به منظور بي‌اثر كردن تحريم‌هاي آمريكا عليه ايران، 21 خرداد ماه امسال فراكسيون «مقابله با تحريم» در مجلس شكل گرفت. يكي از اهداف اين فراكسيون، تشكيل باشگاه مقابله با تحريم، با همراهي 25 كشور تحريم شده از سوي آمريكا اعلام شده است؛ بنابراين به منظور اطلاع از روند اين هدف‌گذاري و شناخت جامع از دلايل و اهداف تشكيل فراكسيون تازه تأسيس مبارزه با تحريم، گفت‌وگويي با محمدعلي پورمختار رئيس اين فراكسيون انجام داده‌ايم كه متن آن را در ادامه به محضر شما تقديم مي‌كنيم.
***
* ايده تأسيس فراكسيون مبارزه با تحريم از چه زماني مطرح شد؟
از سال گذشته و پس از خروج آمريكا از برجام ايده تشكيل كميسيون ويژه‌اي براي مقابله با تحريم در مجلس مطرح شد؛ اما باوجود پيگيري‌هاي صورت گرفته، نهايتاً اين طرح در صحن علني مجلس رأي نياورد. بعد از آن موضوع تشكيل فراكسيون در دستور كار قرار گرفت و با حمايت بيش از 85 نفر از فراكسيون‌هاي گوناگون اين فراكسيون تشكيل شد.
در واقع مجلس مشاهده كرد افراد زيادي هستند كه از آمادگي و توان لازم براي بي‌اثر كردن و دور زدن تحريم‌ها برخوردارند؛ اما دولت به اين افراد بي‌توجهي مي‌كند. حتي برخي از اين افراد از توانمندي خود براي انتقال مبالغ چندين ميليارد دلاري سخن به ميان آوردند؛ اما از همكاري نكردن بانك مركزي گلايه داشتند.
* پس فراكسيون با اهداف و انگيزه‌هاي كاهش اثرات تحريمي بر مردم شكل گرفت...
بله، يكي از اهداف تشكيل فراكسيون، شناسايي افراد و برقراري ارتباط ميان آنها و دستگاه‌هاي اجرايي است؛ البته با ورود نمايندگان مجلس، دستگاه‌هاي اجرايي بهتر با افراد همكاري مي‌كنند تا در زمينه فروش نفت با دولت مشاركت كنند؛ اما وجود گره‌هايي در كار مانع انجام اين فعاليت‌ها مي‌شود؛ از اين رو ديپلماسي پارلماني مي‌تواند اين موضوع را مديريت كند و در شرايطي كه منافذ بسته است، اقدامات اساسي انجام دهد. سفر آقاي لاريجاني، رئيس مجلس به چين و رايزني براي خريد نفت از ايران با وجود فشار آمريكا در همين راستا بود.
تشكيل و انسجام‌بخشي به باشگاه كشورهاي تحريمي هدف ديگري بود كه اين فراكسيون دنبال و به صورت راهبردي آن را بررسي كرد. امروز 25 كشور وجود دارند كه از طرف آمريكا تحريم شده‌اند. مجلس در فكر دعوت از رؤساي مجالس يا رؤساي گروه دوستي آنهاست. در اجراي اين هدف رئيس مجلس و وزارت خارجه موافق نظر ما هستند.
* به نظر شما چرا دولت در موضوع مقابله با تحريم به صورت جدي ورود نمي‌كند و اگر اقدامي صورت مي‌گيرد، ظهور و بروزي ندارد؟
فرايند تصميم‌گيري و اقدام در دولت بسيار كُند، سنگين و متداخل است؛ براي نمونه وزارت صمت براي واردات يك كالا هماهنگي لازم را انجام مي‌دهد؛ اما وزارت اقتصاد در گمرك جلوي آن را مي‌گيرد. امروزه هزاران تن مواد اوليه و اساسي وارد كشور شده است؛ اما گمرك آن را ترخيص نمي‌كند. در اين ميان بانك مركزي براي تأمين ارز برنامه‌هاي خود را اجرايي مي‌كند؛ يعني هر نهادي به صورت جداگانه فشار وارد مي‌كند. حتي گاهي اوقات خود وزير براي حل مشكل با وزارت‌خانه ديگر به سمت مجلس دست دراز مي‌كند؛ بنابراين ناهماهنگي‌اي كلي در ميان دولت وجود دارد كه قطعاً نياز به يك قرارگاه در اين بخش مي‌تواند مشكل را حل كند.
