انتخابات پارلمانی عراق 18مهرماه در سراسر این کشور برگزار شد. این انتخابات پنجمین انتخابات پس از سقوط حکومت بعث عراق بود که قرار بود سال آینده در موعد مقرر برگزار شود؛ اما پس از اعتراضات و آشوب‌های گسترده در اواخر سال 2019 و کشمکشهای طولانی بر سر انتخاب نخست‌وزیر موقت و تعیین تاریخ برگزاری زودهنگام انتخابات، در نهایت تاریخ مذکور برای برگزاری این انتخابات در نظر گرفته شد. درباره ابعاد و نتایج این انتخابات ذکر چند نکته حائز اهمیت است:
1- برگزاری این انتخابات را میتوان یک پیروزی بزرگ برای ملت، کشور عراق و جریان مقاومت دانست؛ چرا که دشمنان مقاومت در عراق و در رأس آنها آمریکا از ماههای گذشته تلاشهای گستردهای در قالب یک پروژه طراحیشده با مراحل گوناگون برای برگزار نشدن این انتخابات انجام داده بودند که براساس این طراحی چنانچه انتخابات در موعد مقرر برگزار نشود و با توجه به نزدیک شدن به پایان دوره پارلمان کنونی عملاً عراق در یک وضعیت بلاتکلیفی و ابهام قرار میگرفت که احتمال هرگونه اقدامی، از جمله کودتا در این کشور وجود داشت. علت اصلی مخالفان برگزاری انتخابات نیز ارزیابیهای دقیق از رأی پایین جریان مدنظر آنها‌ـ که همان جریان برآمده از اعتراض‌ها و آشوب‌های سه سال اخیر بود و تحت عنوان «تشرینی‌ها» یا «جوکریسم»فعالیت می‌کردـ بود که با مشخص شدن نتیجه انتخابات، این جریان کمتر از 10 کرسی از 329 کرسی پارلمان عراق را از آن خود کرد.
2- در این انتخابات با توجه به آرایش سیاسی، قومی و مذهبی عراق، جریان‌های عمده عراقی به این شکل وارد عرصه رقابت شدند؛
الف‌ـ شیعیان: شیعیان عراق چهار جریان عمده داشتند؛ شامل ائتلاف فتح(هادی عامری)، ائتلاف دولت قانون(نوری مالکی)، ائتلاف سائرون(مقتدی صدر) و ائتلاف قوای وطنی(حکیم‌ـ عبادی).
ب‌ـ اهل سنت: اهل سنت عراق دو جریان عمده انتخاباتی داشتند؛ شامل ائتلاف التقدم وابسته به محمدالحلبوسی و ائتلاف العزم وابسته به خمیس خنجر.
ج‌ـ اکراد: کردهای عراق سه جریان انتخاباتی داشتند؛ شامل ائتلاف تحالف کردستانی(اتحادیه میهنی کردستان به همراه گوران‌ـ تغییر)، ائتلاف حزب دموکرات کردستان(پارتی) و ائتلاف نسل نو.
هرچند هنوز نتایج نهایی و قطعی انتخابات اعلام نشده است؛ اما جریان‌های شیعه بین تا 140تا 150 کرسی، اهل سنت حدود 55 کرسی و جریان‌های کردی نیز حدود 55 کرسی را از آن خود کرده‌اند و فهرست سائرون، التقدم و دولت قانون نیز به ترتیب اول تا سوم شد‌ه‌اند.
3- تغییر در قانون انتخاباتی عراق و تقسیم‌بندی جدید حوزههای انتخاباتی، مسئله مهمی بود که در این مرحله از انتخابات انجام شد و پیش‌بینی هم میشد که این تقسیمات از جمله افزایش حوزههای انتخاباتی از 18 به 83 حوزه(تغییر حوزهها از استانی به شهرستانی) و امکان رأیدادن به شخص به جای حزب، آثار مستقیمی بر نتایج انتخابات خواهد داشت که مهمترین آن سنگینشدن وزن کاندیداهای مستقل در انتخابات بود.
