دکتر امیرحسین کارآگاه، مدیرعامل شرکت پرسیس ژن، تولیدکننده صنعتی واکسن نوراست. دقایقی با وی در خصوص تولید صنعتی واکسن نورا و نحوه همکاری با دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله هم‌کلام شدیم و وی از فعالیت‌ها و ظرفیت‌های شرکت دانش‌بنیان مطبوعش برای‌مان گفت. در ادامه محتوای این گفت‌وگو را می‌خوانید.
درباره پرسیس ژن برای‌مان توضیح دهید.
شرکت پرسیس ژن مجموعه خصوصی در حوزه شتابدهی و کمک به شرکت‌های استارتاپ و مراکز تحقیقاتی به منظور تولید صنعتی محصولات و رسیدن به یک دانش فنی صنعتی است. کارمان را از سال 1395 با شتابدهی به حوزه تولیدات بیوتکنولوژی، مانند پلاسما و واکسن‌های انسانی شروع کردیم و به گونه‌ای پیش رفتیم که استارتاپ‌های مختلفی از دل ما بیرون آمد و امروز هم محصولات‌شان وارد بازار شده و صادرات دارند. شرکت‌های بسیاری در حوزه پلاسما و مشتقات آن، پادزهر مار و عقرب و... هر یک در قالب شرکت دانش‌بنیان مستقل از دل مجموعه ما بیرون آمدند و تولیدشان را انجام می‌دهند. در کنار مجموعه شتاب‌دهنده مجموعه مرکز رشد هم داریم که تجاری‌سازی و تولید صنعتی محصولات را آنجا انجام می‌دهیم. واکسن‌های انسانی یا سایر محصولات در مرکز رشد خودمان در قالب قرارداد تولیدی در حال اجراست وهر آنچه از زیرساخت تحقیق و توسعه و هر آنچه از زیر ساخت تولید مدنظر است، در مجموعه خودمان فراهم کردیم و طرف قرارداد مجموعه‌های مختلف خصوصی و دولتی هستیم و با دوستان در قالب قرارداد وارد مذاکره و مشارکت شده و طبق سفارش فعالیت را انجام دادیم.
چگونه شد که تولید صنعتی واکسن نورا را متقبل شدید؟
در واکسن نورا افتخار داشتیم با دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله وارد همکاری شویم و عزیزان تلاش‌هایی انجام دادند که دانش فنی تولید شود. ایجاد زیرساخت تولید واکسن برای دانشگاه و سپاه هزینه بسیاری داشت، لذا طبق یک قرارداد و توافق ما با دانشگاه در واکسن نورا شریک شدیم و این دانش به شتاب‌دهنده ما آمد و طبق فرآیند و روال کار ما در داخل شتاب‌دهنده سر و شکل پیدا کرد و رسید به دانش فنی صنعتی که قابل دستیابی است و مامی‌توانیم در تیراژ بالا محصول را تولید کنیم.
شما توانایی تولید را به طور کامل در شرکت خود دارید؟
بله، همه این توان وجود دارد. رویکرد دانشگاه این بود که از زیرساخت موجود در کشور استفاده کند و مرکز رشد ما طرف قرارداد دانشگاه شد و دوستان تولید صنعتی را در مرکز رشد ما انجام دادند. در طول این مدت همکاری با پیشرفتی که داشتیم، به تولیدات پایبند هستیم. بالای دو میلیون دوز هم‌اکنون تولید شده و آماده عرضه است و تا پایان دی ماه به پنج میلیون دوز خواهد رسید و کار آزمایی بالینی فاز دو هم نشان از کیفیت بالای محصول داشت. نتایج بسیار خوبی حاصل شده و در کنار آن پایداری محصول و آزمایش‌های کنترل کیفی هم گواه کیفیت آن است.
تجربه قبلی چنین پروژه‌های بزرگی را داشتید؟
این تجربه نورا را با مجموعه‌های خصوصی و دولتی دیگری در گذشته داشتیم، در مورد واکسن پاپیلوما، قرارداد با شرکت خصوصی داشتیم، با همین روندی که با دانشگاه بقیه‌الله صورت گرفت. امیدواریم این اکوسیستم ادامه پیدا کند که دانشگاه پروژه را با محققان خود کار می‌کند، اما تولید را به یک مرکز دانش بنیان صنعتی می‌سپارد که شتاب‌دهنده است.
