منتشر شد - ميتواند تکليف دستگاه‌هاي مختلف را معين کند. ما بايستي در مجموعه‌ي دانشگاه‌هاي کشور يک زنجيره‌ي کامل علمي را شاهد باشيم؛ به معناي واقعي، يک شبکه‌ي عظيم تو��يد علم در همه‌ي ابعاد و در همه‌ي بخشهاي مورد نياز، و همه هم‌افزا و مکمّل يکديگر. هم مراکز تحقيقاتي ما، هم دانشگاه‌هاي ما، هم بقيه‌ي دستگاه‌هايي که به‌نحوي با مسائل علمي ارتباط پيدا مي‌کنند، با همديگر همکاري کنند، ان‌شاءالله آنچه مورد نظر هست، تحقّق پيدا خواهد کرد، که همين زنجيره‌ي کامل و شبکه‌ي علمي کاملي است که بايد تشکيل بشود. ضرورت تقويت رابطه جوانان نخبه با خدا همه‌ي شما جوانان عزيز را توصيه ميکنم به اينکه ارتباطتان را با خداي متعال تقويت کنيد؛ هرچه ميتوانيد. برنامه‌هايي هم که براي شما تنظيم ميکنند، بايد در تقويت همين جهت باشد. دلهاي شما جوانها، پاک است؛ هرچه اين دلهاي پاک و نوراني با خداي متعال آشناتر باشد - با خدا حرف بزنيد، از خدا بخواهيد، به خدا پناه ببريد�� با خداي متعال درد دل کنيد، هرچه اين حالت را بيشتر توانستيد در خودتان به‌وجود بياوريد - بدانيد توفيقات شما در آينده بيشتر خواهد بود. در همين آيه‌ي شريفه: اَلَّذينَ يؤمِنونَ بِالغَيبِ وَ يقيمونَ الصَّلوةَ وَ مِمّا رَزَقنهُم ينفِقون، (۶) قبل از اين انفاق، اقامه‌ي نماز است و نماز، مظهر ارتباط و اتّصال با خدا است. اميدواريم ان‌شاءالله خداي متعال همه‌ي شماها را موفّق بدارد و امام بزرگوار ما و شهداي عزيز ما را ان‌شاءالله از همه‌ي شماها راضي کند و دعاگوي شما باشند؛ کمااينکه بنده هم دائماً دعاگوي شما جوانها هستم. والسّلام و عليکم و رحمةالله و برکاته ۱) قبل از شروع بيانات معظّمٌ‌له، دکتر سورنا ستّاري (معاون علمي و فنّاوري رئيس جمهور و رئيس بنياد ملّي نخبگان) گزارشي ارائه کردند. ۲) سوره‌ي نحل، بخشي از آيه‌ي ۷۱؛ «و خدا بعضي از شما را در روزي بر بعضي ديگر برتري داده...» ۳) سوره‌ي بقره، بخشي از آيه‌ي ۲ و آيه‌ي ۳؛ «... مايه‌ي هدايت تقوا پيشگان است: آنان که به غيب ايمان مي‌آورند، و نماز را برپا ميدارند، و از آنچه به ايشان روزي داديم انفاق ميکنند» ۴) ر. ک: حکم انتصاب اعضاي شوراي عالي انقلاب فرهنگي (۱۳۹۳/۷/۲۶) ۵) بازيچه ۶) سوره‌ي بقره، آيه‌ي ۳؛ «آنان که به غيب ايمان مي‌آورند و نماز را برپا ميدارند و از آنچه به ايشان روزي داده‌ايم، انفاق مي‌کنند.»