تأمین واکسن مطمئن اولویت ماست

جمعیت هلال احمر به منزله یک سازمان بین‌المللی تاکنون توانسته 20 میلیون دوز واکسن سینوفارم را که مورد تأیید سازمان بهداشت جهانی است، از چین وارد کشور کند و طبق قول‌هایی که داده شده، قرار است حجم گسترده‌ای از واکسن کرونا را در ماه جاری وارد کشور کند. درخصوص موانع واردات واکسن به کشور با دکتر محمدحسین قوسیان، دبیر کل جمعیت هلال احمر گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید:

  از چه زمانی مجوز واردات واکسن برای سازمان جمعیت هلال احمر صادر شده است و تا الان چه واکسن‌هایی و از کدام کشورها از طریق این جمعیت وارد کشورمان شده است؟

سال‌هاست که سیاست کلی کشور ما در زمینه مجوز ورود هر نوع دارو و واکسن از کشورهای دیگر، این است که این مجوز باید از طریق سازمان غذا و دارو صادر شود و معمولاً هم این سازمان به هر کسی که بخواهد در این زمینه فعالیت کند، مجوز می‌دهد. در مجوزها هم نوع، میزان و کشور تولیدکننده دارو یا واکسن درج می‌شود و تا وقتی کسی این مجوز را نداشته باشد، اجازه واردات ندارد و اگر غیر از این باشد، کاری غیرقانونی قلمداد می‌شود. هلال احمر از گذشته‌های دور در زمینه داروهای تک نسخه‌ای فعالیت داشته است و داروخانه‌های هلال احمر در این خصوص معروف هستند که اگر کسی نتواند داروی مدنظر خود را پیدا کند، از این داروخانه می‌تواند تهیه کند. روال کار به این صورت است که داروهای مورد نظر سازمان غذا و دارو به هلال احمر گفته می‌شود و هلال احمر پس از تهیه، آن را به وزارت بهداشت و درمان تحویل می‌دهد، سپس وزارت بهداشت و درمان، داروها را طبق سهمیه‌های مشخص در همه داروخانه‌ها، از جمله داروخانه‌های هلال احمر توزیع می‌کند. بحث واکسن کرونا که پیش آمد، هر حوزه‌ای که درخواست واردات این واکسن را داشت، به سازمان غذا و دارو می‌داد؛ اولین مجوز واردات واکسن کرونا برای جمعیت هلال احمر در 14 فروردین ماه 1400 صادر شد که بعد از آن، تلاش‌ها برای پیدا کردن واکسن مناسب شروع شد؛ البته دو سه ماه قبل از صدور مجوز پیگیر واکسن مناسب بودیم. در شش ماهه اول سال 1399 به دنبال واردات واکسن آنفولانزا برای کشور بودیم که اوایل شروع بیماری کرونا بود و نگران این موضوع بودیم که اگر بیماری آنفولانزا با بیماری کرونا همراه شود، چه اتفاقی در کشور می‌افتد که به هر حال به دلیل تحریم‌های ظالمانه‌ای که علیه کشورمان وجود دارد و با وجود تمام تلاش‌های انجام شده برای واردات 2 میلیون دوز واکسن آنفولانزا، توفیق پیدا نکردیم. از همین رو در شش ماهه دوم سال 1399 به دنبال بحث واردات واکسن کرونا بودیم که وقتی مجوز آن در 14 فروردین ماه 1400 صادر شد، اولین محموله واردات واکسن در همین ماه، وارد کشور شد که اهدایی صلیب سرخ کشور چین به جمعیت هلال احمر ایران بود. بعد از آن و از 12 اردیبهشت ماه، واردات واکسن را شروع کردیم. تا قبل از آن وارداتی که به کشور انجام گرفته بود، خیلی سنگین نبود، برای نمونه بزرگ‌ترین محموله‌ای که وارد کشور شده بود، 500 هزار دوز بود. اولین بار در اردیبهشت ماه بود که هلال احمر توانست یک میلیون دوز واکسن کرونا به کشور وارد کند که پس از آن زمان، دیگر این واردات به صورت هفتگی انجام شد و تا الآن حدود 18 محموله واکسن وارد شده است که در مجموع 20 میلیون دوز بوده است. تصمیم داریم ان‌شاءالله 20 میلیون دوز دیگر وارد کنیم که ورود محموله سنگین حدود پنج میلیون دوزی واکسن اخیر از این جمله است.

