چرا باید فضای مجازی ساماندهی شود؟

حکمرانی قانون

دنیای امروز، دنیای رسانه‌ای شده است و داده‌های کلان در آن جابه‌جا می‌شود که اگر این داده‌ها از کشوری سرقت شوند، می‌تواند ضد آن ملت به کار گرفته شوند و در عرصه‌های گوناگون حوزه شناختی، ادراکی و احساسی و در فضاهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی می‌تواند دچار آسیب یا چالش واقع شود. طرح ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی می‌تواند افزون بر سالم‌سازی فضای مجازی، از سوءاستفاده جریان تحریف در داخل و جریان ضدانقلاب و دشمنان انقلاب اسلامی به طرز چشمگیری جلوگیری کند. در حال حاضر، عملیات روانی علیه این طرح ایجاد شده که در حوزه جنگ شناختی بیشتر است، چراکه با قانونی شدن این طرح، دست دشمنان از داده‌های کشور قطع می‌شود. درباره این طرح چند نکته وجود دارد؛ طبق این طرح همه پیام‌رسان‌های داخلی و خارجی می‌توانند فعال باشند، بنابراین اینکه عده‌ای می‌گویند اینها به دنبال رفتن پیام‌رسان‌های خارجی هستند، دروغ بزرگ است. در همه کشورهای دنیا برای استفاده از سرویس‌ها و خدمات خارجی به ویژه در حوزه فضای مجازی ضابطه وجود دارد. برای نمونه، این سرویس‌ها باید مالیات پرداخت کنند و دفترحقوقی داخل آن کشور داشته باشند که فضای مجرمانه در آنها به وجود نیاید و در صورت وقوع جرم، قابل پیگیری باشد. در حال حاضر، در فضای تلگرام، اینستاگرام و واتس‌آپ، حق مردم به شدت تضعیف می‌شود؛ چون نمی‌توان به راحتی مجرمان را در آنها شناسایی و پیدا کرد. تروریست‌ها خیلی راحت در این فضا فعالیت و زیست می‌کنند، برای نمونه می‌توان به حمله تروریستی به حرم امام(ره) و مجلس اشاره کرد که در بستر این نرم‌افزارها و پیام‌رسان‌ها انجام شد. بنابراین، این پیام‌رسان‌ها مانند همه دنیا باید در داخل کشور ما نماینده و دفتر حقوقی داشته باشند و مالیات دهند، چرا که از پهنای باند کشور ما استفاده می‌کنند.

برخی‌ها به این نکته انتقاد دارند و می‌گویند به دلیل وجود تحریم کشور، پیام‌رسان‌های خارجی نمی‌توانند داخل کشورمان دفتر حقوقی داشته باشند. در پاسخ به این نقد، این پرسش جدی مطرح می‌شود که چرا در تمام موضوعات حتی موضوعات انسانی مانند دارو تحریم هستیم، اما در موضوع فضای مجازی و ابزارهای آن تحریم نیستیم؟ مگر این سرویس‌ها آمریکایی نیستند؟ همه سرویس‌های آمریکایی در کشور ما تحریم هستند به جز اینترنت و شبکه‌ها و پیام‌رسان‌های اجتماعی که نشان می‌دهد در این موضوع برنامه‌ای دارند. برنامه آنها هم به هم ریختن کشور در حوزه مسائل اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و امنیتی است که بارها شاهد فتنه‌های آنها در این فضا بوده‌ایم. افزون بر اینکه ما در حال حاضر پهنای باند را با دلار خریداری می‌کنیم، چه معنا دارد که یک شبکه اجتماعی مانند اینستاگرام از پهنای باند داخل کشور مصرف کند، داخل کشور ما درآمدزایی کند و مالیات هم ندهد؛ چطور آنها می‌توانند ما را تحریم کنند و در فضاهای مجازی همچون اینستاگرام، توئیتر، تلگرام و واتس‌آپ هر وقت بخواهند اکانت مردم ما را مسدود کنند، اما ما نتوانیم در داخل مرزهای خود با فرهنگ و قوانین خود با آنها برخورد کنیم که در این صورت این فضا به محیط زیست مجرمان و تروریست‌ها تبدیل می‌شود که بسیار خطرناک است.

