استفاده صد درصدی از توان و تجربه متخصصان داخلی، به‌کارگیری نیروهای بومی در اجرای پروژه‌ها، اشتغال‌زایی و همکاری با حدود 130 شرکت از بین جامعه پیمانکاری کشور تنها بخشی از دستاوردهای اجرای پروژه‌های آزادراهی با تلاش جهادگران قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) است. در همین زمینه گفت‌وگویی با مهندس بابک لارتی، مدیر احداث آزادراه‌های قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
لطفاً بفرمایید قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) به طور کلی در حوزه احداث آزادراه‌ها چه دستاوردهایی داشته است؟
قرارگاه تاکنون در احداث و اجرای حدود 900 کیلومتر آزادراه (معادل 38 درصد ظرفیت ساخته شده در کشور) وارد شده و در کارنامه کاری خود ثبت کرده است. از مهم‌ترین پروژه‌های این حوزه می‌توان به آزادراه حرم‌تاحرم، آزادراه اراکـ خرم‌آباد و آزادراه کنارگذر جنوبی تهران، احداث آزادراه تهران‌‌ـ ساوه به طول 123 کیلومتر و احداث آزادراه اهواز‌‌ـ بندر امام اشاره کرد.آزادراه حرم تا حرم که از شهر مقدس قم تا مشهد مقدس امتداد دارد، در سه قطعه به طول حدود 300 کیلومتر احداث شده و قطعه اول آن از قم تا گرمسار به طول 152 کیلومتر در سال 1393 به بهره‌برداری رسید. آزادراه غدیر یا همان آزادراه کنار گذر جنوبی استان‌های تهران و البرز است که به طول 158 کیلومتر از محدوده شهر آبیک در آزادراه کرج‌‌ـ قزوین آغاز شده و تا محدوده شهر چرمشهر در آزادراه قمـ گرمسار ادامه دارد؛ این آزادراه نیز در اسفندماه سال 1399 به بهره‌برداری رسیده و در حال حاضر روزانه بیش از 30 هزار وسیله نقلیه در آن تردد دارد.همچنین آزادراه اراکـ خرم‌آباد به منزله یکی از مهم‌ترین کریدورهای ترافیکی شمالی جنوبی کشور، از دیگر پروژه‌های قرارگاه است که با پایان یافتن آن طول این مسیر از 215 کیلومتر به 134 کیلومتر کاهش می‌یابد. در واقع بیش از 50 درصد آزادراه‌های در دست اجرای کشور با تلاش قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) احداث شده یا در حال انجام است.
کارفرمای قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) در حوزه احداث آزادراه‌ها و بزرگراه‌های در سطح کشور چه نهادی است و ارتباط قرارگاه با آنها به چه صورت است؟
در غالب پروژه‌های راه‌سازی، به ویژه در حوزه آزادراه‌ها و بزرگراه‌ها، کارفرمای اصلی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص)، دولت و به صورت ویژه وزارت راه و شهرسازی است و البته قرارگاه با توجه به رسالت و مأموریتی که در حوزه عمران و آبادانی کشور بر عهده دارد، ارتباط بسیار تنگاتنگ و مطلوبی با کارفرمای خود در این بخش برقرار کرده است. بنابر فرمایش رهبر معظم انقلاب(مدظله‌العالی) «قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) یک بازوی اجرایی قوی برای دولت‌های مختلف در طول این سال‌ها بوده است» و این بیان‌کننده همکاری قرارگاه با تمام دولت‌ها بوده است.قرارگاه به منظور تمرکز بهتر بر حوزه آزادراه‌ها و بزرگراه‌ها، اقدام به تأسیس شرکت «تهران گسترش» کرد که زیرمجموعه تخصصی قرارگاه در این گرایش است و پروژه‌های مهمی، مانند آزادراه غدیر، آزادراه اراکـ خرم‌آباد و آزادراه حرم تا حرم در این مجموعه اجرا و مدیریت می‌شود.
لطفاً در خصوص لزوم احداث آزادراه غدیر و اهمیت این پروژه برای مخاطبان ما توضیح دهید.
