گروه فرهنگ/ جشنواره فیلم فجر را می‌توان مهم‌ترین اتفاق سینمایی کشور نامید؛ رویدادی که بسیاری از اهالی رسانه، هنرمندان و مخاطبان را با خود همراه می‌کند. سی‌و‌هشتمین دوره این جشنواره از ۱۲ بهمن‌ماه آغاز شده است و تا 22 بهمن‌ماه ادامه دارد. در این گزارش نگاهی به فیلم‌های سینمایی و مستندی داریم که در جشنواره امسال اکران شدند و دغدغه‌های دینی و انقلابی داشتند.
روزبلوا
فیلم سینمایی «روز بلوا» به کارگردانی بهروز شعیبی و تهیه‌کنندگی محمدرضا تخت‌کشیان ساخته شده است. در این فیلم که با سرمایه‌گذاری مرکز فیلم و سریال سازمان «اوج» تهیه شده است، بابک حمیدیان، لیلا زارع، محمدعلی محمدی، مسعود دلخواه، زکیه بهبهانی، ساغر قناعت، پاشا جمالی، داریوش ارجمند و محسن کیایی حضور دارند.
این فیلمی روایتی از زندگی یک روحانی خوش‌نام و چهره تلویزیونی به نام عماد است. او ناگهان با اتهام‌های جدی پلیس مواجه می‌شود که خود و خانواده‌اش را در موقعیت پیچیده‌ای قرار می‌دهد. «روز بلوا» پس از «دهلیز»، «سیانور» و «دارکوب» چهارمین فیلم سینمایی بهروز شعیبی در مقام کارگردان است.
لباس شخصی
فیلم سینمایی «لباس شخصی» نیز از محصولات جدید مرکز فیلم و سریال سازمان هنری رسانه‌ای «اوج» به کارگردانی امیرعباس ربیعی و تهیه‌کنندگی حبیب والی‌نژاد است. این فیلم که اثری تاریخی‌ـ سیاسی است، برخی اتفاقات دهه ۱۳۶۰ و فعالیت پیچیده حزب توده در ایران را نمایش می‌دهد. مهدی نصرتی، توماج دانش‌بهزادی، مجید پتکی، میلاد افواج، عماد درویشی، مهیار شاپوری، احمد لشینی، شهاب بهرامی، روزبه رئوفی، کیوان محمودنژاد، نجلا نظریان و ماه‌منیر بیطاری از جمله بازیگران این فیلم سینمایی هستند.
در خلاصه داستان لباس شخصی آمده است بهترین حربه برای ضربه، دوستی است؛ چون پیچیدگی در سادگی اوست.
روز صفر
«روز صفر» فیلمی به کارگردان سعید ملکان، روایتی از یک اتفاق ملتهب معاصر است. امیر جدیدی و ساعد سهیلی دو نقش اصلی این فیلم هستند. در کنار این دو بازیگر، چند بازیگر خارجی و تعدادی از بازیگران تئاتر هم هنرنمایی می‌کنند. فیلم‌نامه روز صفر را سعید ملکان و بهرام توکلی به صورت مشترک به نگارش درآوردند.
تمرکز این فیلم بر شخصیت عبدالمالک ریگی است؛ سال گذشته نیز فیلم «شبی که ماه کامل شد» با محوریت موضوع فعالیت‌های این شخصیت توانست برنده جوایز اصلی جشنواره شود. پیشتر «حسین انتظامی» رئیس سازمان سینمایی وعده ساخت «ریگی ۲» را داده بود، پروژه‌ای که برخی آن را دنباله «شبی که ماه کامل شد» به کارگردانی نرگس آبیار دانستند؛ اما این تحلیل رسانه‌ای بلافاصله با واکنش «محمدحسین قاسمی» تهیه‌کننده فیلم آبیار مواجه شد که در قالب بیانیه‌ای هر گونه ارتباط را میان پروژه‌ای که انتظامی وعده آن را داده بود، با فیلم خود تکذیب کرد. بر همین اساس، زمانی که به صورت غیررسمی زمزمه ارتباط را داستان فیلم «روز صفر» با ماجرای ریگی در برخی محافل مطرح شد، مشخص شد این فیلم همان پروژه‌ای است که پیشتر رئیس سازمان سینمایی وعده آن را داده بود.