در حال حاضر، بسیاری از کشورها، مانند آمریکا شبکه ملی اطلاعات دارند. همین بلایی که آمریکا سر اپلیکیشن «تیک تاک» در می‌آورد، به دلیل انتقادی است که برای تیک تاک دارد که ما هم نسبت به اینستاگرام، تلگرام و واتس‌آپ داریم. اگر آمریکایی‌ها اپلیکیشن پیام‌رسان را که خلاف قانون آمریکا عمل کند، به صورت کامل فیلتر کنند مشکلی ندارد، اما اگر داخل کشور ما این پیام‌رسان‌ها بستر تروریست‌ها و آمدنیوزها و به هم زدن اقتصاد و امنیت روانی به ویژه در دوران کرونا بشوند مشکلی نیست؟ در حوزه اقتصادی نیز فیک‌نیوزهای دشمن بورس ما را دچار چالش می‌کنند و تحت تأثیر اخبار جعلی مردم متضرر می‌شوند و حکمرانی سایبری از کشور ما سلب می‌شود؛ به ویژه در این دوران کرونا سبب ایجاد استرس در مردم ما می‌شوند و ناامنی روانی به وجود می‌آورند و مردم را در برابر ویروس کرونا آسیب‌پذیرتر می‌کنند، بنابراین کاملاً منطقی است که این فضا ساماندهی شود. نکته دیگر اینکه افزون بر مردم، در مسئولان نیز یک فقر سواد رسانه‌ای دیده می‌شود که همین موجب آسیب‌های اجتماعی و فتنه‌های اقتصادی در کوتاه‌مدت و خدشه وارد شدن به هویت مردم در بلندمدت می‌شود. مورد دیگر بحث کسب‌و‌کارهای اینترنتی است؛ وقتی این کسب‌وکارها روی گوشی‌های اپل محدود می‌شود؛ یعنی اینکه آمریکایی‌ها ما را از سرویسی محروم می‌کنند که خودمان پولش را می‌دهیم و به عبارتی امنیت سایبری مردم ما را به خطر می‌اندازند. در حال حاضر، متأسفانه کشور ما بستر حملات سایبری شده است و مردم از طریق هکرها و پایگاه‌های شرط‌بندی آسیب می‌بینند.

بحث کلی ما در این طرح این است که ما به دنبال ساماندهی فضای مجازی هسیتم نه فیلترینگ که این نکته بسیار مهمی است. ما به دنبال شبکه ملی اطلاعات در پی قطع اینترنت جهانی نیستیم؛ بلکه به دنبال حذف دشمن از فضای مجازی کشور هستیم. اینترنت یک بخشی از شبکه ملی اطلاعات است؛ ما با شبکه ملی اطلاعات باید فضا را به سمتی هدایت کنیم که کسب‌وکارها داخل آن شکل بگیرد و شفافیت خوبی در کسب‌وکارهای اینترنتی ایران ایجاد شود و مردم در این فضا در مسائل اقتصادی مانند بورس، بانک و مسائل دولتی تا جایی که بتوانند از کسب‌وکارهای خرد برخط استفاده کنند و در بستر پیام‌رسان امن داخلی حتی هزینه‌های‌شان را دریافت کنند. لذا اینکه برخی‌ها به بحث فیلترینگ اشاره می‌کنند، دروغ بزرگ است. نکته دیگر درباره مرزبانی سایبری کشور است که الآن همه کشورهای پیشرفته دارند؛ جریان تحریف در فضای رها شده اینترنت کنونی فعالیت می‌کند و این موضوع را به دلیل موضوع‌های سیاسی با تحریف وارونه می‌کند.

بحث دیگر این است که با ساماندهی این فضا، در قیمت پهنای باند صرفه‌جویی ایجاد می‌شود؛ چرا که در حال حاضر مردم ما از یک پهنای باند گران در بستر شبکه‌های خارجی استفاده می‌کنند که وقتی از شبکه‌های داخلی استفاده کنند، هم ارزان‌تر، هم سریع‌تر و هم امن‌تر خواهد بود و خانواده‌ها با اطمینان خاطر بیشتری اجازه می‌دهند فرزندان‌شان از این فضا استفاده کنند. متأسفانه، پرونده‌های بسیاری از نظر کانال‌های شرط‌بندی شکل گرفته است و عده‌ای در بستر این شبکه‌های اجتماعی پایگاه‌های شرط‌بندی و کسب‌وکارهای حرام را ترویج می‌دهند. همچنین در این فضا، تهدیدهای گوناگونی، از جمله تهدیدات سایبری، تهدید به قتل، قاچاق انسان و بحث‌های زیست تروریست‌ها شکل گرفته است. بنابراین، این طرح به دنبال ساماندهی فضای مجازی است و به دنبال فیلترینگ نیست. جریان تحریف به دنبال این است که اتوبان یک‌طرفه‌ای برای آمریکایی‌ها و رژیم صهیونیستی در داخل کشور ما همچنان باز بماند که بتوانند با آمدنیوزها و... به مردم ما آسیب جدی وارد کنند، بنابراین باید از الآن فکری به حال آن کنیم که همان طرح ساماندهی است.