آزادراه کنارگذر جنوبی استان‌های تهران و البرز موسوم به آزادراه غدیر یکی از حلقه‌های مهم کریدور ترانزیتی شرق به غرب کشور است که از سال 1395 مطرح شد و در دستور کار قرارگاه قرار گرفت. این آزادراه از محدوده شهر آبیک در آزادراه کرج ـ قزوین شروع شده و به آزادراه قمـ گرمسار در محدوده چرمشهر متصل می‌شود. این آزادراه 158 کیلومتری از استان‌های قزوین، البرز، مرکزی و تهران می‌گذرد. در خصوص اهمیت این پروژه همین بس که بدانیم تهران به منزله بزرگ‌ترین کلانشهر ایران، دومین کلانشهر بزرگ غرب آسیا و یکی از پرجمعیت‌ترین کلانشهرهای جهان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. تمرکز فعالیت‌های گوناگون اقتصادی، آموزشی، فرهنگی و سیاسی در تهران، وجود بزرگ‌ترین قطب اقتصادی کشور در پیرامون آن، بر اهمیت این جایگاه افزوده است.با در نظر گرفتن چنین شرایطی، پروژه آزادراه کنارگذر جنوبی استان‌های البرز و تهران با هدف انتقال تردد خودروهای عبوری از کلانشهرهای کرج و تهران به خارج از محدوده این شهرها و ایجاد یک ارتباط ایمن و حیاتی بین کریدورهای منتهی به تهران طراحی و اجرا شد.
مشخصات کلی این پروژه چیست و استانداردهای جهانی تا چه میزان در احداث آن رعایت شده است؟
آزادراه غدیر به صورت دو باند 6 خطه با عرض 37 متر، نماد تخصص و تلاش جامعه مهندسی کشور در اجرای ابرپروژه‌های حوزه راه به شمار می‌رود.
این آزادراه با رعایت کامل استانداردهای روز دنیا، توانسته است سطح ایمنی سفر را در طول این مسیر به میزان چشمگیری ارتقا دهد و با انتقال تردد خودروهای عبوری از کلانشهرهای کرج و تهران به خارج از محدوده این شهرها و ایجاد یک ارتباط ایمن و حیاتی بین کریدورهای منتهی به تهران، سهم زیادی در توسعه حمل‌ونقل سبز و کاهش آلودگی هوا و محیط زیست دارد.آزادراه غدیر به لحاظ عبور از چندین آزادراه، بزرگراه، راه‌های اصلی، فرعی و راه‌های روستایی، خطوط مختلف راه‌آهن و خطوط انتقال انرژی شامل آب، گاز و نفت اهمیت بسیاری دارد و با توجه به وجود ۲۳ تبادل و تقاطع بزرگ در این پروژه، استفاده از مشاور ایمنی در مرحله مطالعات و در زمان اجرا همواره از حساسیت بالایی برخوردار بوده است.
آیا این پروژه در کاهش مصرف سوخت و کمک به محیط زیست هم تأثیری دارد؟
بله؛ این طرح سبب کاهش هزینه و زمان سفر برای وسایل نقلیه سبک به طور متوسط ۹۰ دقیقه و برای خودروهای نیمه‌سنگین به طور متوسط ۱۱۰ دقیقه می‌شود که این موضوع صرفهجویی در سوختی معادل ۷۰۰ میلیون لیتر بنزین و 600/1 میلیون لیتر گازوئیل را در بیست سال اول بهره‌برداری به همراه دارد.این صرفهجویی سوخت کاهش تولید آلاینده‌ها و گازهای گلخانه‌ای، به ویژه در اطراف کلانشهرهای کرج و تهران به میزان چهار و نیم میلیون تن دی‌اکسیدکربن را در بیست سال اول بهره‌برداری در بردارد و تأثیر بسزایی در کاهش آلودگی هوای این دو شهر بزرگ خواهد داشت.این در حالی است که بخش قابل توجهی از آلودگی هوا و ترافیک کلانشهرهای کرج، تهران و شهرستان‌های تابعه، به خودروهایی مربوط می‌شود که از این شهرها عبور می‌کنند؛ در حالی که مبدأ و مقصد سفر آنها خود این کلان‌شهر‌ها نیستند؛ آزادراه غدیر این امکان را فراهم می‌کند تا این خودروها بدون وارد شدن به این شهرها، با ایمنی بیشتر و به دور از ترافیک به سفر خود ادامه دهند.