  این واکسن‌ها را از کدام کشورها وارد می‌کنید؟

چین

  کلا واردات واکسن کرونا فقط از کشور چین انجام می‌شود؟

آمار مجموعه واکسن‌هایی را که به کشور وارد می‌شود، گمرک ایران دارد؛ اما فعلا طرف حساب جمعیت هلال احمر با صلیب سرخ چین است و تا الان هم واکسن سینوفارم وارد کرده‌ایم؛ اما در کشور ما انواع دیگری از واکسن‌های کرونا وارد می‌شود؛ مانند واکسن اسپوتنیک روسیه و آسترازنکا که البته در کشورهای مختلف تولید می‌شوند. برای نمونه، چندین کشور هستند که واکسن آسترازنکا را می‌سازند و چند کشور هم واکسن اسپوتینک می‌سازند که محموله‌های این واکسن‌ها که به کشور ما وارد می‌شود، سهمیه‌هایی برای ایران بوده که از طریق کواکس خریداری شده است و کم کم وارد کشور شده است، اما عمده واکسن‌های وارد شده حدود 20 میلیون دوز واکسن سینوفارم بوده که هلال احمر وارد کرده است.

  تا به حال چه موانعی سد راه واردات واکسن از طریق جمعیت هلال احمر است؟

بحث واکسن در دنیا پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و مهم این است که باید بتوانید از یک جای مطمئن واکسن وارد کنید. خیلی‌ها تا الآن ادعا کرده‌اند که من الان 20 میلیون دوز واکسن دارم که مشخص نیست این واکسن، واکسنی باشد که آن را دقیقا از تولیدکننده گرفته یا از کشور ثالث گرفته است یا اینکه معلوم نیست واکسن چرخه سرما را از دست داده یا خیر، بنابراین از هر جایی نمی‌شود این واکسن را تهیه کرد. از طرف دیگر، خود کشورهای تولیدکننده واکسن، به این واکسن نیاز دارند و خیلی نمی‌توانند در حجم‌های بالا آن را به دیگر کشورها بفروشند؛ چراکه باید در حجم بالا برای مردم خود استفاده کنند. نکته بعدی تعداد متقاضیان کشورهای مختلف است که باید به همه اینها مقداری واکسن بدهند و به همین دلیل به هر کشوری، سهم کمی می‌رسد، همان مسئله‌ای که در سه تا چهار ماه پایانی سال 1399 و اوایل سال 1400 هم برای ایران بوده است و طی این مدت واردات ما همیشه حدود 150 هزار و 200 هزار دوز بوده و به شکل عمده نبوده است. بنابراین به این صورت نبوده که در جایی، مقدار زیادی واکسن تولید شده باشد و کسی از کشور ما برای خرید آن نرفته است یا در این باره، سهل‌انگاری و کم‌کاری صورت گرفته باشد یا اینکه گفته شود پول برای خرید آن داده نشده است. مشکلاتی که عرض کردم در همه جای دنیا وجود دارد، به هر حال حدود 8 میلیارد نفر جمعیت دنیاست که کل واکسن ساخته شده نهایتاً 3 میلیارد دوز باشد، بنابراین چند برابر این واکسن‌های ساخته شده، جمعیت دنیا هستند و نکته دیگر اینکه هر فرد باید دو دوز از این واکسن را برای ایمنی لازم دریافت کند، به عبارتی به تعداد زیادی واکسن نیاز است تا همه جمعیت دنیا واکسینه شوند و بتوان گفت این بیماری ریشه‌کن یا از حالت وحشی خود خارج می‌شود، پس کمبود واکسن در همه جای دنیا وجود دارد و هیچ سهل‌انگاری از طرف کشور ما در خصوص واردات انجام نگرفته است. به هر حال مسئله دیگر در کشور ما بحث تحریم‌هاست و با وجود ادعایی که کشورهای غربی می‌کنند، اگر برای خرید واکسن گذرمان به سمت بانک‌هایی بیفتد که غربی هستند، احتمال بلوکه شدن پول‌های‌مان وجود دارد، پس خرید واکسن برای کشور از هر جایی امکان‌پذیر نیست و هر منبعی نیز مطمئن نیست. همه این نکات موانعی است که سد راه این شده تا بتوان مقدار بیشتری واکسن وارد کشور کرد، اما ان‌شاءالله امیدوار هستیم تولیدات داخلی واکسن به سرانجامی برسد تا بتوانیم حجم گسترده‌ای از واکسن را داشته باشیم.