آبادان یازده ۶۰
فیلم سینمایی «آبادان یازده ۶۰» به کارگردانی مهرداد خوشبخت و تهیه‌کنندگی حسن کلامی، یکی دیگر از محصولات مرکز فیلم و سریال سازمان «اوج» و اثری متفاوت در حوزه دفاع مقدس است که شروع جنگ ایران و عراق را نمایش خواهد داد.
در خلاصه داستان این فیلم سینمایی آمده است: مردم غیور آبادان، شهر در آستانه سقوط قرار گرفته است! علیرضا کمالی، حسن معجونی، شبنم گودرزی، حمیدرضا محمدی و نادر سلیمانی در این فیلم سینمایی ایفای نقش می‌کنند.
درخت گردو
«درخت گردو» پنجمین اثر سینمایی به کارگردانی محمدحسین مهدویان است که تهیه‌کنندگی آن را سیدمصطفی احمدی برعهده دارد. در این فیلم سینمایی بازیگرانی از جمله مهران مدیری، پیمان معادی و مینا ساداتی بازی می‌کنند. از آنجا که موضوع این فیلم بمباران شیمیایی سردشت است، بخش‌های اعظم آن در کردستان (شهرستان بانه) فیلم‌برداری شده است. محمدحسین مهدویان، کارگردان درخت گردو پیش از این ساخت فیلم‌های سینمایی «ایستاده در غبار»، «لاتاری»، «ماجرای نیمروز» و «رد خون» را در کارنامه خود داشت.
خروج
فیلم سینمایی «خروج» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا و تهیه‌کنندگی حبیب والی‌نژاد فیلمی مهم در جشنواره سی‌و‌هشتم است. فرامرز قریبیان، پانته‌آ پناهی‌ها، جهانگیر الماسی، مهدی فقیه، محسن صادقی‌نسب، محمد فیلی، آتش تقی‌پور، اکبر رحمتی، رامین پور ایمان، حمید ابراهیمی، مسعود رحیم‌پور، علیرضا مهران و سام قریبیان به همراه کامبیز دیرباز، گیتی قاسمی و محمدرضا شریفی‌نیا در فیلم سینمایی خروج ایفای نقش کرده‌اند.
این فیلم زندگی گروهی پنبه‌کار شهرستانی را روایت می‌کند که محصول‌شان بر اثر بارش شدید باران، آب خورده و وعده‌هایی که به آنها داده شده است، پوچ درآمده‌اند. این گروه تصمیم می‌گیرند برای اعتراض به وضعیت‌شان نزد هیئت دولت در نهاد ریاست‌جمهوری بروند.
«مهدی عراقی» را بکش
«مهدی عراقی را بکش» مستندی به کارگردانی و تهیه‌کنندگی عبدالرضا نعمت‌اللهی است که در بخش مستند سی‌و‌هشتمین جشنواره فیلم فجر اکران شد. این مستند روایتی از زندگی و زمانه مرید وثیق و یاور راستین امام راحل(ره) «شهید مهدی عراقی» است که در چهار فصل موضوعی مجزا خاطرات، روایات و وقایع مؤثر در زندگی شهید عراقی را مرور می‌کند. از نحوه ارتباط و آشنایی او با شهید نواب صفوی گرفته تا حضور پررنگش در نوفل لوشاتو و همراهی پیوسته با امام خمینی(ره) در سال‌های پیش و پس از پیروزی انقلاب اسلامی، جملگی در این مستند به تصویر کشیده است.
قصه دختران فروغ
مستند «قصه دختران فروغ» به کارگردانی خاطره حناچی روایتگر زندگی تعدادی از دختران و پسران بدسرپرست ساکن شهر مشهد است که مدت زمان زیادی همراه با یک زوج در یکی از مراکز خصوصی وابسته به بهزیستی زندگی می‌کنند. بعد از گذشت چند سال، تعدادی از جوانان این مرکز علیه این زوج که زمان طولانی آنها را پدر و مادر خودشان می‌دانستند، شکایت می‌کنند. این مستند 71 دقیقه‌ای در اولین برخورد از نظر سوژه به مستند‌های دیگر شباهت زیادی دارد، داستان کودکان بی‌سرپرستی را مطرح می‌کند که یک زوج در مرکزی از آنها نگهداری می‌کنند؛ اما در ادامه نه تنها سوژه تغییر می‌کند، بلکه دیدگاه مخاطب به موضوع عوض می‌شود و نسبت به آموزش برای کودکان و نظام آموزشی کلی در خانواده و به شکل ویژه در مراکز مختلف نگهداری این کودکان به درک جدیدتری می‌رسد.