نقش قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) و دولت در اجرای این پروژه به چه صورت بوده است؟
آزادراه غدیر با مشارکت 30 درصدی دولت و 70 درصدی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) احداث شده است و قرارگاه مانند سایر پروژه‌های خود، با هم‌افزایی و همکاری تعدادی از پیمانکاران داخلی این حوزه توانست این پروژه را اجرا کند. امروز قرارگاه توان انجام صفر تا صد پروژه‌ها شامل تأمین منابع مالی، طراحی، اجرا و راه‌اندازی را دارد و این نشان از آن دارد که نگاه قرارگاه به سازندگی کشور بالاتر از یک وظیفه و مأموریت و در حد یک رسالت است؛ از این رو سعی قرارگاه بر این است که علاوه بر EPC به مسئله (F تأمین منابع مالی) نیز توجه خاص کند.
یکی از پروژه‌های راهبردی دیگر در حوزه آزادراه‌ها، پروژه آزادراه اراک خرم‌آباد است. لطفا در خصوص اهمیت این پروژه هم توضیح دهید.
یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های راهبردی حمل‌ونقل جاده‌ای که با هدف روان‌سازی ترافیک عمومی، ترانزیت کالا و اتصال کریدورهای شمالی کشور به بندر امام خمینی(ره) در جنوب کشور اجرا شده، پروژه آزادراه اراکـ خرم‌آباد است.این پروژه به صورت شش خطه شامل سه خط رفت و سه خط برگشت، به طول ۱۳۴ کیلومتر و عرض ۳۵ متر طراحی و اجرا شده است که اتصال بین آزادراه اراکـ سلفچگان‌ـ ساوه و خرم‌آباد‌ـ پل زال را برقرار می‌کند و در فاز نخست، 67 کیلومتر آن حدفاصل بروجرد تا خرم‌آباد بهره‌برداری شده است.
آیا این پروژه در حذف گردنه‌های پرخطر مسیر هم تأثیر داشته است؟
بله. با بهره‌برداری از این آزادراه، علاوه بر افزایش شاخص‌های ایمنی جاده‌ای، سرعت تردد نیز از ۸۰ کیلومتر به ۱۱۰ کیلومتر افزایش یافته و روزانه بیش از 20 هزار وسیله نقلیه در آن تردد داشته دارند و ضمن رفع گره‌های ترافیکی در محدوده شهرهای اراک، بروجرد و خرم‌آباد از تداخل تردد شهری و برون‌شهری این منطقه جلوگیری شود.افزون بر موارد مذکور، صرفهجویی سوختی در حدود 70 میلیون لیتر در سال معادل حدود 1200 میلیارد تومان انجام خواهد شد که این امر کاهش تولید آلاینده‌ها و گازهای گلخانه‌ای به میزان 196 هزارتن دی‌اکسیدکربن در سال را به دنبال دارد و عواید حاصل از صرفهجویی در کاهش زمان سفر در طول این پروژه، بالغ بر 130 میلیارد تومان در سال خواهد بود. همچنین کاهش طول مسیر به میزان 30 کیلومتر و حذف گردنه‌های پر خطر، توأم با رعایت کامل استانداردهای روز دنیا، کاهش 43 دقیقه‌ای مسیر و ارتقای ضریب ایمنی را در طول این آزادراه فراهم کرده است.
مشارکت قرارگاه سازندگی خاتم و دولت در این پروژه به چه میزان بوده است؟
پروژه آزادراه اراکـ خرم‌آباد با همکاری شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور به نمایندگی از وزارت راه و شهرسازی و قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) به صورت مشارکت 60 درصد به ۴۰ درصد اجرا شده و بازگشت سرمایه طی یک دوره ۲۰ ساله پیش‌بینی شده است. احداث این آزادراه به صورت EPC شامل تمامی فعالیت‌های مرتبط با طراحی، تأمین مصالح و ساخت بر عهده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء است.
با توجه به کوهستانی بودن منطقه آیا در پروژه آزادراه اراکـ خرم‌آباد، تونلی هم احداث شده است؟
بله. از ویژگی‌های منحصر به فرد این پروژه، احداث دو رشته تونل رفت و برگشت، جمعاً به طول 6180 متر، به عنوان بزرگ‌ترین تونل سه خطه آزادراهی کشور است که نقش میانبر را در مسیر بروجرد به خرم‌آباد ایفا می‌کند. این تونل‌ها با دارا بودن پارکینگ‌های توقف اضطراری و تجهیز به تمامی سامانه‌های الکترونیکی هدایت ترافیک، تهویه و اطفای حریق، سطح بالایی از ایمنی ترافیکی را ایجاد کرده‌اند.
