رئیس هیئت‌مدیره شرکت دانش‌بنیان «آذر خاک آب ارومیه» در گفتگو با صبح صادق:
پیش از این، تنها کشوری که این دستگاه‌ها را تولید می‌کرد، ایالات متحده آمریکا بود و جعفری با اولین دستگاه تولیدی خود توانست انحصار تولید این دستگاه را بشکند و کشورمان را به دومین کشور سازنده موفق این دستگاه آزمایشگاهی بدل کند.
تا به حال عنوان «شرکت‌های دانش‌بنیان» را زیاد شنیده‌اید، شرکت‌هایی که عموماً با همت نخبگان و نیروهای مستعد دانشگاهی شکل می‌گیرند و محصولات نو و ابتکاری در حوزه‌های گوناگون مورد نیاز کشور را تولید می‌کنند. در گزارش پیش رو، یکی از این شرکت‌ها را معرفی کرده‌ایم که اتفاقاً به همت یک بازنشسته سپاهی راه‌اندازی شده و با سابقه کمتر از یک دهه، گوی سبقت را از شرکت‌های آمریکایی ربوده است. در ادامه با این شرکت بیشتر آشنا می‌شویم.
از قطعه‌سازی ماشین‌آلات تا راه‌اندازی شرکت دانش‌بنیان
«ناصر جعفری عشرت‌آباد» رئیس هیئت‌مدیره شرکت دانش‌بنیان «آذر خاک آب ارومیه» است. او از زمان بازنشستگی در سال ۱۳۸۰ تا سال ۱۳۸۸ کارگاه تولید قطعه ماشین راه‌اندازی کرده و برای شرکت‌های سایپا، ایران‌خودرو و تراکتورسازی تبریز قطعه تولید می‌کند. نحوه ورود آقای جعفری به فعالیت‌های دانش‌بنیان این‌طور بوده که با پیشنهاد و درخواست یکی از دوستانش در دانشگاه همدان، وارد حوزه طراحی و تولید دستگاه‌های آزمایشگاهی شده و در فاصله یک سال موفق می‌شود اولین دستگاه خود را بسازد. در مراحل بعدی، او و همکارانش می‌توانند دستگاه‌های آزمایشگاهی متعددی را طراحی و تولید کنند که شمار آنها تا کنون به ۱۲ مورد رسیده است و همه این دستگاه‌ها در حوزه آب و خاک کاربرد دارند.
جعفری در سال ۱۳۹۱ شرکت دانش‌بنیان «آذر خاک آب ارومیه» را ثبت کرده و با استقرار در پارک علم و فناوری دانشگاه ارومیه به فعالیتش در این حوزه وسعت داده است.
جالب است بدانید آقای جعفری مدرک دانشگاهی در حوزه‌های صنعت یا الکترونیک ندارد و تنها علت موفقیت او در این عرصه، نبوغ خدادادی و زحمات شبانه‌روزی فردی بوده است.
اولین تولید به درخواست دانشگاه همدان
هر خاکی خصوصیات مخصوص خود را دارد و دقیق‌ترین روش تعیین منحنی مشخصه رطوبتی خاک و ضرایب هیدرولیکی آن، به وسیله دستگاه صفحه فشار انجام می‌شود. برای اولین بار، به درخواست دانشگاه همدان، آقای جعفری برای تولید این دستگاه دست به کار می‌شود و با گرفتن کمک علمی از استادان دانشگاهی، موفق می‌شود اولین نمونه از آن را تولید کند.
این دستگاه از جمله ضروری‌ترین ماشین‌آلات مورد نیاز برای متخصصان رشته‌های خاک محسوب می‌شود و دانشجویان و استادان رشته‌های عمران و آب نیز از آن استفاده می‌کنند.
پیش از این، تنها کشوری که این دستگاه‌ها را تولید می‌کرد، ایالات متحده آمریکا بود و جعفری با اولین دستگاه تولیدی خود توانست انحصار تولید این دستگاه را بشکند و کشورمان را به دومین کشور سازنده موفق این دستگاه آزمایشگاهی بدل کند. افزون بر این، دستگاه ایرانی صفحه فشار در مقایسه با نمونه آمریکایی ارتقایافته‌تر است و این برتری علمی از سوی مهندسان آب و خاک که از آن استفاده کرده‌اند، بیان شده است. در حال حاضر، نزدیک به ۹۰ درصد از دانشگاه‌های مختلف کشور به این دستگاه بومی مجهز شده‌اند.