در حالي كه با توجه به تشكيل شوراي هماهنگي سران و اختيارات تامي كه اين شورا دارد، مي‌توان بسياري از اين مشكلات را حل كرد؛ اما اگر رئيس قوه و نهادي بناي همكاري و استفاده به موقع از اختيارات خود را نداشته باشد، مشكلات باقي مي‌مانند؛ البته در بخشي از بدنه دولت انگيزه كار وجود دارد؛ اما بايد به آنها اجازه فعاليت داده شود تا وارد مرحله عمل شوند. در برخي مرزها استانداران اختيار تام و كامل در برخي امور را دارند كه در مراودات، رفت‌وآمدها و قرارداد با استان‌هاي همجوار كارها تسهيل شده و مي‌توان در راستاي اهداف فراكسيون مقابله با تحريم‌ها بهره‌مند شد.
* دستاوردهاي فراكسيون مقابله با تحريم تا به امروز چه بوده است؟
با وجود اينكه كمتر از دو ماه است كه فراكسيون تشكيل شده، تعداد زيادي از فعالان اقتصادي را به دستگاه‌هاي اجرايي متصل كرده‌ايم. آنها در رفت‌وآمد هستند. برخي از آنها شركت دارند و از توان جابه‌جايي ارز و واردات كالا برخوردارند. اين افراد به مسئولان مربوط معرفي شده‌اند و كارهاي آنها در حال اجراست. با وجود آنكه در ابتداي كار هستيم قدم‌هاي خوبي برداشته شده است.
* به نظر شما اين اقدامات مي‌تواند كشور را از مشكلات و چالش‌هاي اقتصادي حاصل از تحريم‌ها خارج كند؟
ارزيابي دقيقي در اين زمينه صورت نگرفته است؛ اما در دو بخش مي‌تواند تأثيرگذار باشد. 1ـ تأمين ارز مورد نياز كشور: برخي از اين افراد مي‌توانند پاره‌اي از مشكلات كشور را در اين زمينه حل كنند. براي نمونه، يكي از اين افراد با اطمينان مدعي بود كه مي‌تواند ميليون‌ها دلار ارز وارد كشور كند. با مراقبت‌هايي كه بايد صورت گيرد؛ مي‌توان به اين راه‌ها فكر كرد. در شرايط امروز ما مهم‌تر از توجه به منشأ پول، تسهيل زمينه‌هاي ورود ارز به كشور است. اروپا و آمريكا در مقياس بسيار گسترده در حال پولشويي هستند؛ اما به كشورهاي ديگر كه مي‌رسد از قانون‌مداري و رعايت پولشويي صحبت مي‌كنند و اصرار بر تقويت FATF هم براي همين منظور است.
حتي برخي افراد مي‌گويند اگر اجازه ورود پول نمي‌دهيد، ما مي‌توانيم هر كالايي را كه از هر جاي دنيا مي‌خواهيد بخريد در اختيار شما قرار دهيم و دولت در ازاي آن ريال به ما بدهد. گاهي با اين هم مخالفت مي‌شود؛ البته شايد نگراني‌ها ناظر به برخي تجارب گذشته مانند مسئله بابك زنجاني درست باشد؛ ولي مي‌توان سازوكارهاي كنترلي را محكم كرد. بالاخره ما در شرايط تحريم هستيم و بايد از تمام ظرفيت‌ها استفاده كنيم.
* آيا فراكسيون مقابله با تحريم در حوزه قانونگذاري هم كاري كرده است؟
يكي از اهداف اين فراكسيون رفع موانع قانوني است. مطالعاتي در اين خصوص صورت گرفت تا موانع قانوني شناسايي شود. برخي قوانين مانند حذف سودهاي مركب و جريمه‌ها اصلاح شد. اين موضوع به توليدكننده در برابر بار سنگيني كه بانك‌ها بر دوش آنها گذاشته كمك مي‌كند.