دولت «جو بایدن» به تازگی تحت فشارهای خانواده‌های قربانیان حوادث 11 سپتامبر 2001 وعده داده است قصد دارد بعضی از اسناد محرمانه مربوط به نقش عربستان سعودی با این حوادث را افشا کند. خانواده‌های قربانیان این حوادث چندی پیش به بایدن هشدار دادند که در صورت اجازه ندادن انتشار گزارش‌های محرمانه پیرامون نقش عربستان در این حملات، بهتر است در مراسم یادبود قربانیان حضور نیابد. در همین خصوص صبح صادق با دکتر«محمد مرندی»، استاد دانشگاه تهران گفت‌وگویی داشته است. این گفتوگو را در ادامه می‌خوانیم.
جناب مرندی چرا در وضعیت فعلی «جو بایدن» به دنبال افشای اسناد محرمانه ۱۱ سپتامبر پیرامون دست داشتن عربستان در این حملات است؟
تصور بنده این است که با توجه به افتضاح خروج آمریکا از افغانستان، بایدن نمی‌خواست مجدد با چالشی جدی مواجه شود؛ خانواده قربانیان ۱۱ سپتامبر 2001 وی را تحت فشار قرار داده‌اند و برایش خط و نشان کشیده‌اند. در مقابل بایدن برای اینکه این امر به مسئله‌ای جدید مبدل نشود، با این امر موافقت کرده که این اسناد بعد از یک بررسی شش ماهه منتشر شود؛ ولی این به معنای آن نیست که مورد مهمی فاش می‌شود؛ چرا که دولت آقای بایدن می‌تواند بعد از شش ماه تمامی مسائل حساسی را که در این اسناد وجود دارد، حذف کند و این جزء اختیاراتش است. در نتیجه فعلاً خانواده قربانیان ۱۱ سپتامبر آرام می‌گیرند تا شش ماه دیگر بحث سالگرد مطرح شده از بین برود. البته تحلیل دیگری هم وجود دارد و آن، اینکه جو بایدن از این طریق می‌تواند به محمدبنسلمان فشار آورده و امتیازاتی به دست بیاورد؛ این امر هم کاملاً محتمل است، ولی الزاماً معنایش این نیست که بایدن از اول خواستار این مطلب بوده و به احتمال زیاد تحت فشار همان خانواده‌های قربانیان انجام شده است. از طرفی احتمال بهره‌برداری بایدن هم از این قضیه وجود دارد. محمدبنسلمان به ترامپ و داماد وی نزدیک بود و جمال خاشقچی که به دوستان آقای بایدن وابسته بود، به آن شکل به دست دولت عربستان سعودی کشته شد؛ لذا این احتمال قوت دارد که بایدن بخواهد در قبال فاش نشدن برخی اطلاعات، امتیازات جدیدی از عربستان سعودی و محمدبنسلمان به دست بیاورد.
یعنی احتمال دارد بایدن با طرح این موضوع به دنبال دریافت غرامت از عربستان باشد؟
بله محتمل است، ولی بستگی به این دارد که چه چیزی منتشر شود؛ ولی اگر آمریکا از عربستان سعودی غرامت بخواهد، طبیعتاً برای عربستان سعودی فاجعه‌بار خواهد بود؛ چرا که اکنون بسیاری از ذخایر ارزی عربستان سعودی بابت جنگ یمن از بین رفته است. در هر حال اگر آمریکا این کار را بکند، ممکن است یک واکنش منفی هم برای آمریکا در پی داشته باشد. به این معنا که خیلی از کشورهای دیگر، پول‌های‌شان را در داخل آمریکا و در بانک‌های آمریکایی سپرده نکنند؛ چرا که از این قضیه و توقیف پول‌های‌شان از سوی آمریکا نگران خواهند شد؛ لذا این امر برای آمریکا مانند یک شمشیر دو لبه خواهد بود.
آقای مرندی؛ تا پیش از این عربستان یکی از دوستان آمریکا در منطقه بوده است و چنین اقدامی از طرف بایدن تا چه حد می‌تواند در روابط بین عربستان سعودی و آمریکا تأثیرگذار باشد؟
من فکر نمی‌کنم حرکت خیلی بزرگی از جانب بایدن و آمریکا علیه عربستان سعودی صورت بگیرد؛ چرا که عربستان از متحدان نزدیک آمریکا در غرب آسیا به شمار می‌آید و در راستای منافع آمریکا در منطقه قدم برمیدارد؛ اینکه دولت بایدن از محمدبنسلمان به دلیل رابطه‌اش با ترامپ دل خوشی نداشته باشد، سبب نمی‌شود روابط بین دو کشور به هم بخورد، ولی طبیعتاً این امر می‌تواند برای هر دو کشور چالش برانگیز باشد.
یکی از شعارهای انتخاباتی بایدن افشای اسناد ۱۱ سپتامبر بود، به نظر شما این امر می‌تواند به دلیل همان فشارها و درخواست‌های خانواده‌های قربانیان ۱۱ سپتامبر باشد یا اینکه هدف دیگری در میان است؟
نمی‌توان حدس زد پشت درهای بسته چه اتفاقاتی روی می‌دهد، ولی اینکه تاکنون روی نداده است، به نظرم نشان می‌دهد همان طور که خودتان هم اشاره کردید، این فقط شعار انتخاباتی است کما اینکه بایدن به سیاست‌های ترامپ علیه ایران انتقاد کرده است؛ ولی در عمل همان سیاست‌های ترامپ را دنبال کرد؛ بنابراین خیلی نباید حرف‌ها و شعارهای انتخاباتی را در نظر گرفت. علی‌الظاهر با توجه به اینکه اول خانواده قربانیان واکنش نشان داده و حتی اظهارات تندی داشتند و بعد از آن این حرف و واکنش از سوی جو بایدن مطرح شده است، به نظر می رسد این کار بیشتر برای آرام کردن خانواده قربانیان باشد.