امتحان
مستند «امتحان» جدیدترین محصول «خانه مستند» به کارگردانی سجاد ریاحی است که یک علامت سؤال ۳۸ ساله را بازسازی می‌کند. در واقع امتحان پاسخی تصویری به مستند «خط و نشان رهبری» محصول شبکه بی‌بی‌سی است؛ زیرا در این مستند اتفاقات دهه 1360 به گونه‌ای تحریف‌شده بیان می‌شود. در مستند امتحان به دو حادثه تاریخیِ مربوط به دوران ریاست‌جمهوری آیت‌اللّه خامنه‌ای در دهه ۱۳۶۰ بررسی می‌شود؛ اولین چالشی که در این دوران مطرح می‌شود، انتخاب نخست‌وزیر است که با مشکلات و حواشی فراوانی همراه بود و دومین موضوع، نماز جمعه رهبر معظم انقلاب در سال ۱۳۶۶ و اتفاقات حول آن است.
خسوف
مستند «خسوف» ساخته محسن استادعلی که برای نخستین بار در سیزدهمین جشنواره بین‌المللی مستند، سینماحقیقت، به اکران درآمده، روایتی است از زندگی یک طلبه جوان و مردد که یارای تصمیم‌گیری ندارد. در خلاصه داستان این مستند آمده است: «می‌گن این خسوف، طولانی‌ترین خسوف قرن بیست‌ویکه. شیش ساعت و سیزده دقیقه و چهل‌وهشت ثانیه، سایه زمین روی ماه می‌افته و تو این مدت خبری از مهتاب نیست، خبری از نور نیست...» این طلبه جوان در زندگی خود به یک دوراهی رسیده است، یک دوراهی عجیب و نامتعارف. او با همسرش بر سر اینکه یک طلبه تمام‌وقت باشد که صرفاً مباحث حوزوی و دینی را دنبال می‌کند یا طلبه‌ای که در کنار طلبگی می‌خواهد فیلم‌سازی و کار مستند کند، در مباحثه و جدالی دائمی قرار گرفته است. کشمکشی که از ابتدا تا انتهای فیلم وجود دارد و این طلبه جوان را دچار نوعی سردرگمی بی‌پایان کرده است.
عزیز بلد
مستند «عزیز بلد» به موضوع زندگی شهید تقوی‌فر، از شهدای مبارزه با تکفیری‌ها در عراق توجه دارد. شهید حاج حمید تقوی‌فر شخصی نام‌آشنا برای مردم عراق است؛ او مؤسس یکی از گردان‌های حشدالشعبی در این کشور است. حشدالشعبی به معنای نیرو‌های مردمی است و گردانی هم که شهید تقوی به راه انداخت «کتائب سرایا الخراسانی» نامیده شد. شهید سیدحمید تقوی‌فر در دوران دفاع مقدس از جمله فرماندهان قرارگاه رمضان بود و وقتی جنایات تکفیری‌ها را در منطقه مشاهده کرد، تصمیم گرفت بار دیگر به جبهه نبرد حق علیه باطل بپیوندد و جهادی دیگر را آغاز کند. میثم پوررشیدی و محمد صادقی سازندگان این مستند هستند.
زندگی میان پرچم‌های جنگی
«زندگی میان پرچم‌های جنگی» مستندی به کارگردانی محسن اسلام‌زاده است. این فیلم که به مسئله داعش و افغانستان توجه دارد، در گونه مستند بحران ساخته شده است. اسلام‌زاده پیش از این «تنها میان طالبان» را ساخته بود که این فیلم نیز در افغانستان و با موضوع طالبان و نوع اندیشه آنها ساخته شده است.
بانو
مستند «بانو» که داستان زندگی عصمت احمدیان را روایت می‌کند، آماده نمایش شد. محمد حبیبی‌منصور نویسندگی و کارگردانی این اثر را بر عهده دارد. مستند سینمایی بانو در ۸۲ دقیقه روایتگر زندگی پرفراز و نشیب بانو عصمت احمدیان، از زنان تأثیرگذار اهواز است؛ زنی که خود و اعضای خانواده‌اش، از جمله همسر و سه فرزندش هرکدام به نوعی با جنگ در ارتباط هستند. زندگی پس از جنگ و فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی خانم احمدیان نیز بخش مهمی از زندگی اوست که در این مستند به آن توجه شده است.