قیمت این دستگاه بومی ۲۰ میلیون تومان است، در حالی که نمونه ضعیف‌تر آمریکایی آن، حدود ۱۴۰ میلیون تومان برای دانشگاه‌ها هزینه دارد. بنابراین ناگفته پیداست که این دستگاه دانش‌بنیان نقش مؤثری در تأمین نیاز داخلی و جلوگیری از خروج ارز از کشور دارد و اگر کمک و مساعدت‌های لازم دولتی از آن صورت گیرد، چه بسا بتواند نقش مفید و ارزشمندی را در ارزآوری برای کشور عزیزمان ایفا کند.
دستگاه شبیه‌ساز باران
این دستگاه قابلیت‌های بالایی برای ایجاد باران مصنوعی شبیه باران طبیعی دارد. در این دستگاه آب تحت فشارهای ۰/۳ تا ۱ بار که قابل تنظیم از سوی کاربر است، قرار گرفته و توانایی ایجاد قطراتی با قطرهای ۳ تا ۵ میلیمتر را دارد. این دستگاه در موارد مختلفی مثل اندازه‌گیری شدت بارش، پراکندگی بارش، غنی‌سازی خاک و سنجش میزان نگهداری املاح به وسیله خاک و مواردی از این قبیل کاربرد دارد. به گفته جعفری، تا پیش از این، هیچ مدل و نمونه داخلی و خارجی از این نوع دستگاه در کشور وجود نداشت. طراحی و ساخت این دستگاه در سال ۱۳۹۱ انجام گرفته و در حال حاضر تعداد زیادی از نمونه ارتقایافته آن در دانشگاه‌های مختلف کشور استفاده می‌شود.
دستگاه گلدان‌های زهکش‌دار
این دستگاه به منظور اندازه گیری مقدار تبخیر و تعرق انواع خاک، برای تعیین نیاز آبی گیاهان طراحی و ساخته شده است. انجام آزمایش بر روی خاک‌های مناطق مختلف یا خاک با غنی‌سازی‌های مختلف در فضای آزمایشگاهی، قابلیت و توانی است که این دستگاه به محققان می‌دهد و به نتیجه‌گیری‌های علمی بر روی انواع خاک‌ها سرعت می‌بخشد.
قابلیت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان
به گفته جعفری، شرکت‌های دانش‌بنیان ظرفیت‌های بسیار بالایی دارند؛ اما آنطور که شایسته و بایسته است، از ظرفیت‌های موجود در آن استفاده نمی‌کنند تا در خدمت تولید و تولیدکنندگان قرار گیرند. همچنین متأسفانه بزرگ‌ترین مشکل و مانع بر سر راه تولید، نبود سرمایه کافی و حمایت‌های این‌چنینی است. اگر این رنج سرمایه از دوش شرکت‌های دانش‌بنیان برداشته شود، به جرئت می‌توان گفت یک انقلاب علمی در کشور به راه خواهد افتاد و موجبات تحیر کشورهای دنیا را فراهم می‌کند؛ چرا که بسیاری از نخبگان و مخترعان در کشورمان، به دلیل وجود این موانع نمی‌توانند ایده‌های خود را به محصول تبدیل کرده و آنها را عملیاتی و بالفعل کنند یا محصول تولیدی خود را به انبوه‌سازی و معرفی در بازارهای داخلی و جهانی برسانند.
آسیب‌شناسی پارک‌های علم و فناوری
رئیس هیئت‌مدیره شرکت «آذر خاک آب ارومیه» در بیان نقاط ضعف پارک‌های علم و فناوری می‌گوید: «محیط‌های ایجاد شده برای فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان که با عنوان پارک‌های علم و فناوری از آن یاد می‌شود، غالباً اتاق‌های کوچکی هستند که مناسب فعالیت‌های دفتری است و نمی‌توان در آن فعالیت‌های کارگاهی انجام داد. »