نورا تنها واکسن دانشگاهی کشور است، آیا تولید واکسن در دانشگاه‌ها مرسوم است؟
در این مورد اطلاعاتی ندارم؛ اما در حوزه کار خودمان مطالعات من نشان می‌دهد واکسن آسترازانکا هم تقریبا همین مسیر را طی کرده؛ یعنی دانشگاه آکسفورد مطالعات اولیه و تحقیقاتی را انجام داده و کار را به یک شرکت تحقیقاتی واسط داده تا دانش فنی تجاری‌سازی شود و بعد تولید صنعتی اتفاق بیفتد. این مدل در کشور ما پیاده می‌شود و ما این اکوسیستم را داریم که از دانشگاه می‌آید و در شتاب‌دهنده تجاری‌سازی شده و در مرکز رشد تولید صنعتی می‌شود؛ البته این روند باید تداوم داشته باشد، در گذشته بسیاری از مطالعات به مرحله صنعتی نمی‌رسید که این امر با چنین شرکت‌هایی محقق شده است. تجربه ما قبلا با مجموعه‌های خصوصی بود و تجربه همکاری با دانشگاه بقیه‌الله این را برای ما کامل کرد.
شما شتاب‌دهنده هم هستید و اشاره کردید که چند شرکت دانش‌بنیان هم از دل پرسیس ژن بیرون آمده است. در این باره هم توضیح دهید.
نکته مهم در رسالت مجموعه ما توانمندسازی استارتاپ‌هاست. شرکت «پلاسما درمان» در ذیل مجموعه ماست و هدف ما این است که مستقل شود و سایت تولید مستقل خود را داشته باشد و بتواند فرآورده‌ای را که به نام این استارتاپ است و در مجموعه بقیه‌الله تولید شده است، تولید کند. این «پلاسما درمان» هم نمونه موفق همکاری ما با دانشگاه بقیه‌الله(عج) بوده است.
برای فروش محصول به دولت یا خارج از کشور دغدغه‌ای ندارید؟ اینکه تولید دست‌تان بماند و کسی نخرد؟
امیدوارم با تولید و کیفیت تولید که هم در مطالعات بالینی و هم مطالعات حیوانی داشته است، بخش بزرگی از دغدغه کشور در حوزه دوز بوستر برطرف شود و یک ایمنی‌زایی خوب در کشور در برابر کرونا داشته باشیم. کیفیت نورا و همچنین نیاز کشور و دنیا به ما اثبات کرده که در این حوزه نگرانی نداشته باشیم. مطالعات نشان می‌دهد، در دوز بوستر آینده ازآن واکسن‌های پروتئینی است و قاعدتاً اینچنین واکسن‌هایی نقش پر رنگی دارند و نورا در این حوزه بسیار موفق خواهد بود.
نگران از جهش جدید کرونا و بی‌اثر شدن نورا نیستید؟
در رابطه با نورا و جهش‌های ویروس این نکته را عرض کنم که اگر جهش جدید به گونه‌ای باشد که واکسن کم اثر شود، روش تولید نورا به گونه‌ای است که با سرعت خیلی زیاد قابلیت تولید واکسن مقاوم در برابر جهش‌های جدید وجود دارد که این مزیت بزرگ نوراست. به راحتی به یک واریانت جدید سوییچ خواهد شد. در بازه زمانی منطقی اگر جهش جدید رخ دهد و بخواهد پاندمی را با پیک جدید مواجه کند، نورا قابلیت لازم را برای تطابق با واریانت جدید در زمان منطقی دارد.
شاید گفتن درباره صادرات نورا زود باشد، ولی برنامه‌ای برای این منظور در آینده دارید؟
در مجموعه خودمان برای صادرات محصولاتی که داریم یک سالی است که مقاصد صادراتی مختلف را بررسی کرده‌ایم و این امید را داریم که به محض صدور مجوز نورا این فرصت را فراهم کنیم که در بازارهای صادراتی هم نقش پررنگی داشته باشیم. البته منوط به مجوزهای لازم و تضمین رفع نیاز داخل است.