نمونه این طرح در اروپا به شکل بسیار قوی‌تر در حال پیاده‌سازی است که قانون حفاظت از اطلاعات برخط یا GDPR نام دارد و در پی حفاظت از داده‌های مردم در اتحادیه اروپا و ارتقای حریم خصوصی آنان است. تذکرات مدام خانم «مرکل» در زمینه حفاظت از اطلاعات و حمایت از شبکه اروپایی، نظیر آنچه ما به آن شبکه ملی اطلاعات می‌گوییم هم بسیار تأمل‌برانگیز است. در این موضوع پیشنهاد می‌کنم سخنرانی نخست‌وزیر سابق انگلستان، خانم ترزا می در اجلاس داووس ۲۰۱۸ را در زمینه محدودسازی و سرمایه‌گذاری نکردن بر روی گوگل، فیس‌بوک (واتس‌آپ و اینستاگرام) را حتماً مطالعه کنید. در این سخنرانی خانم ترزا می، تلگرام و سایر شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها را خانه تروریست‌ها و جنایتکاران، بستر قاچاق انسان و کودک‌‌‌آزاری عنوان می‌کند.

سیدعلیرضا آل‌داوود

نگاه جهادی

بحث تقویت فضای مجازی و پیام‌رسان‌های داخلی در دستور کار است؛ صحبت‌هایی در حاشیه در حال بحث است، اما در کمیسیون هنوز به طور تخصصی گفت‌وگویی شکل نگرفته، البته به دلیل ضرورت در اولویت کمیسیون قرار گرفته است. باید این واقعیت را قبول کنیم که اگر قرار است در حوزه ارتباطات کمتر دچار آسیب شویم، باید پیام‌رسان‌های داخلی از نظر کمی و کیفی از استانداردهای لازم برخوردار باشند و تقویت شوند. بدون تردید، اگر پیام‌رسان‌های داخلی پاسخگوی نیازهای تخصصی کاربران باشند، آنها کمتر سراغ پیام‌رسان‌های خارجی خواهند رفت. به هر حال، اگر این دغدغه را داریم که سوءاستفاده‌ها کمتر شود و از خوراک مسمومی که در بعضی از پیام‌رسان‌های خارجی است، مصون بمانیم، باید پیام‌رسان‌های داخلی را تقویت کنیم. نکته دیگر این است که سیاست کمیسیون فرهنگی سلبی نیست، بلکه ایجابی است و بحث‌هایی که درباره فیلتر شدن و مسدود شدن مطرح است، اصلاً در کمیسیون مورد بحث قرار نگرفته است و سیاست کمیسیون هم این نیست، از این رو باید هوشمندانه با این موضوع برخورد کنیم.

با توجه به اینکه فضای مجازی ظرفیتی برای کسب‌وکار شده است و ارتباطات فراوانی در این فضا شکل می‌گیرد، لازم است به بحث‌های ایجابی بیشتر فکر کنیم، البته در جایی که پای مصالح ملی در میان می‌آید؛ باید مصالح ملی را در تصمیم‌گیری‌ها در نظر بگیریم، اما واقعیت این است که در هر حوزه‌ای از جمله ارتباطات باید استانداردهایی داشته باشیم. اینطور نباشد که حریم و محدوده‌ای برای آن تعریف نشود. در حال حاضر، بسیاری از کشورهای دنیا برای جلوگیری از آسیب‌های فرهنگی و اخلاقی این حوزه چارچوب‌هایی را تعریف کرده‌اند. قطعاً نگاه کمیسیون به تعریف استانداردهایی است که در تحقق پایبندی به این استانداردها بتوانیم به خوبی از پیام‌رسان‌ها استفاده کنیم و جامعه دچار آسیب‌های احتمالی نشود.

وقتی مضمون یکی از سخنان رهبر معظم انقلاب این است که فرمودند اگر مسئولیت بزرگ رهبری نبود، من مسئولیت فضای مجازی را قبول می‌کردم، اهمیت این بخش را نشان می‌دهد. بنابراین کسانی که در این مسئولیت هستند، بدانند که با حالت عادی نمی‌توان این فضا را سامان داد و این بخش به روحیه جهادی نیاز دارد. نگاه کمیسیون فرهنگی این است که افزون بر بحث خانواده، با روحیه جهادی به این حوزه نیز ورود پیدا کند. معمولاً بدخواهان نظام مقدس جمهوری اسلامی به دنبال این هستند که از کاه، کوه بسازند. بنابراین، طبیعی است که نماینده‌ها درباره موضوع‌های گوناگون، از جمله این موضوع نظرات متفاوت داشته باشند. باید این ظرفیت را داشته باشیم که نظرات را بشنویم و بهترین را انتخاب کنیم. دشمنان قطعاً به دنبال اهداف خود هستند که فضا را متشنج کنند و بگویند جمهوری اسلامی با آزادی مخالف است، در حالی که خود آنها از چارچوب‌های خود به خوبی دفاع می‌کنند، اما نوبت به ما که می‌رسد از نگاه آنها، عبور از خط قرمز به شمار می‌آید. نباید فریب این عملیات روانی را بخوریم و باید به آنچه شایسته و زیبنده کشورمان است، بپردازیم و به این هیاهوها توجه نکنیم. لازم است که دیگران نیز از اظهارنظرها و دیدگاه‌های احساسی پرهیز کنند تا امکان سوءاستفاده برای دشمنان فراهم نشود.

غلامرضا منتظری