امام خمینی(ره) از دوران مبارزه و تبعید بودند و زمانی که در فرانسه اقامت داشتند، به ضرورت تشکیل نظامی بر پایه «جمهوری» و «اسلامی» تأکید کرده بودند. فقیه بنیانگذار نظام اسلامی با درک و بینش عمیق و تجربه سیاسی بالای خود در روزهایی که هنوز خیلی‌ها امیدی به فائق آمدن بر رژیم شاهنشاهی نداشتند، تنها به نقش مردم در پیروزی این حرکت و تأثیر نظر آنان در اداره جامعه پس از پیروزی باور داشتند و درصدد تئوریزه کردن آن نیز بودند.
پس از پیروزی انقلاب این نگاه با همه‌پرسی‌ای که کمتر از دو ماه پس از استقرار نظام جمهوری اسلامی برگزار شد، جامه عمل پوشید و پس از آن تا کنون حدود 40 انتخابات در کشور برگزار شده است؛ اما موضوع انتخابات و حق رأی مردم برای امام خمینی(ره) تا آنجا اهمیت داشت که اینطور تذکر دادند: «اگر خدای نخواسته بر اسلام یا کشور اسلامی از ناحیه عدم دخالت در سرنوشت جامعه لطمه و صدمهای وارد شود، یک یک تمام ملت در پیشگاه خدای قهار توانا مسئول خواهیم بود و نسلهای آینده که ممکن است از کنارهگیریهای کنونی مورد هزار گونه تجاوز واقع شوند ما را نبخشند.»
در نگاه متعالی امام(ره)، معمار کبیر انقلاب اسلامی، مردم صاحبان اصلی نظام هستند و مشارکت آنان ضامن تداوم انقلاب است. این یعنی مشارکت مردم در تعیین سرنوشت خود و جامعه اسلامی جزء لاینفک اندیشه سیاسی امام(ره) بود که پس از ایشان نیز در دوران زعامت امام خامنه‌ای(مدظله‌العالی) با وجود بروز وضعیت گوناگون سیاسی در مقاطع مختلف با همین حساسیت مورد توجه بوده است.
اما در کنار این عنایت و توجه ویژه بنیانگذار جمهوری اسلامی به موضوع مشارکت و خواست و اراده عمومی، توجه به قانون به عنوان بال دیگر سیاست‌ورزی و حکمرانی صحیح را نباید از نظر دور داشت. ایشان در سراسر دوران حیات پربرکت خود بر قانون و قانونمداری تأکید ویژه داشته و بر رعایت آن پافشاری می‌کردند.
از این رو قانون و قانون‌گرایی و التزام عملی به قانون یکی از مهم‌ترین وجوه اندیشه سیاسی امام(ره) به حساب می‌آید. از نگاه حضرت روح‌الله معیار همه چیز قانون است و جز با تحقق قانون سعادت فرد و جامعه تأمین نمی‌شود و به همین دلیل هر جا پای عدم التزام به قانون پیش می‌آید، رهبری انقلاب صریح و قاطع موضع می‌گیرند و خطاب به کسانی که مرزهای قانون را زیر پا گذاشته بودند، می‌گویند: «نمی‌شود از شما پذیرفت که ما قانون را قبول نداریم. غلط می‌کنی قانون را قبول نداری! قانون تو را قبول ندارد. نباید از مردم پذیرفت، از کسی پذیرفت، که ما شورای نگهبان را قبول نداریم. نمی‌توانی قبول نداشته باشی...»
با توجه به آنچه گفته شد، اگرچه رأی و نظر مردم مایه تداوم نظام مردم‌سالاری دینی است؛ اما اگر کسانی به بهانه انتخابات با اقدامات عوام‌فریبانه، کوچک‌ترین خدشه‌ای به قانون اساسی و قوانین کشور وارد کنند، باید در پیشگاه ملت بزرگ ایران و انقلاب اسلامی که ثمره خون‌های پاک شهیدان است، پاسخگو باشند.