4- یکی از مسائل مهم در انتخابات عراق، درصد پایین مشارکت، یعنی 41 درصد بود که نسبت به دور قبلی انتخابات در سال 2018 چند درصد کمتر بود.این میزان مشارکت در حالی رقم خورد که مرجعیت عراق و حوزههای دینی این کشور مردم را به مشارکت گسترده در انتخابات دعوت کرده بودند و امروز برخی ناظران سیاسی معتقدند اگر دعوت مرجعیت نبود، میزان مشارکت حتی بسیار پایینتر از این میزان میشد. واقعیت این است که کشور عراق به دلیل مشکلات ساختاری و صرف بالای 90 درصد درآمد حاصل از فروش نفت برای امور اجرایی و پرداخت حقوق کارکنان دولت و فساد اقتصادی در این کشور از توسعه نیافتگی در امور زیربنایی رنج می‌برد و مردم این کشور تاحدود زیادی امید و اعتقاد خود را به دولت و حاکمیت این کشور برای حل مشکلات از دست دادهاند.البته در کنار این مسئله عملیات روانی گسترده رسانهای معاند و بیگانگان در این کشور و دلسردکردن آنها نسبت به حاکمیت نیز مزید بر علت شد و همین مسئله عامل مهمی در میزان مشارکت پایین در انتخابات بود.
5- نتایج اعلامشده انتخابات نشان داد، به دلیل مشارکت پایین(زیر50 درصد) جریانهایی شانس پیروزی و تصاحب کرسی‌های بیشتر داشتهاند که از یک سبد رأی و پایگاه اجتماعی ثابت برخوردار هستند که فارغ از وجود هرگونه مشکلی همچنان پای صندوقهای رأی حاضر میشوند. نکته مهم دیگر در مسئله نتیجه انتخابات ورود مستقلین به پارلمان است. به دلیل تغییر در قانون انتخابات که اشاره شد در این دور از انتخابات افرادی که در عرصه رسانه و تبلیغات انتخابات وضعیت بهتری داشتند، به راحتی وارد پارلمان شدند. البته هزینههای سنگین برخی کشورهای عربی و خارجی برای راهیافتن چهرههای مدنظر خود را که بخش عمده‌ای از آنها نیز شناخته شده نیستند، باید مدنظر داشت.
6- در سال گذشته هجمه سنگینی علیه نیروهای مقاومت در عراق وجود داشت که بخش عمده این هجمهها از سوی جریان موسوم به جوکریها(مورد حمایت آمریکا) مطرح میشد و به همین دلیل در این عرصه از انتخابات، جریان مقاومت فقط به حضور ائتلاف فتح منسوب به حشدالشعبی در رقابت‌های انتخاباتی اکتفا نکرد، بلکه خدمات مستشاری و حمایتی به برخی ائتلاف‌های دیگر از جمله ائتلاف دولت قانون نیز ارائه شد تا در صورت ریزش تعداد کرسی‌های فتح، بتوان روی بقیه در تشکیل فراکسیون اکثریت حساب باز کرد. با توجه به نتایج به دست آمده و تمایل برخی مستقلها برای پیوستن به ائتلاف جریان مقاومت، امکان تشکیل ائتلاف بزرگ یا همان «کتله اکبر» از سوی مقاومت وجود دارد.
7- برخلاف فضاسازی رسانهها، مسلم است که آمریکا شکستخورده واقعی این انتخابات است؛ چرا که فهرست اختصاصی و مورد حمایت آنها در نهایت 9 کرسی پارلمان را به دست آورد و برخی شخصیتها و چهرههای شاخص که وابستگی آنها به آمریکا کاملاً مشهود بود، از جمله عدنان الزرفی، سلیم جبوری، اسامه نجفی و... هیچیک نتوانستند وارد پارلمان شوند.
