«برنامه‌نویسی» شاخه‌ای از مهندسی نرم‌افزار است که عمر مفید آن در کشور ما به حدود دو دهه پیش برمی‌گردد. با این حال، هم‌اکنون در کشور جوانان و متخصصان زیادی را می‌توان یافت که تحصیلات تکمیلی را به اتمام رسانده‌اند و در این حرفه فعالیت دارند یا در حال تحصیل در آن هستند؛ از این رو یکی از ظرفیت‌های بالای کارآفرینی و اشتغالزایی کشور، در حوزه برنامه‌نویسی وجود دارد.
بر اساس قابلیت‌های موجود در حوزه کسب‌وکار برنامه‌نویسی، می‌توان مدعی شد با سرمایه اولیه پایین نیز امکان اشتغالزایی در آن فراهم است. در واقع می‌توان گفت، بیشتر برنامه‌نویس‌های برتر امروز یا شرکت‌های برنامه‌نویسی مشهور کشور، فعالیت خود را با سرمایه محدود و مراحل ابتدایی شروع کرده‌اند.
«مهندس مجید کریمی» برنامه‌نویس زنجانی در این زمینه می‌گوید: «برای شروع کسب‌وکار در حوزه IT، به ویژه برنامه‌نویسی، چند عامل مهم مطرح است که سطح فعالیت را از ساده تا پیچیده متغیر می‌کند. این عوامل شامل میزان کسب درآمد مورد انتظار، نوع برنامه، میزان حساسیت کار و نیاز مشتری، نیاز یا عدم نیاز برنامه به امور پشتیبانی، توسعه‌پذیری، افق بازار و بازاریابی، حسابداری امور مالیاتی، تعداد اعضای فعال در پروژه‌ها و مسائل پیرامونی آن و... می‌شود که با نگاه به موارد مطرح شده، سه سطح فعالیت برای شروع برنامه‌نویسی قابل تصور است:
سطح اول: برنامه‌نویسی با نیروی محدود و زمان متمرکز
در این سطح، تفهیم موضوع و دریافت خواسته مشتری طی جلسات محدودی نیازسنجی شده و نرم‌افزار طی مدت یک تا سه ماه نوشته می‌شود. این‌گونه برنامه‌ها معمولاً نیاز چندانی به توسعه و ارتقای سطح بعد از تحویل پروژه ندارند. مشتریان این سطح از برنامه‌نویسی‌ها، کسبوکارهای صنفی و خرده‌فروشی و نیازمندان به نرم‌افزارهای به اصطلاح جزء هستند.
تنها سرمایه مورد نیاز برای شروع کار در این سطح برنامه‌نویسی، یک دستگاه کامپیوتر متوسط است و حتی برای شروع کار به داشتن مهارت بالا در کدنویسی و... نیازی نیست. البته میزان درآمد در این سطح نیز معمولاً پایین است و در حد تأمین هزینه‌های تحصیل و افزایش تجربه برای برنامه‌نویس است.
سطح دوم: استارت‌آپ یا شروع به پیاده‌سازی ایده‌ها و کسبوکارهای نوپا
در این سطح از کسب‌وکار، تعدادی از برنامه‌نویسان که سابقه‌های کم و بیش بالایی در سطح اول برنامه‌نویسی دارند، با همفکری و مدیریت گروهی، درصدد تبدیل ایده به محصول برمی‌آیند و برای نیل به هدف، به امید رسیدن به محصول زمان قابل توجهی صرف می‌کنند. این سطح از برنامه‌نویسی معمولاً با پذیرش ریسک‌های کاری و مالی انجام می‌شود. تقسیم وظایف، مدیریت کارآمد و درآمد وابسته به نتیجه پروژه، از جمله ویژگی‌های این سطح است و هزینه اولیه آن شامل تجهیزات کامپیوتری مورد نیاز هر برنامه‌نویس، صرف زمان نسبتاً بالا، نیاز به مکانی برای گردهمایی و برگزاری جلسات و همفکری و کار مستمر تیمی است. این سطح از اشتغالزایی نیز با گرد هم آمدن چندین دوست دانشگاهی متخصص قابل راه‌اندازی است.