با توجه به اینکه قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) در اکثر پروژه‌های خود از نیروهای بومی منطقه استفاده می‌کند، در این پروژه میزان اشتغال‌زایی به چه میزان بوده است؟
میزان اشتغال‌زایی در این پروژه حدود 2500 نفر در دوران احداث و 150 نفر در دوره بهره‌برداری است و سعی شده تا حد امکان از نیروهای بومی و ساکن منطقه برای کار در این پروژه استفاده شود.
یکی از پروژه‌های مهم این حوزه که قرارگاه اجرا کرده، پروژه آزادراه قمـ مشهد، یا همان پروژه حرم تا حرم است. لطفاً در زمینه اهمیت این پروژه توضیح دهید.
در کریدورهای داخلی، مسیر ترانزیت غرب به شرق و بالعکس به دلیل وجود شهر مقدس مشهد و همچنین ترانزیت کالا بین مرزهای شمال شرق و بنادر جنوب غربی همواره در طول سال از بار ترافیکی سنگینی برخوردار است. این مسیر پس از ورود به شهر مقدس قم، در جهت شمال به طرف تهران ادامه یافته و سپس به شرق کشور و شهر گرمسار تغییر مسیر می‌دهد که علاوه بر افزایش طول مسیر و زمان سفر موجب افزایش ترافیک در مسیر قمـ تهران و همچنین ایجاد گره‌های ترافیکی در جنوب شرق پایتخت می‌شود. وزارت راه و شهرسازی به منظور رفع این معضل طراحی و ساخت مسیری جایگزین را در قالب پروژه عظیم آزادراهی در دستور کار خود قرار داد. این آزادراه به دلیل واقع شدن بین دو شهر زیارتی قم و مشهد و وجود بارگاه ملکوتی حضرت فاطمه‌معصومه(س) و حضرت ثامن‌الحجج علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع) در ابتدا و انتهای مسیر به نام آزادراه حرم تا حرم نام‌گذاری شد.
این پروژه چند کیلومتر و دارای چند قطعه است و تاکنون چه مقدار از آن به بهره‌برداری رسیده است؟
این آزادراه عظیم و راهبردی کشور در بخش‌هایی از راه باستانی ابریشم قرار دارد و از چهار استان قم، تهران، سمنان و خراسان رضوی عبور می‌کند و در بخش‌های مختلف با ویژگی‌های توپوگرافی کاملاً متفاوتی از دشت تا کوهستان روبه‌روست. در حال حاضر، این پروژه شامل سه قطعه می‌شود که قطعه اول آن، حد فاصل شهرهای قمـ گرمسار به طول 152 کیلومتر از آزادراه قمـ کاشان آغاز شده و قبل از ورودی شهر گرمسار به بزرگراه تهران‌‌ـ گرمسار متصل می‌شود. تأمین منابع مالی، طراحی، تملک و ساخت قطعه قمـ گرمسار از نیمه دوم سال 1391 با مشارکت قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) آغاز و در کمتر از دو سال در اسفند سال 1393 به بهره‌برداری رسید.دو قطعه دیگر از گرمسار به سمنان به طول 114 کیلومتر و سه راهی تربت به مشهد به طول 37 کیلومتر در حال اجراست و با همت تلاشگران این مجموعه در آینده نزدیک به بهره‌برداری خواهد رسید.
آزادراه حرم تا حرم نسبت به مسیر سابق چه مزیت‌ها و برتری‌هایی دارد؟
آزادراه حرم تا حرم سه خط عبور در هر سمت دارد و با آخرین استانداردهای روز دنیا احداث شده است. با بهره‌برداری کامل از این آزادراه علاوه بر کاهش 85 کیلومتری مسیر، سوانح رانندگی، مصرف سوخت، هزینه ترانزیت کالا و مسافر و آلودگی پایتخت نیز کاهش می‌یابد. همچنین استفاده از مسیر جدید موجب تسهیل در ترافیک بین شهرهای قمـ تهران و ترانزیت کالا و مسافر از غرب به شرق کشور و بالعکس خواهد شد.