مدتی است که درباره واکسن‌های سینوفارم در فضای مجازی حرف و حدیث‌هایی رد و بدل می‌شود مبنی بر اینکه برخی کشورها اعلام کرده‌اند برای ورود به کشورهای مذکور باید واکسن‌های مورد تأیید آنها را تزریق کرده باشید که سینوفارم جزء آنها نیست و حتی راجع به واکسن برکت هم این حرف‌ها وجود دارد، نظر شما در این باره چیست؟ 

درباره این بحث تخصصی، سازمان غذا و دارو روی آن نظر می دهد و تعیین‌کننده اصلی هستند و همانطور که در ابتدا توضیح دادم، مجوزهای لازم را سازمان غذا و دارو صادر می‌کند. اگر به فهرست کشورهای دنیا که واکسن‌های مورد تأیید خود برای ورود به آن کشورها را لحاظ کرده‌اند، نگاه کنید، متوجه می‌شوید که هر یک سه تا چهار واکسن را اعلام کرده‌اند که برخی کشورها نیز واکسن سینوفارم را هم اعلام کرده‌اند. اعتبار واکسن‌ها را سازمان بهداشت جهانی اعلام می‌کند که سینوفارم جزء واکسن‌هایی بوده که مورد تأیید این سازمان است، ضمن اینکه اگر بخواهید از نظر میزان مصرف در دنیا نگاه کنید، چین بیش از یک میلیارد دوز از این واکسن را استفاده کرده است و اینطور نبوده که 50 میلیون یا 100 میلیون دوز از آن تولید شده باشد. طبیعی است واکسنی که بخواهد در سطح جهانی به آن اعتبار جهانی دست پیدا کند و مدنظر دولت‌ها قرار گیرد، باید در خیلی از کشورها مورد استفاده قرار گرفته باشد.

کشورهایی که این فهرست‌ها را داده‌اند، به واکسن‌هایی اشاره کرده‌اند که در کشور خود از آن استفاده کرده‌اند و اگر به این جدول نگاه کرده باشید، اسامی واکسن‌ها در کشورهای مختلف، متفاوت است. در فهرست برخی کشورها هم در بین چهار واکسن مدنظر، اسم واکسن سینوفارم هم هست و این به کشورها بستگی دارد.

  آقای دکتر اگر صحبت دیگری در خصوص واردات واکسن از طریق هلال احمر دارید، بفرمایید.

به جز واردات واکسن از کشور چین، در تلاش هستیم تا اگر فرصتی فراهم شود، بتوانیم از کشورهای شرقی دیگر و کشورهای غربی و از طریق جمعیت هلال احمر و صلیب سرخ جهانی، واکسن مناسب پیدا کنیم و مجوز واردات آن را از سازمان غذا و دارو دریافت و نسبت به واردات آن اقدام کنیم؛ اما به هر حال مسیری که در حال حاضر قابل دسترس بیشتر است، کشور چین است که ان‌شاءالله بتوانیم 20 میلیون دوز دیگر را در شهریور ماه وارد کنیم.

پس مردم امیدوار باشند که حجم گسترده‌تری از واکسن کرونا وارد کشور می‌شود؟

قطعاً همینطور خواهد بود؛ ما کار واردات را از فروردین ماه سال جاری شروع کردیم و توانستیم تا آخر تیرماه 9 میلیون دوز واکسن وارد کنیم، در مردادماه به تنهایی 8 میلیون و 900 هزار دوز وارد کردیم، یعنی طی یک ماه به اندازه سه تا چهار ماه وارد کردیم و اگر خدا یاری کند، طبق برنامه‌ریزی‌ها در شهریورماه 20 میلیون دوز وارد می‌کنیم که این نشان می‌دهد، هر چه به سمت جلو پیش می‌رویم، میزان واردات‌مان بیشتر می‌شود.

به جز جمعیت هلال احمر ایران ، آیا سازمان‌ها یا نهادهای دیگری در کشورمان هم اقدام به واردات واکسن کرونا می‌کنند؟

آنچه ما در جلسات شنیدیم و آنطور که دوستان اعلام می‌کنند، می‌گویند که به شرکت‌های مختلفی مجوز داده‌ایم، حتی یک جا شنیدم که گفته شد تا الان بیش از یک میلیارد دوز مجوز واردات داده‌اند، منتها واردات واکسن کرونا به راحتی سایر کالاها نیست؛ زیرا اولاً باید مطمئن بود این واکسن مورد تأیید سازمان بهداشت جهانی و مراجع علمی کشور است، ثانیاً باید مطمئن شد که از تولیدکننده به دست ما می‌رسد و یک وقت خدایی نکرده چرخه سرما و کیفیت خود را از دست نداده باشد، نکته دیگر اینکه در فرودگاه نیز باید از سازمان غذا و دارو تأییدیه بگیرد تا وارد کشور شود.

بنابراین با توجه به اینکه باید این مراحل را طی کند، کار راحتی نیست؛ اما به هر حال مجوزها صادر شده است و ادعا در خصوص واردات زیاد بوده است، اما وقتی پای مذاکره می‌آیند و وقت واردات می‌شود، اگر هر کدام از این مسائلی که گفتم دچار مشکل باشد، نمی‌توانند وارد کنند.