سطح سوم: برنامه‌نویسی سازماندهی شده
این سطح مربوط به شرکت‌ها و مراکز برنامه‌نویسی می‌شود که برخی از محصولات آنها به درآمدزایی رسیده باشد. در این سطح، برنامه‌نویسان کاملاً سازماندهی شده‌اند، نیاز به تبلیغات احساس می‌شود، هیئت رئیسه تشکیل می‌شود، شرکت برای درآمد بیشتر کارمند فنی استخدام می‌کند، به فضای مناسبی برای برنامه‌نویسی احتیاج است و به امکانات ایاب و ذهاب و... نیاز می‌شود.
برای فروش محصولات نیاز به حضور مستمر در نمایشگاه‌ها و فعالیت در فضای مجازی، ایجاد پایگاه اینترنتی برای معرفی توانمندی‌ها و محصولات تولیدی و... ضروری به نظر می‌رسد.
هزینه برآورد این سطح از کسب‌وکار می‌تواند بسیار متغیر باشد. حقوق برنامه‌نویسان، خرید تجهیزات کامپیوتری و اداری، مالیات، هزینه تبلیغات، هزینه اجاره و خرید مکان، هزینه نگهداری تجهیزات و هزینه‌های مصرفی شامل هزینه اینترنت، آب، برق، تلفن و... جزء هزینه‌های قطعی این سطح از کسب‌وکار است.
چگونه یک برنامه‌نویس شویم؟
مهندس کریمی می‌گوید: «زبان‌های برنامه‌نویسی را می‌توان از طریق تحصیل در دانشگاه، شرکت در دوره‌های برنامه‌نویسی مراکز آموزشی، کتاب و مقاله و به صورت تجربی با کارآموزی در شرکت‌های برنامه‌نویسی فرا گرفت.» افزون بر این، وی آسان‌ترین و کم هزینه‌ترین روش یادگیری برنامه‌نویسی را بهره‌گیری از محصولات چند رسانه‌ای پایگاه‌های آموزشی در این زمینه می‌داند. امروزه پایگاه‌های آموزشی زیادی در فضای سایبر فعال هستند که دوره‌های برنامه‌نویسی مختلفی را در سطوح گوناگون ارائه می‌دهند و این دوره‌ها غالباً از سوی استادان مجرب و حرفه‌ای آموزش داده می‌شود.
شغلی نو در دسته مشاغل خانگی
ویژگی برتر دیگر این کسب‌وکار، نیاز نداشتن به دریافت مجوز فعالیت برای آن است. البته ممکن است در مراحل بعدی، مانند فعال کردن یک اپلیکیشن یا معرفی امکانات یک برنامه به بازار، به دریافت و ذخیره اطلاعات کاربران و خرید و فروش اینترنتی و مواردی از این قبیل نیاز باشد که طبیعتاً باید کارهای اداری برای دریافت مجوز این‌گونه امور انجام شود.
با توسعه وسایل ارتباط جمعی، دیگر لازم نیست یک برنامه‌نویس برای بازاریابی و تبلیغات، هزینه اضافی صرف کند. محیط‌های استور اپلیکیشن‌ها، پاپ‌آپ سایت‌ها، وبلاگ‌ها و شبکه‌های اجتماعی بهترین محل برای این کار هستند.
یکی دیگر از ویژگی‌های حرفه برنامه‌نویسی برای اشتغالزایی سودآور، امکان راه‌اندازی آن در محیط خانه است که این امر هزینه‌های بسیاری همچون اجاره محیط اداری، خرید تجهیزات اداری و سایر هزینه‌های جاری و مصرفی را کاهش می‌دهد. برنامه‌نویسی غالباً به امکاناتی مانند رایانه، اینترنت، امکان ارتباط با اعضای گروه، به اشتراک‌گذاری کارهای انجام شده و یکپارچه کردن کار اعضا و... متکی است که همه آنها از طریق اینترنت مرتفع شده و نرم‌افزارهای تجاری بسیاری نیز برای آن طراحی و ساخته شده است. بنابراین برنامه‌نویسی یکی از بهترین مشاغل مستعد دورکاری است که امکان بهره‌گیری از این ویژگی برای شرکت‌های بزرگ برنامه‌نویسی نیز وجود دارد.