8- رسانه‌های معاند همیشه سعی کرده‌اند تصویری ضدایرانی و ضدمقاومت از مقتدیصدر که فهرست مورد حمایت وی حائز رتبه اول شده است، نشان دهند. درست است که اختلاف نظر و سلیقه میان وی و مقاومت وجود دارد؛ اما اگر از زاویه‌ای دیگر به این جریان نگاهکنیم، نکات قابل توجهی وجود دارد؛ اول اینکه خاندان صدر خاندان پرنفوذ و ریشهداری است که در راه مبارزه با استبداد صدامی شهدای زیادی تقدیم کرده است و به دلیل همین مقاومت و ایستادگی امروز اینچنین در میان عراقی‌ها از محبوبیت برخوردار است. نماد انتخابات جریان صدر در این دوره از انتخابات «یک عصا» بود که برگرفته از عصای شهید آیتالله محمدصادق صدر بود که در ذهنیت عراقی‌ها یادآور کتک زدن مأمور بعثی به دست این شهید است.
دوم اینکه، ضدیت با اشغالگری آمریکا و مخالفت عادی‌سازی روابط با رژیمصهیونیستی و داشتن مواضع مشترک با محور مقاومت در این زمینه ویژگی مهم دیگر جریان صدر است. مقتدی صدر درباره حضور آمریکا در عراق می‌گوید: «آمریکا سعی داشته و دارد که همه را با روشها و شیوههای تروریستی از جمله جنگ، کشتار، ارعاب و فرافکنی تسلیم خود کند، آمریکا باید نیروهای اشغالگر خود را از تمام کشورها و در رأس آنها عراق خارج کند.»
سوم اینکه، بعد از جنایت ارتش تروریستی آمریکا در فرودگاه بغداد که منجر به شهادت فرماندهان مقاومت شد، جریان صدر با فراخوان مردم نقش بسزایی در تجمع چندمیلیونی مردم عراق در بغداد و محکوم کردن آمریکا و مطالبه خروج از این کشور داشت.
چهارم اینکه، پس از برگزاری نشست صهیونیستی اخیر در اربیل عراق که عده‌ای دنبال فراهم کردن زمینههای طرح پذیرش عادی‌سازی رابطه میان عراق و رژیم صهیونیستی بودند، صدر به شدت نسبت به این مسئله واکنش نشان داد و گفت: «اربیل باید مانع برگزاری اینگونه نشستهای تروریستی و صهیونیستی شود و دولت اقلیم کردستان باید این اقدام را جرم دانسته و همه شرکت‌کنندگان را بازداشت کند؛ در غیر این صورت وظیفه شرعی، عقلی و ملی است که با این اقدام برخورد شود و عراق به هیچ وجه روابط خود را با اسرائیل عادی نمیکند.»
9- برخی جریانها در عراق طی ادوار گذشته با وجود ایفای نقش و داشتن سهم قابل توجه در تشکیل دولت، اما همواره خود را در نقش اپوزیسیون قرار داده و مطالبه مبارزه با فساد در عراق را مطرح کرده‌اند. شاید در این دور از انتخابات و پس از تشکیل دولت جدید این جریانها به جای مطالبهگری، پاسخگوی مطالبه مردم باشند.
10- نکته آخر اینکه انتخابات پارلمانی در عراق با برگزاری انتخابات و مشخص شدن تعداد کرسیها پایان نمییابد؛ بلکه این انتخابات تازه شروع فرآیند تعیین نخست‌وزیر به‌منزله مهمترین منصب حکومتی در عراق است که تاکنون پس از انتخابات و با ائتلاف جریان‌های پیروز در انتخابات تحت عنوان «کتله اکبر» شکل گرفته است. بنابراین، باید منتظر ماند تا تکلیف فراکسیون اکثریت مشخص شود که هم شانس جریان مقاومت و هم جریان‌های دیگر برای تشکیل کتله اکبر وجود دارد.